Bác sĩ Ian Landau
Một bệnh nhân của tôi là một bà mẹ 47
tuổi đã hỏi tôi “ Nếu tôi khoẻ mạnh như vậy thì tại sao tôi luôn luôn mệt mỏi?”
. Tôi đã khám bệnh cho bà ta, duyệt xét tất các kết quả thử nghiệm và đã đảm
bảo với bà ta là mọi sự đều tốt đẹp. Nhưng than phiền của bà ta là điều tôi được
nghe mỗi ngày
Các
cuộc thăm dò các cơ sở chăm sóc sức khỏe
cơ bản ( primary care) tại Hoa kỳ cho
thấy là con số các bệnh nhân khai với bác sĩ là bị mệt mỏi từ vừa phải tới nghiêm trọng chiếm
khoảng môt phần ba của tổng số các ca thăm bệnh. Một báo cáo đăng trên tạp chí
Archives of Internal Medicine cho biết đã sàng lọc 1,000 bệnh nhân khai là bị
mệt mỏi nghiêm trọng. Kết quả đã phát hiện là khoảng hai phần ba các ca có liên hệ tới những bệnh có
thể nhận biết ( thiếu máu, tiễu đường, bệnh tim, bệnh phổi hoặc viêm đa khớp
dạng thấp) và phần ba còn lại không có nguyên nhân định rõ
7
reasons why you may be so tired- Consumer Reports- Dec 2,2014
Nếu
bạn có vấn đề tương tự, thì các câu hỏi dưới đây có thể giúp bác sĩ của bạn
chẩn đoán bệnh được chính xác
1. Mệt mỏi có xẩy ra đột ngột không? Nếu có thì nguyên nhân thuờng ra thuộc về thể lực (physical). Nếu mệt mỏi
khởi phát từ từ thì có thễ có một yếu tố cảm xúc (emotional component),
2. Bạn có cảm thấy khá hơn sau một đêm ngủ ngon không? Thiếu ngủ hiên nay thuờng xẩy ra. Trong
báo cáo vào năm 2006, Viện Y tế Quốc gia đã khuyến cáo là giấc ngủ tối ưu cho
một thành niên (adult) là từ 7
đến 8 tiếng. Nhưng một thăm dò vào năm 2011 của tạp chí Preventive Medicine đã
phát hiện là cứ trong ba người thành
niên thì có một người không ngủ
đủ số giờ như trên
Ngay cả khi bạn ngủ đủ , phẩm chất giấc ngủ chưa
chắc đã tốt. Giấc ngủ REM—trong đó mắt chuyển động nhanh--là loại tốt nhất cho
sức khỏe và thiếu loại giấc ngủ này sẽ dẫn đến mệt mỏi. Một chỉ dấu của giấc
ngủ phi-REM (non-REM sleep) là khi ngủ không có nằm mơ, nhưng muốn chắc thi phải
nghi ên cứu giấc ngủ. Ngưng thở khi ngủ (apnea)---làm cho người đang ngủ cứ
liên tục ngưng thở rồi thở lại-- là một
rối loạn thông thường làm gián đoạn giấc ngủ (thuờng ra có kèm theo ngáynhiều)
3. Bạn có nhầm lẫn suy yếu cơ bắp với mệt mỏi không? Đôi khi mất sức mạnh (chẳng hạn như không
nhấc nổi một va-li) có thể bị nhầm là mệt mỏi. Các triêu chứng sớm của các rối
loan thẩn kinh nhưbệnh Parkinson và xơ cứng
rải rác (multiple sclerosis) gây cảm giác như là bị mệt mòi
4. Bạn có bị chu kỳ
kinh nguyêt không đều không? Mệt
mỏi thông thường là dấu hiệu sớm của thai nghén, và những cơn nóng bừng (flushes) và đổ mồ hôi
ban đêm liên quan tới thời kỳ mãn kinh ( menopause) làm nhiều phụ nữ bị mất ngủ
5. Bạn có những triệu
chứng nào khác không? Nếu có thì đây có thể là chỉ dấu cũa một bệnh
cụ thể . Chẳng hạn như sụt cân liên
quan tới ung thư, tuyến giáp siêu hoạt, mất
ham muốn tình dục liên quan tới bệnh thiếu hormone, thay đỗi thói quen đi cầu liên quan tới bệnh celiac, viêm ruột kết ,
và khó thở liên quan tới thiếu máu,
suy tim, các vần đề về phồi)
6. Bạn có nghĩ là mình
bị nhiễm khuẩn (infection) không? Bác sĩ có thể nghi bạn có môt vấn đề nào đó
mà không biết , như bệnh nhiểm Toxoplasma
( Toxoplasmosis) do đụng vào ổ nằm của mèo, bệnh
Brucella ( Brucellosis) do làm công việc
trang trại hoặc bệnh do ve như
bệnh Lyme do đã vào rừng chơi.
7. Bạn có uống thuốc gì
làm bạn mệt mỏi không? Hẩu hết các thuốc đều có thể gây mệt mỏi, nhưng chính
nhất là các thuốc beta blocker
(atelenol, metropolol), thuốc lợi tiễu
(furosemide, hydrochlorothiazide), thuốc
giảm đau ( gabapentin, opioids), thuốc
kháng histamine (chlorpheniramine, diphenhydramine), thuốc chống trầm cảm ( citalopram, sertraline) và thuốc chống lo âu (diazepam,lozepam). Nếu
bạn quá mệt mỏi thìbác sỉ sẽ phải giảm liểu lượng thuốc hoặc đổi thuốc
Trở về bà bệnh nhân của tôi sau khi bà
ta trả lời các câu hỏi của tôi thì vấn đề đã trở thành rõ ràng. Ngoài công việc
nhà và trông coi hai đứa con ngỗ nghịch, bà ta còn phải lo tổ chức những buổi họp mặt
vào ngày nghỉ và chạy đi mua sắm quà tặng. Đây là chưa kể là bà ta còn làm trơ
lý luật sư bán thời gian. Bà ta vừa phạm sai sót trong công việc mà lại còn lục
đục với chồng con. Sau khi bàn bạc với chồng, bà ta đã muớn người phụ giúp công
việc nhà và bắt đầu đi vật lý trị liệu. Sau một tháng bà ta hết thấy mệt mỏi và
thật sự có thễ hưởng một mùa lễ cuối năm vui vẻ
