Dịch từ “6 Things That Affect Your Health More Than Your Weight- Taylor Leamey-January 31,2022
Cân nặng (Weight)là vật tế thần cho mọi thứ. Bạn không khỏe mạnh vì bạn béo. Bạn sẽ không nặng như thế nếu bạn không ăn như vậy.
Bất chấp quan điểm chung, sức khỏe không đơn giản như vậy. Tôi không hoàn toàn phủ nhận thực tế rằng cân nặng có thể đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe. Tuy nhiên, việc rút gọn mọi khía cạnh sức khỏe của bạn thành con số đo trên bàn cân là thiển cận và là một thông tin sai lệch. Đó là một dạng của sự sợ béo(fatphobia)
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn hơn là cân nặng, trong số đó có nhiều yếu tố thậm chí không nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) thì có 5 yếu tố quyết định sức khỏe của một người đó là : di truyền, môi trường, thói quen thể chất, khả năng tiếp cận y tế và các yếu tố xã hội. Ngoài ra sức khỏe tinh thần cũng là một yếu tố quan trọng.
Dưới đây là những điều bạn cần biết về các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của bạn
1. Yếu tố di truyền (Genetics)
Di truyền quyết định rất nhiều điều cho chúng ta. Đó không chỉ là vẻ ngoài của chúng ta -- các gen chúng ta thừa hưởng còn ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta nữa . Bạn có thể có khuynh hướng di truyền bị mắc các chứng bệnh như cao cholesterol , một số loại ung thư, bệnh hồng cầu hình liềm và bệnh tiểu đường. Một khuynh hướng như vây không có nghĩa là bạn sẽ mắc các bệnh này mà chỉ là có nguy cơ cao bị những bệnh ấy
Ngoài ra cũng có một thành phần di truyền liên hệ tới cân nặng, với một số những gen chọn lọc khiến một người nào đó to lớn hoặc nhỏ bé. Một số gen khác ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, sự thèm ăn và sự phân phối chất béo trong cơ thể
2. Yếu tố môi trường
Các yếu tố môi trường như nơi bạn sống và làm việc cũng sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn. Nhiều yếu tố khác cũng được coi là yếu tố môi trường, chẳng hạn như sự tiếp cận với nước sạch, thực phẩm, chất lượng không khí và các chất độc hại. Nhiều người có thể không cần phải suy nghĩ về những điều này; họ chỉ cần mở khóa nước là nước sạch sẽ chảy ra. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính có khoảng 12 triệu ca tử vong hàng năm vì các yếu tố môi trường.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm không khí độc hại có nguy cơ tử vong vì bệnh tim cao hơn 17%. Đốt củi và dầu hỏa (kerosene) trong nhà hoặc tiếp xúc với vật liệu sinh học (biomaterials) cũng làm tăng nguy cơ tử vong liên quan đến tim. Những người có ít nguồn lực hơn để tìm kiếm phương pháp điều trị tổng quát hoặc chuyên khoa có nhiều khả năng gặp phải tình trạng sức khỏe tồi tệ hơn.
3. Yếu tố thói quen thể chất (Physical habits)
Những thói quen thể chất gồm 2 phần : chế độ ăn uống và hoạt động thể chất của chúng ta.
Chế độ ăn uống ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của chúng ta. Một chế độ ăn uống chứa nhiều thực phẩm chế biến sẵn và chất béo bão hòa có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe vì làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường loại 2, cao huyết áp và một số loại ung thư.
Hầu hết mọi người đều cho là một chế độ ăn uống nghèo nàn có liên kết với bệnh béo phì. Tuy nhiên bạn có thể gầy (thin) và có thói quen ăn uống không lành mạnh ,cũng nhưng bạn có thể béo và có những lựa chọn dinh dưỡng tuyệt vời. Cân nặng của bạn bị ảnh hưởng bởi nhiều thứ ngoài chế độ ăn uống. Sự trao đổi chất trong cơ thể hoặc khả năng cơ thể bạn xử lý những gì bạn ăn đều đóng một vai trò rất lớn.
Phần khác của thói quen thể chất là tập thể dục. Tập thể dục đều đặn là một trong những điều quan trọng nhất đối với sức khỏe của bạn -- nó giúp cho cơ thể được khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính. Tập thể dục đều tốt cho bạn bất kể kích thước (size)của bạn ra sao và định kiến tiêu cực về việc những người không hoạt động đều cân nặng là không đúng. Cơ thể chúng ta có những đường cơ sở (baseline) khác nhau, vì vậy bạn có thể có cơ thể cân đối mà vẫn cân nặng hơn những người không hề tập thể dục
4. Yếu tố tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe(Access to healthcare)
Một trong những yếu tố quyết định quan trọng nhất đối với sức khỏe của chúng ta là khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Nếu không có biện pháp phòng ngừa, chẩn đoán hoặc điều trị cần thiết cho các tình trạng bệnh lý thì mọi người đều có nhiều rủi ro dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe. Các rào cản đối với việc chăm sóc sức khỏe bao gồm thiếu bảo hiểm, phương tiện đi lại và chi phí chăm sóc. Và tình trạng thiếu bác sĩ hiện nay làm cho thời gian chờ đợi để đươc chăm sóc còn bị trì hoãn hơn nữa.
Tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe không thể chỉ có nghĩa là có thể đến đươc văn phòng bác sĩ. Điều gì xảy ra khi bạn ở đó lại là một mặt khác của vấn đề.
Khi một bệnh nhân phải đối mặt với sự phân biệt đối xử trong việc chăm sóc sức khỏe thì điều đó sẽ làm giảm khả năng họ sẽ nhận được sự điều trị cần thiết hoặc tìm kiếm sự điều trị trong tương lai. Các nghiên cứu cho thấy những người da đen bị phân biệt đối xử có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp nhiều hơn. Câu chuyện tương tự cũng xẩy ra cho những người bị phân biệt đối xử về cân nặng trong sự chăm sóc sức khỏe -- họ có nhiều khả năng bị suy giảm sức khỏe thể chất và tinh thần. Theo một nghiên cứu năm 2021, người lớn tuổi có tỷ lệ bị phân biệt đối xử trong sự chăm sóc sức khỏe cao nhất -- cứ bốn người trưởng thành da đen hoặc gốc la-tinh thì có một người cho biết bị đối xử bất công.
Việc có thể đươc điều trị y tế là chưa đủ. Đó phải là một sự chăm sóc sức khỏe phù hợp với bệnh nhân. Đó phải là một sự tiếp xúc thực sự ( true access)với dịch vụ chăm sóc sức khỏe
5. Các yếu tố quyết địnhcủa xã hội (Social determinants)
Các yếu tố quyết định của xã hội là một thuật ngữ chung cho tất cả các yếu tố phi y tế ( nonmedical factors) ảnh hưởng đến sức khỏe. Điều này bao gồm hoàn cảnh của mỗi người -- nơi họ sinh ra, lớn lên, sống và làm việc. Nó cũng bao gồm các điều kiện định hình cuộc sống của chúng ta và các chính sách cấu trúc thông tin ( structural policies)cho họ -- phân biệt chủng tộc, hệ thống chính trị và các chính sách. Người ta ước tính rằng các yếu tố quyết định của xã hội chiếm phân nửa ảnh hưởng lên sức khỏe.
Nhìn chung, các yếu tố quyết định của xã hội được chia thành năm loại:
Tình trạng kinh tế xã hội và sự ổn định kinh tế
Giáo dục
Hàng xóm
Kết nối cộng đồng và xã hội
Chăm sóc sức khỏe
Các yếu tố quyết định của xã hội sẽ khác nhau đối với từng nhóm dân số và cho phép có sự bất bình đẳng về loại hình chăm sóc mà một người nào đó nhận được. Các yếu tố này có tác động lớn hơn đến sức khỏe của ai đó so với sự lựa chọn lối sống của họ. Để tôi nhắc lại lần nữa là sự lựa chọn lối sống và cân nặng của bạn không quan trọng bằng các yếu tố như sự ổn định kinh tế, trình độ học vấn và nơi bạn sinh sống.
Nhưng làm sao điều này lại có thể? Bạn hãy nghĩ về điều đó như thế này: Nếu ai đó không có phương tiện di chuyển đáng tin cậy đến cửa hàng tạp hóa, khả năng tiếp cận thực phẩm lành mạnh của họ cũng như dinh dưỡng của họ sẽ giảm mạnh. Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường và các bệnh mãn tính khác. Nếu họ không có tiền để trả các hóa đơn y tế, họ sẽ bị hạn chế về số lần đến bệnh viện.
6. Yếu tố bỏ qua sức khỏe tâm thần của bạn(Ignoring your mental health)
Sức khỏe tâm thần không đươc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) coi là yếu tố quyết định chính thức của sức khỏe; nhưng tôi thì nghĩ khác. Sức khỏe thể chất và tâm thần phối hợp với nhau để giữ cho chúng ta khỏe mạnh. Chúng không phải là những phần riêng biệt trong chúng ta mà chúng ảnh hưởng trực tiếp lên nhau.
Duy trì sức khỏe tâm thần tốt có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng như caohuyết áp và nhồi máu cơ tim. Bỏ qua sức khỏe tâm thần khiến việc quản lý các tình trạng bệnh lý hiện có trở nên khó khăn hơn, ảnh hưởng đến việc chăm sóc bệnh nhân và khiến bệnh tật trở nên trầm trọng hơn. Trầm cảm là một tình trạng bệnh thường đi kèm theo các tình trạng bệnh lý nghiêm trọng. Các nghiên cứu đã cho thấy là trầm cảm làm tăng nguy cơ xẩy ra các biến cố tim mạch.
Điều trên nói lên rằng, quyền tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần cũng bị xâm phạm đối với nhiều người. Sự kỳ thị và chi phí điều trị khiến nhiều người không nhận được sự giúp đỡ cần thiết. Đáng mừng là các lựa chọn trị liệu trực tuyến đã giúp giảm chi phí và đã mở rộng các nguồn chăm sóc sức khỏe tâm thần cho những khu vực trước đây không có.
Tóm lại
Cân nặng chỉ là một phần của sức khỏe tổng thể của chúng ta, nhưng nó không phải là điều quan trọng nhất. Các yếu tố như hoàn cảnh, di truyền, môi trường và khả năng tiếp cận chăm sóc sức khỏe mới quyết định sức khỏe của chúng ta. Và đừng quên sức khỏe tâm thần.
Một người nặng cân hơn có thể khỏe mạnh hơn một người gầy hơn dựa trên những yếu tố trên và sự lựa chọn là của họ. Không phải tất cả đều liên quan tới cân nặng
NBNtintuccaonien
