Hiểu đưọc sự khác biệt giữa nhồi máu cơ tim (heart attack) và tim ngừng đột ngột (sudden cardiac arrest) có thể cứu sống được nhiều người. Sau đây là một cách để nắm được sự khác biệt giữa hai sự cố này:
Trong nhồi máu cơ tim nạn nhân vẫn tỉnh táo và tim vẫn đập; trái lại khi tim ngừng thì nạn nhân không còn tỉnh táo và tim ngưng đập. Muốn cứu sống nạn nhân tim ngừng thì cần phải áp dụng tức thời phương pháp hồi sức tim- phổi (cardiopulmonary resuscitation=CPR) và sử dụng máy khử rung (defibrillator)
Tim bất ngờ ngừng đột ngột là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ ba tại Hoa kỳ, ảnh hượng mỗi năm tới 326,200 người , trong đó 6,000 là thiếu niên. Trung bình khoảng 10 phần trăm nạn nhân tim ngưng đập được sống sót, nhưng gần 40 phần trăm được sống sót nhờ vào các người chứng kiến gọi cấp cứu 911 và ápdụng CPR cùng sử dụng máy khử rung tự động (automated external defibrillator=AED) truớc khi đội cấp cứu tới
AEDThông thường người ta lầm tưởng nhồi máu cơ tim và tim ngừng đột ngột cùng là một thứ, nhưng thật ra chúng khá khác nhau
1- Nhồi máu cơ tim ( myocardial infarction/ heart attack) xẩy ra khi một phần nguồn cung cấp máu cho tim bị suy giảm hoặc bị chặn , làm cho cơ tim bị tổn thương hoặc chết. Các nạn nhân có thể có những triệu chứng khác nhau bao gốm:
- Khó chiụ nhẹ không liên tục nơi ngực, kéo dài trong vài phút, đển rồi đi trong một thời gian nhiều ngày
- Đau hoặc khó chịu ở một hoặc hai cánh tay, lan lên vai, lưng trên, cổ và hàm
- Khó thở (shortness of breath)
- Buồn nôn, đổ mồ hôi, đầu óc quay cuồng (light-headed)
- Cảm giác bồn chốn lo âu (anxiety)
- Có xu hướng phủ nhận bẩt cứ điều gì nghiêm trọng đang xẩy ra
Phụ nữ đôi khi còn có thêm những triệu chứng như sau:
- Đau ở dạ dày hoặc bụng
- Yếu sức và hết sức mệt mỏi
- Sưng ở mắt cá chân và ở phần chân dưới
Khi một người bị nhồi máu cơ tim thì họ vẫn tỉnh táo và tim họ vẫn đập. Điều quan trọng là phải cứu chữa tức thời để tối đa hoá cơ may sống sót và tối thiểu hoá sự tổn thương vĩnh viễn của tim. Những ngưởi chứng kiến cần gọi ngay 911 và cho bệnh nhân nẳm xuống nghỉ ngơi trong khi chờ đội cấp cứu tới
Trong khi nhồi máu cơ tim được ví như là một "vấn đề về hệ thống ống nước" thì tim ngừng đột ngột giống như là một "vấn đề về điện" ngăn cản không cho tim hoạt động có hiệu lực. Nhồi máu cơ tim có thể dẩn tới tim ngừng đột ngột, nhưng còn có nhiều nguyên nhân khác cũng làm tim ngưng đập như là các bất thuờng bẩm sinh và điện sinh lý, suy tim nghiêm trọng, điện giật và uống thuốc quá liều lượng
2- Ngược lại, khi tim ngừng đột ngột thì tim hoàn toàn không còn đập nữa. Hậu quả là máu không còn được bơm đi khắp cơ thễ, bao gồm cả não. Bệnh nhận đột nhiên ngất xỉu, mất ý thức và trông dường như đã chết ---ngoại trừ chỉ còn thở hổn hển (gasping) có thễ trong vài phút. Đôi khi bệnh nhân lên cơn động kinh (seizure) vào lúc sự cố khởi đầu.
Nạn nhân tim ngừng đột ngột không còn tỉnh táo và tim không còn đập nữa . Nếu không được cấp cứu tức thời nạn nhân sẽ chết trong vòng vài phút
Khi tim ngừng đột ngột xẩy ra, điều cực kỳ quan trọng là những người chứng kiến phải gọi cấp thời 911, áp dụng CPR và sử dụng máy khử rung tự dộng (AED) gần nhất.. Đây là chăm sóc cứu sinh (lifesaving care) mà bất cứ ai cũng có thể làm. Tốt nhất là người giúp đỡ nạn nhân đã có theo học lớp huấn luyện CPR và sử dụng máy AED. Tuy nhiên ngay cả khi không được huấn luyện chính thức, người này cũng có thể làm được dưới sự hướng dẫn của nhân viên phụ trách cấp cứu, ấn mạnh và nhanh vào vùng giữa ngực của nạn nhân, và theo các chĩ dẫn ghi trên máy AED trong khi chờ đợi đội cấp cứu tới. Đôi khi người ta ngần ngại không muốn giúp đỡ nạn nhân vì sợ làm điều gỉ sai sót có thể gây hại cho nạn nhân. Nhưng bởi vì nan nhân tim ngừng đột ngột được coi như là đả chết trên phương diện lâm sàng (clinically dead) nên không còn gì tồi tệ hơn có thể xẩy ra cho họ,do đó bất cứ người nào có mặt ở hiện trường cũng có thễ giúp. Ngoài ra, luật Good Samaritan cùa Tiểu bang và Liên bang đều bảo vệ những người có thiện ý giúp đỡ các nan nhân tim ngừng đột ngột.
Các yếu tố rủi ro của tim ngừng đột ngột bao gồm
- Đã có bị nhồi máu cơ tim
- Đã có lần tim ngưng đập
- Khả năng bơm máu của tim yếu (ejection fraction) tức dưới 35 phần trăm
- Có bệnh tim tiềm ẩn như bệnh động mạch vành ( coronary artery disease), bệnh tim bẩm sinh ( như bệnh cơ tim phì đại- hypertrophic cardiomyopathy), các bất thường điện sinh lý ( như hội chứng long QT syndrome, bệnh Wolff-Parkinson-White, hội chứng Brugada)
- Suy tim nghiêm trọng
- Có những thay đổi đáng kề vể các chất điện phân trong máu
- Xu hướng ngất xỉu
- Tăng năng tuyến giáp
- Điện giật
- Lạm dụng ma túy
- Gia đình có tiểu sử bị nhồi máu cơ tim hay đột quỵ, đặc biệt có thân nhân bị chết đột ngột trước tuổi 50
Nếu người thân của bạn có một hay nhiều yếu tố rủi ro trên thỉ họ có thể có nguy cơ bị tim ngừng đột ngột. Trong trường hợp này, họ phải đi gặp bác sị chuyên khoa vể tim hay một chuyên gia về nhịp tim đễ được khám nghiệm. Bác sỉ có thể khuyên nên gắn một máy khử rung ( implantable cardioverter defibrillator), uống thuốc hoặc những biện pháp khác để ngăn ngứa tim ngừng đột ngột
Nói chung, các nạn nhân nhồi máu cơ tim vẫn tỉnh táo và điễn hình chỉ cảm thấy khó chịu hay đau. Những người này không cần CPR hay AED nhưng điều quan trọng là phải gọi 911 đễ chở họ cấp thời tới bệnh viện. Trái lại nạn nhân tim ngừng đột ngột không còn tỉnh táo và cần được làm CPR tức thời và chữa trị bằng máy khử rung .
Bạn có thễ cứu sống mạng người nếu chiụ tìm hiểu vể các trường hợp trên và chuẩn bị sẵn sàng cho những hành động thích ứng
Heart Attack vs. Sudden Cardiac Arrest: Understanding the Difference-10/25/2015
