Trong nhiều năm qua, chúng ta được khuyên rằng nên giảm sodium (natri) để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Nhưng nghiên cứu mới đây cho thấy rằng chúng ta không cần tránh ăn muối, việc tiêu thụ vừa đủ là cần thiết để tối ưu hóa sức khỏe.
Một số chuyên gia y tế cho rằng muối đã bị chỉ trích một cách sai lầm qua các nghiên cứu chọn lọc, và việc hạn chế có thể gây hại nhiều hơn lợi cho hầu hết mọi người. Câu chuyện về muối phức tạp hơn thế, không chỉ là tình trạng huyết áp tăng vọt – và sự thật có thể khiến bạn ngạc nhiên.
Vai trò quan trọng của muối đối với cơ thể
Muối có rất nhiều tác dụng, đặc biệt là vai trò tạo điều kiện thuận lợi cho việc hấp thụ dưỡng chất, trong đó có glucose, vitamin C, B5, B7 và nhiều khoáng chất khác.
Ngoài ra, muối còn giúp vận chuyển dịch tiêu hóa và mật để tiếp tục phân hủy thức ăn ở ruột non. Các acid mật có tác dụng hấp thụ chất béo và vitamin A, D, E và K.
Sodium cũng vận chuyển các chất như hormone, độc tố và dưỡng chất đi khắp cơ thể.
Ví dụ, sodium giúp vận chuyển creatine. Các vận động viên thường dùng creatine để tăng sức mạnh và khối lượng cơ, nhưng nghiên cứu cho thấy creatine cũng làm giảm chứng trầm cảm ở phụ nữ. Ngoài ra, creatine cung cấp năng lượng giúp cho việc sản xuất acid dạ dày, duy trì làn da khỏe mạnh, tạo điều kiện chữa lành vết thương, cho phép phân giải ánh sáng trong mắt và tăng khả năng vận động của tinh trùng trong quá trình thụ tinh.
Khi nồng độ sodium quá thấp, quá trình vận chuyển creatine và các chất phụ thuộc sodium sẽ suy giảm.
Thiếu muối cơ thể, giảm năng lượng
Tiến sĩ Melina Roberts, một bác sĩ trị liệu tự nhiên có chứng chỉ, nói rằng tình trạng giảm năng lượng và mất sức sống là những triệu chứng phổ biến nhất của việc thiếu muối cơ thể. “Tôi gặp một bệnh nhân bị thiếu năng lượng trầm trọng và thường xuyên bất tỉnh mà không rõ lý do. Người này không thể làm được bất cứ việc gì.”
Sau khi xét nghiệm rộng rãi và kiểm tra cách ăn uống của bệnh nhân, Tiến sĩ Roberts tin rằng họ cần bổ sung thêm muối. Bà yêu cầu bệnh nhân tăng lượng muối ăn vào để “cải thiện đáng kể” mức năng lượng.
Nguyên nhân của thiếu muối cơ thể gây ra mệt mỏi rất phức tạp, nhưng một số nhà nghiên cứu cho rằng điều này liên quan đến sự mất cân bằng điện giải. Các chất điện giải như sodium và potassium (kali) rất quan trọng cho cân bằng nội môi. Mặc dù mức điện giải có thể dao động để đáp ứng với nhu cầu của cơ thể, thiếu muối cơ thể sẽ xảy ra nếu lượng muối ăn vào quá thấp.
Điều này làm ức chế sự co cơ và giảm tín hiệu thần kinh, gây suy nhược và mệt mỏi.
Lượng muối tiêu thụ cao vừa phải có thể làm chậm quá trình thoái hóa thần kinh
Một nghiên cứu trên chuột năm 2021 cho thấy việc ăn nhiều muối giúp ngăn chặn quá trình khử myelin, một tình trạng của bệnh thoái hóa thần kinh như xơ cứng rải rác (MS). Myelin là lớp vỏ bảo vệ xung quanh não và dây thần kinh sống. Sự khử myelin làm trì hoãn tín hiệu thần kinh, gây ra các vấn đề về thần kinh.
Nồng độ muối cao làm chậm quá trình tiến triển bằng cách thắt chặt hàng rào máu não và ngăn tế bào T tự phản ứng, một loại tế bào miễn dịch, di chuyển vào hệ thần kinh trung ương. Điều này trái ngược với nghiên cứu trước đây cho rằng cách ăn nhiều muối làm trầm trọng thêm bệnh MS.
Các nhà khoa học lưu ý rằng những nghiên cứu trước đây đã dùng mô hình MS khác biệt đáng kể so với MS thực tế liên quan đến sự khởi phát bệnh.
Trong nghiên cứu trên chuột, cách ăn nhiều muối cũng giúp chống lại sự phát triển viêm não tủy tự miễn tiên phát. Với những kết quả này, các nhà nghiên cứu khuyên rằng lượng muối tăng vừa phải có thể hữu ích cho khả năng tự miễn của hệ thần kinh trung ương.
Mối liên quan giữa muối và huyết áp có bị cường điệu hóa?
Một câu hỏi cấp thiết được đặt ra là: Chẳng phải muối không tốt cho sức khỏe vì làm tăng huyết áp hay sao? Theo một số chuyên gia, câu trả lời là không.
Ông James DiNicolantonio, một nhà khoa học tim mạch và dược sĩ, nói rằng chúng ta có thể đang hiểu sai về muối. Ông cho biết thêm, các nghiên cứu về việc muối liên quan đến cao huyết áp thường theo dõi thực phẩm chế biến sẵn. “Vậy muối có thực sự gây cao huyết áp? Hay điều này là do thực phẩm chế biến sẵn và muối chỉ là nhân tố ngẫu nhiên xuất hiện?”
Theo một nghiên cứu năm 2021 được công bố trên Tập san Public Health Nutrition (Dinh dưỡng Y tế Công cộng), các thực phẩm siêu chế biến – thường chứa nhiều ngũ cốc tinh chế, chất làm ngọt tổng hợp, hương vị nhân tạo và dầu hạt công nghiệp – có liên quan đến cao huyết áp.
Ngược lại, trong nhiều nghiên cứu về dân số có mức tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn thấp nhưng lượng muối cao, tình trạng cao huyết áp hiếm khi xảy ra.
Ví dụ, theo một nghiên cứu, người Nepal tiêu thụ khoảng 4,600mg sodium/ngày (khoảng 11.5g muối) có tỷ lệ cao huyết áp là 1.4%, và chỉ gặp ở phụ nữ. Tỷ lệ thấp tương tự cũng xảy ra ở người da đỏ Kuna ở Panama với mức tiêu thụ 3,450mg sodium/ngày (8.6g muối).
Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), người Mỹ tiêu thụ khoảng 3,400mg/ngày – mức tương đương với người da đỏ Kuna. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, gần một nửa người Mỹ trưởng thành bị cao huyết áp. (Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị nên tiêu thụ ít hơn 2,000mg sodium, tương đương với 5g muối hay 1 thìa cà phê muối.)
Hơn nữa, theo ông DiNicolantonio, một số tài liệu cho thấy cách ăn ít muối làm tăng tỷ lệ tử vong và bệnh tim mạch hơn so với cách ăn nhiều muối.
Ông nói, “Đó là bởi khi bạn thiếu muối cơ thể, cơ thể không có khả năng tự sản xuất để bổ sung. Trong khi đó, nếu bạn nạp quá nhiều muối, cơ thể có thể thải trừ qua nước tiểu.”
Hầu hết những người có huyết áp bình thường và cao đều không nhạy với ảnh hưởng của muối lên huyết áp. Tình trạng kháng insulin và thiếu hụt các khoáng chất như potassium và magnesium cũng gây giữ muối. Do đó, việc giải quyết vấn đề tiềm ẩn này có thể khắc phục tình trạng nhạy cảm với muối.
Tránh dùng muối tinh và lựa chọn những loại lành mạnh hơn
Mỗi loại muối có chất lượng khác nhau. Muối thương mại thường thiếu khoáng chất vi lượng quan trọng và chứa chất chống đóng bánh không tốt cho sức khỏe, nhưng cũng được bổ sung iodine.
Trong khi đó muối biển tự nhiên có nhiều khoáng chất vi lượng và là lựa chọn tốt hơn.
Hạn chế của muối biển là thiếu iodine, vì vậy những người không tiêu thụ hải sản có nguy cơ bị thiếu iodine.
Những người không dùng thực phẩm chế biến sẵn có thể bị thiếu sodium trầm trọng nếu không bổ sung thêm muối cho bữa ăn. Các vận động viên, cư dân ở vùng khí hậu ấm áp, những người uống cà phê và dùng thuốc lợi tiểu sẽ có nhu cầu sodium cao hơn bình thường.
Vance Voetberg _ Thanh Ngọc/ kim-doan blog
