Ung thư đại trực tràng phổ biến trên thế giới . Thống kê cho thấy mỗi năm tại VN có hơn 8.000 ca mắc mới, tỷ lệ tử vong ở mức cao 68%, tương đương 16 trường hợp mỗi ngày. Đây là nguyên nhân gây tử vong phổ biến đứng hàng thứ 2 trên người cao tuổi. Uớc tính đến năm 2020, số ca mắc mới trên 24.000 ca.
 |
| Dịch tễ ung thư đại trực tràng tại Việt Nam. |
Ung thư có thể xuất phát từ bất kỳ vị trí nào của đại trực tràng, phần lớn bắt nguồn từ các polyp. Polyp lúc đầu thường nhỏ và sinh sản chậm, không gây triệu chứng. Theo thời gian một vài polyp có thể hóa ác trở thành ung thư. Do đó nên tầm soát các polyp có tiềm năng ác tính trước khi chúng trở thành ung thư
Một số dấu hiệu thường gặp có thể bao gồm chảy máu hậu môn, đau bụng co cứng, thay đổi thói quen đi tiêu với táo bón xen kẽ tiêu chảy, tính chất của phân không đồng nhất. Khi bệnh tiến triển nặng, có thể gây mệt mỏi kéo dài, bụng đầy hơi, đau dai dẳng, sụt cân hoặc thiếu máu không rõ nguyên nhân, vàng da, gan to do di căn. Khoảng 10% bệnh nhân có dấu hiệu như dịch tiết âm đạo trong phân ở nữ hoặc phân có ở trong nước tiểu.
Ung thư đại trực tràng nếu phát hiện sớm có thể điều trị hiệu quả bằng phẫu thuật, tỷ lệ sống còn cao. Ở giai đoạn muộn, đã di căn, tùy từng trường hợp sau phẫu thuật sẽ kết hợp hóa xạ trị, nhắm trúng đích, sử dụng kháng sinh mạch…
“Khoảng 50-60% bệnh nhân Việt khi phát hiện đã ở giai đoạn muộn, ung thư di căn và tiến xa”, Những người nguy cơ cao như tiền sử gia đình, bản thân hoặc gia đình bị bệnh đa polyp ruột già, viêm loét đại tràng mạn tính, bệnh Crohn, chế độ ăn nhiều chất béo, thịt đỏ, ít chất xơ từ rau quả, trái cây…
Một số yếu tố nguy cơ sinh bệnh nên tr1nh
– Thịt chiên, nướng, thịt xông khói, dăm bông, xúc xích, chất đạm có thể làm tăng yếu tố sinh u, còn mỡ sẽ bị chuyển hóa bởi vi khuẩn trong lòng ruột, làm tăng sản các tế bào biểu mô bất thường và phát triển thành ung thư. Các thức ăn chứa nhiều chất xơ từ lúa mạch, rau xanh, trái cây giúp làm giảm nguy cơ này vì chất xơ giúp gia tăng tiêu thụ acid folic, gia tăng kết hợp chất xơ với các yếu tố sinh ung thư dẫn đến việc loại khỏi lòng ruột sớm vì giảm thời gian ứ đọng phân. Ngoài ra chất xơ làm giảm pH trong lòng đại tràng và tăng sản xuất các acid béo chuỗi ngắn và yếu tố vi lượng chống hiện tượng oxy hóa.
– Các loại nước uống chứa cồn làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng nếu sử dụng trên 15g một ngày. Gần đây thuốc lá được phát hiện là yếu tố gây ung thư đại trực tràng, nhất là khi kết hợp với rượu bia.
– Béo phì cũng làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng cho cả nam giới cũng như nữ giới, rõ nét hơn ở nam giới. Hoạt động thể lực, vận động hay luyện tập thể dục sẽ làm giảm nguy cơ mắc bệnh trên cơ sở ngăn ngừa béo phì và cũng làm giảm thời gian ứ đọng trong lòng đại tràng.
nội soi đai tràng
Có thể sàng lọc phát hiện sớm ung thư đại trực tràng bằng xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân ở những người có nguy cơ cao, người dân từ 50 tuổi trở lên, thực hiện mỗi năm một lần. Đặc biệt, nội soi toàn bộ đại tràng là phương pháp tầm soát tốt nhất hiện nay, nên bắt đầu ở tuổi 50 cùng với xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân.
Lê Phương
