Tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến là căn bệnh thường thấy ở nam giới từ tuổi trung niên, (đặc biệt là nam giới cao tuổi). Bệnh gây nhiều khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày và đặc biệt có thể gây ra một số biến chứng nếu không được điều trị kịp thời.
U xơ tiền liệt tuyến hay phì đại tiền liệt tuyến, ngày nay gọi là tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến.
Tiền liệt tuyến có chức năng gì?
Tiền liệt tuyến là một bộ phận không thể thiếu của hệ thống sinh dục nam. Là một tổ chức nhỏ bao quanh niệu đạo, nằm ở đáy bàng quang, phía sau xương mu, trước trực tràng, bao quanh đoạn đầu của niệu đạo.
Tiền liệt tuyến có chiều cao khoảng 30mm, chiều rộng khoảng 40mm và độ dày khoảng 25mm. Đó là một tuyến chắc, hình quả hạt dẻ, khối lượng khoảng 20 gram. Chức năng chính của bộ phận này là tiết ra dịch nhầy trắng, khi kết hợp với tinh trùng sẽ tạo thành tinh dịch. Chất nhầy trắng này có tác dụng trung hòa môi trường axit loãng của tinh dịch giúp tinh trùng có điều kiện dễ dàng di chuyển từ âm đạo vào tử cung và vòi trứng khi quan hệ tình dục.
Tiền liệt tuyến ở nam giới bắt đầu phát triển ở tuổi dậy thì, đến khoảng 20-25 tuổi có kích thước ổn định. Từ tuổi 40, tiền liệt tuyến có xu hướng tăng sinh chậm, không di căn (lành tính) và có thể gây ra tăng sinh lành tính gây nên một số triệu chứng cho người bệnh sau 50 tuổi.
Nguyên nhân tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến chủ yếu là do tuổi tác và có liên quan nhiều đến nội tiết tố nam giới.
Ngoài ra có thể do nam giới thường lạm dụng các chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá , cà phê,…).
Một số yếu tố như viêm nhiễm, đặc biệt là viêm nhiễm do vi sinh vật gây ra (vi khuẩn, virus) có thể làm cho tiền liệt tuyến to ra trong một thời gian nhất định và nếu không được chẩn đoán sớm, đúng và điều trị không dứt điểm.
Tiền liệt tuyến có thể bị viêm nhiễm sẽ trở thành viêm mạn tính, kéo dài, to ra gây không ít khó khăn cho người bệnh, thậm chí gây biến chứng nguy hiểm.
Triệu chứng tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến
Tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến phát triển chậm, vì vậy, triệu chứng xuất hiện cũng tương ứng với từng giai đoạn của bệnh. Các nhà chuyên môn chia thành 3 giai đoạn, tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh.
- Giai đoạn 1: (giai đoạn cơ năng) chưa có tổn thương thực thể, nhưng sự to ra của tiền liệt tuyến tác động vào cổ bàng quang và đoạn đầu của niệu đạo làm người bệnh tiểu khó, nước tiểu chảy ra chậm, dòng nhỏ, yếu.
Đôi khi người bệnh tiểu không thành dòng mà bị ngắt quãng, đi tiểu xong còn nhỏ giọt, vì nước tiểu vẫn còn, do đó thời gian đi tiểu kéo dài và rất hay buồn đi tiểu. Nhiều trường hợp tiểu bị són, đi tiểu nhiều lần, nhất là ban đêm, gần sáng.
- Giai đoạn tiếp 2: do ứ đọng nước tiểu lâu ngày vì cổ bàng quang bị tiền liệt tuyến chèn ép và bàng quang bị giãn, vì vậy, đi tiểu khó hơn, nhiều lần hơn, gây hiện tượng tiểu rắt, tiểu són nhiều hơn.
Ở giai đoạn này có thể bàng quang bị nhiễm trùng do nước tiểu ứ đọng kéo dài và có thể kéo theo nhiễm trùng tiền liệt tuyến. Lúc này người bệnh xuất hiện thêm các triệu chứng tiểu buốt, tiểu đục.
- Giai đoạn 3: do tiền liệt tuyến chèn ép cổ bàng quang ngày một nặng hơn bởi tiền liệt tuyến càng ngày càng to ra. Ở giai đoạn này cơ thành bàng quang bị giãn nhiều nên mỏng, mất trương lực, ứ đọng nước tiểu tăng lên làm bệnh nhân tiểu liên tục và có thể làm nhiễm trùng tăng lên.
Tuy vậy, hiện tượng tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố nên bệnh có thể không diễn biến tuần tự theo các giai đoạn trên. Tuy nhiên những dấu hiệu buồn đi tiểu, tiểu khó, són tiểu, tiểu nhiều lần, tiểu rắt trong ngày... là biểu hiện điển hình mà bệnh nhân nào cũng có.
Biến chứng của tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến
Khi bệnh đã biểu hiện triệu chứng mà không được điều trị và theo dõi sát có thể dẫn đến nhiều biến chứng trong đó có thể có biến chứng nguy hiểm.
Các biến chứng hay gặp: bí tiểu hoàn toàn hoặc không hoàn toàn.
Bệnh nhân có thể bị bí tiểu sau một thời gian dài bị tình trạng rối loạn đi tiểu, nhưng cũng có khi khởi phát đột ngột sau một thời gian tiềm ẩn lâu dài. Người bệnh cảm thấy sự tắc nghẽn đường tiểu, khó có thể đi tiểu (gây tiểu rắt, són, khó tiểu…) cho tới khi bí tiểu hoàn toàn. Khi bí tiểu hoàn toàn phải cấp cứu để được thông tiểu.
Biến chứng hay gặp nhất là nhiễm khuẩn đường tiết niệu do ứ đọng nước tiểu trong bàng quang, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây ra nhiều bệnh: viêm bàng quang, viêm tuyến tiền liệt, viêm tinh hoàn – mào tinh hoàn…
Nếu có sự trào ngược nước tiểu lên thận có thể gây viêm thận, viêm bể thận ngược dòng, nếu không phát hiện và điều trị đúng có thể dẫn đến suy thận rất nguy hiểm.
Ngoài ra, một biến chứng nguy hiểm khác có thể xảy ra do viêm tiết niệu ngược dòng là nhiễm khuẩn huyết rất nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
Phòng biến chứng khi bị tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến
Trong mọi trường hợp nếu bị viêm nhiễm đường tiết niệu cần được điều trị sớm, dứt điểm để tránh lây nhiễm sang tiền liệt tuyến.
Nam giới lớn tuổi cần cảnh giác với tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến, đặc biệt cảnh giác cao với tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến bị viêm nhiễm do viêm bàng quang. Chính vì vậy, nếu nghi ngờ bị bệnh cần được khám bệnh ở cơ sở y tế tin cậy để được chẩn đoán chính xác, điều trị sớm, đúng. Không nên tự chẩn đoán hoặc nghe theo mách bảo của người không có chuyên môn về y học mà điều trị sai hoặc dùng thuốc không rõ nguồn gốc làm cho bệnh nặng thêm, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Hiện
nay có nhiều loại thuốc tây y điều trị hiệu quả cho bệnh tăng sinh lành
tính tiền liệt tuyến người bệnh nên tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ
khám bệnh cho mình để đạt hiệu quả cao nhất và còn đề phòng tác dụng
không mong muốn của thuốc (tác dụng phụ).
Bên cạnh đó, để góp phần phòng bệnh, nam giới không nên lạm dụng rượu, bia, chất kích thích và vệ sinh cá nhân tốt để không mắc bệnh nhiễm trùng đường tiểu làm lây lan viêm nhiễm tiền liệt tuyến. Do đó, trong mọi trường hợp nếu bị viêm nhiễm đường tiết niệu cần được điều trị sớm, dứt điểm để tránh lây nhiễm sang tiền liệt tuyến.
BS Nguyễn Văn Bàng/suckhoedoisong
