.jpg)
Hiện nay, tuổi thọ đã tăng thêm 26 năm so với thập niên 1950. Một đứa trẻ mới sinh ở Hoa Kỳ ngày nay có tuổi thọ trung bình khoảng 76 năm. Người đã đạt tuổi 40 được dự đoán sẽ sống gần 79 tuổi, và một người 60 tuổi dự kiến sẽ sống đến 82. Điều quan trọng không chỉ là kéo dài tuổi thọ mà còn là cảm thấy thật tốt trong những năm kế tiếp.
Bất kể bạn sống ở đâu và bất kể kinh nghiệm cuộc sống hoặc lịch sử gia đình ra sao, bạn có thể được hưởng lợi từ những hành động cụ thể để củng cố các hệ thống cơ thể có thể bắt đầu suy yếu theo với tuổi già. Và không bao giờ là quá sớm hoặc quá muộn để bắt đầu.
Hướng dẫn này sẽ giúp bạn hiểu về những gì thường xảy ra trong 6 hệ thống quan trọng, cách chúng có thể thay đổi theo tuổi tác, những gì bạn có thể làm để củng cố chúng và cách duy trì sức khỏe tốt trong nhiều năm tới.
TRÁI TIM
TÍN HIỆU CHÍNH CỦA RỦI RO: Rất nhiều triệu chứng sớm của bệnh tim mạch đều không rõ ràng, vì vậy hãy chú ý đến sức khỏe tuần hoàn – đặc biệt là nhận ra những dấu hiệu giảm nhanh. Nếu những hoạt động trước đây dễ dàng (như đi bộ một khoảng cách với tốc độ nhanh) bây giờ trở nên khó khăn, hãy nhờ bác sĩ giúp. Cũng nên chú ý đến những dấu hiệu của một tình huống khẩn cấp có thể cần gọi 911, bao gồm đau ngực và khó thở
TRỢ GIÚP: Hội Tim mạch Hoa Kỳ liệt kê 8 yếu tố cần thiết, bao gồm chế độ ăn uống (bằng chứng tốt nhất là chế độ ăn uống Địa Trung Hải và DASH, bao gồm rau cải, ngũ cốc nguyên hạt, đậu và rau, chất béo lành mạnh, cá và gia cầm); tập thể dục; tránh nicotine; ngủ đủ 7 đến 9 giờ; kiểm soát được chỉ số cơ thể (mass index), đường huyết và huyết áp; và kiểm soát cholesterol.
Càng duy trì được nhiều trong những thói quen này suốt đời, bạn sẽ càng sống thọ hơn mà không bị các bệnh – gồm bệnh tim mạch và các bệnh mãn tính khác của tuổi già, như bệnh tiểu đường. Hơn nữa, những bước này có thể cải thiện sức khỏe ở mọi lứa tuổi và thậm chí có thể đảo ngược tác động của độ cứng động mạch và giảm nguy cơ đau tim.
TRÍ NÃO
Một số khía cạnh của trí tuệ, như nhớ các từ vựng, có thể phát triển suốt đời người, nên nhiều người lớn tuổi vẫn còn viết sách và học ngôn ngữ hoặc sở thích mới. Nhưng thường thì trí thông minh phát triển tột độ ở tuổi 30 hoặc 40. Trung bình, có sự suy giảm mỗi thập niên sau đó. Tuy nhiên, nhiều người có thể sáng tạo và sản xuất nhiều nhất ở độ tuổi 50 và đầu 60, nhờ khả năng kết hợp kỹ năng nhận thức với kiến thức và sự thông thái đã tích lũy.
Khi bạn lớn tuổi hơn, tốc độ xử trí và thời gian phản ứng chậm lại. Vì vậy, có thể mất thời gian một chút để tìm lời nói cho đúng, hoặc công việc phức tạp có thể trở nên khó khăn hơn.
Thị giác và thính giác – cả hai đều quan trọng đối với sức khỏe não – đôi khi yếu đi. Sau độ tuổi 80, nguy cơ phát triển các vấn đề về trí nhớ nhẹ hoặc mất trí nhớ tăng lên. Tuy nhiên, một số người “super-agers” có vẻ có khả năng tránh được sự chậm trễ về trí nhớ do tuổi tác thường gặp. Bạn sẽ không bao giờ tin rằng những người đó đã trên 80 tuổi, họ có vẻ trẻ hơn hàng thập kỷ.
TÍN HIỆU CHÍNH CỦA RỦI RO: Nếu bạn bắt đầu thấy sự thay đổi về trí nhớ – ví dụ, quên các hoạt động hoặc sự kiện gần đây, thấy khó hiểu trong cuộc trò chuyện, hoặc mất khả năng toán học, thấy yếu về thị lực hoặc gặp khó khăn trong việc đi lại và trò chuyện – hãy nói chuyện với bác sĩ. Không phải tất cả những thay đổi đó đều do tuổi tác.
TRỢ GIÚP : Khoảng 40% trường hợp bệnh Alzheimer và bệnh sa sút trí tuệ liên quan đến tuổi có thể được ngăn chặn hoặc trì hoãn bằng cách thay đổi lối sống, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh. Những hành vi sau đây, cũng tốt cho tim của bạn, bao gồm không hút thuốc, tránh sử dụng rượu quá mức, tập thể dục đầy đủ, tuân theo cách ăn uống lành mạnh, điều trị các vấn đề sức khỏe tâm thần và kiểm soát đường huyết cùng huyết áp. Nên bắt đầu áp dụng những thói quen này sớm càng tốt- tuy không bao giờ là quá muộn. Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy rằng có niềm tin tích cực về việc lão hóa – chẳng hạn như cảm giác rằng bạn còn hữu ích như khi còn trẻ – thì việc phát triển bệnh sa sút trí tuệ có thể thấp hơn đáng kể.
Tiếp xúc với các khu vực xanh, như rừng và công viên, cũng có lợi. Giao tiếp và học điều mới (như nghệ thuật hoặc ngôn ngữ) cũng là điều quan trọng. Những hoạt động như khiêu vũ có thể đặc biệt hữu ích; khi khiêu vũ, bạn tham gia vào việc di chuyển cùng với một đối tác trong âm nhạc và nhịp điệu – một thách thức tư duy khá lớn.
Cuối cùng, tuy có nhiều chiến dịch quảng cáo, nhưng chưa có đủ bằng chứng để hỗ trợ bất kỳ loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe não nào cả.
HORMONE
TÍN HIỆU CHÍNH CỦA RỦI RO: Đôi khi cảm thấy mệt mỏi là điều bình thường. Các vấn đề về hormone không nhất thiết là thủ phạm, mặc dù chúng có thể đóng một vai trò nào đó. Những người trải qua thời kỳ mãn kinh có thể có các triệu chứng như nóng bừng và đổ mồ hôi ban đêm.
TRỢ GIÚP: Liệu pháp hormone mãn kinh (Menopausal hormone therapy – MHT) có thể hữu ích đối với những người có các triệu chứng mãn kinh, nhưng nó có thể làm tăng một số nguy cơ tim mạch theo thời gian.
Các bác sĩ nên kê đơn liều estrogen thấp nhất có hiệu quả, chỉ trong thời gian cần thiết.
Thảo luận về hình thức phù hợp nhất với bạn: Estrogen có thể được bổ sung dưới dạng thuốc viên, miếng dán, kem hoặc gel.
Bác sĩ cũng nên kiểm tra bạn mỗi năm một lần để xem bạn nên tiếp tục hay dừng lại. Sử dụng MHT lâu hơn mức cần thiết sau khi mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ tim mạch.
Tập thể dục đầy đủ – rèn luyện sức mạnh ít nhất hai lần một tuần và tập thể dục tim mạch vừa phải 150 phút mỗi tuần – và ngủ (7 đến 9 giờ một đêm) có thể làm tăng nồng độ hormone tăng trưởng và testosterone.
Nhưng đối với hầu hết mọi người, hormone tăng trưởng bổ sung hoặc testosterone theo toa dường như không giúp ngăn ngừa bệnh mãn tính hoặc tăng năng lượng hoặc ham muốn tình dục về lâu dài. Và trong nhiều trường hợp, rủi ro lớn hơn lợi ích. Ví dụ, trong khi bổ sung testosterone có thể cải thiện sức khỏe cơ bắp khi kết hợp với tập thể dục, nó cũng có thể làm tăng khả năng mắc bệnh tim và ung thư tuyến tiền liệt
HỆ TIÊU HÓA
TÍN HIỆU CHÍNH CỦA RỦI RO: Hai trong số những vấn đề phổ biến nhất có thể xảy ra trong những năm về già là táo bón và bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), đặc trưng bởi chứng ợ chua dai dẳng. Cả hai tình trạng này đều có thể được điều trị thành công ở hầu hết mọi người. Vấn đề về gan có thể khó phát hiện, đó là lý do việc kiểm tra chức năng gan trong cuộc kiểm tra sức khỏe hàng năm lại quan trọng. Nên đến gặp bác sĩ ngay nếu nhận thấy nước tiểu sẫm màu, vàng da (da hoặc mắt vàng), mất khẩu vị, hoặc buồn nôn không rõ nguyên nhân.
Các dấu hiệu khác cho thấy có vấn đề nghiêm trọng về đường tiêu hóa bao gồm: máu trong phân (một dấu hiệu có thể của ung thư ruột kết) và khó nuốt (có thể là dấu hiệu của ung thư thực quản). Thấy những triệu chứng như vậy bạn cần đến gặp bác sĩ ngay.
TRỢ GIÚP: Điều may mắn là nhiều vấn đề về tiêu hóa phát sinh theo tuổi tác có thể được giải quyết bằng cách thay đổi chế độ ăn uống. Ăn nhiều chất xơ hơn – người lớn nên nhận ít nhất 14 gram cho mỗi 1,000 calorie họ ăn – có thể giúp giảm táo bón đáng kể. Chất bổ sung chất xơ có thể hữu ích nếu việc thay đổi chế độ ăn uống không hiệu quả.
Đường ruột của bạn phụ thuộc vào hệ thống mạch máu phong phú, vì vậy bất cứ điều gì mang lại lợi ích cho tim mạch, như tập thể dục và chế độ ăn uống lành mạnh cho tim, đều có thể hữu ích cho hệ tiêu hóa. Nếu đang bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản thì hãy bỏ rượu, bỏ hút thuốc và không ăn trong 3 giờ trước khi đi ngủ có thể làm giảm các triệu chứng. Cũng có thể hữu ích nếu bạn ngủ nghiêng về bên trái hoặc kê cao đầu hoặc phần trên cơ thể.
BẮP THỊT & XƯƠNG
Khả năng chịu đựng – đòi hỏi sự dẻo dai cả về thể chất và tinh thần – có xu hướng đạt đỉnh muộn hơn một chút so với sức mạnh và có thể duy trì trong nhiều năm.
Trường hợp điển hình: Một nghiên cứu về các lực sĩ chạy marathon cho thấy những người trong độ tuổi từ 55 đến 60 có thành tích tương tự như các lực sĩ chạy bộ 18 tuổi.
TÍN HIỆU CHÍNH CỦA RỦI RO: Bất cứ dấu hiệu đau đớn, suy nhược hoặc thay đổi chức năng đột ngột nào – như khó khăn trong các hoạt động thường ngày – nên được báo cáo cho bác sĩ; bao gồm đau lưng, thường điều trị được, cũng như đau khớp có thể là dấu hiệu bệnh viêm khớp (arthritis).
Ngoài ra, xương bị gãy do một tai nạn nhỏ có thể là dấu hiệu cho thấy bạn cần kiểm tra sức khỏe xương bằng máy scan DEXA. Dáng bộ (posture) xấu đi có thể là dấu hiệu của sự mất cân bằng hoặc yếu cơ.
Nếu không tập thể dục thường xuyên và muốn theo dõi hệ thống cơ xương của mình chặt chẽ hơn, hãy kiểm tra định kỳ để xem bạn có thể đi bộ được bao xa trong 6 phút, hoặc có thể đứng lên và ngồi xuống ghế bao nhiêu lần trong một phút. Hiệu suất giảm nhanh trong các bài kiểm tra này có thể là tín hiệu của việc mất cơ hoặc vấn đề về tim mạch cần được bác sĩ chú ý.
TRỢ GIÚP: Không hoạt động là nguyên nhân đẩy nhanh tốc độ suy thoái. Tập thể dục có thể tạo ra sự khác biệt lớn: Những người tập thể dục thường xuyên thường có tim mạch khỏe mạnh và sức mạnh cơ bắp như một người trẻ hơn nhiều tuổi.
DA
TRỢ GIÚP: Điều quan trọng nhất bạn có thể làm là sử dụng kem chống nắng. Mọi người nên thoa kem chống nắng tối thiểu SPF 30 mỗi ngày trên tất cả các vùng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, bao gồm cả những người lớn tuổi thường không sử dụng đủ biện pháp chống nắng.
Một số sản phẩm có thể giảm thiểu hoặc thậm chí đảo ngược các dấu hiệu lão hóa da. Nghiên cứu cho thấy loại thuốc thoa có chứa retinoid (topicals with retinoids – sử dụng vào ban đêm) có thể thúc đẩy sự phát triển của các tế bào da mới và tăng cường collagen, giúp giảm tình trạng mỏng da, và nếp nhăn; bổ sung collagen cũng có thể làm giảm tình trạng chảy xệ. Và một loại kem dưỡng ẩm hàng ngày không mùi với các thành phần như hyaluronic acid, lanolin, và shea butter có thể làm dịu cơn ngứa da.
Những người trẻ tuổi có thể có đường nhăn nằm ngang ở cổ do dành thời gian nhìn chằm chằm vào màn hình điện thoại di động và laptop, vì vậy hãy chú ý tư thế của bạn khi sử dụng các thiết bị.
Ngoài ra, hãy nhớ rằng ngoài việc kiểm tra các nốt ruồi, các bác sĩ da liễu còn cung cấp các phương pháp điều trị cho nhiều vấn đề khác về da gây khó chịu.
