The Horsehead Nebula (NASA, ESA, and The Hubble Heritage Team/STScI/AURA)
Tinh vân Đầu ngựa (Horsehead) (Ảnh: NASA, ESA, và The Hubble Heritage Team/STScI/AURA)

Chúng tôi đã chắt lọc một vài trong số những bức ảnh không gian đẹp và ấn tượng nhất được đưa vào bình chọn “Ảnh chụp Thiên văn học trong Ngày” của NASA trong những tháng gần đây. Với việc sử dụng tàu không gian như Cassini để ghi lại những quang cảnh chưa từng được thấy trước đây và sự cải tiến trong khả năng chụp ảnh không gian qua kính viễn vọng, việc thưởng ngoạn không gian chưa bao giờ vô cùng sống động và đầy cảm thán như vậy.


Dành chút thời gian để tưởng tượng bạn đang ở trong một tàu vũ trụ đang du hành qua nhiều năm ánh sáng để quan sát những kỳ quan vũ trụ một cách trực tiếp.

Không một tấm ảnh nào dưới đây được dựng lại bởi các nghệ sĩ nhiếp ảnh, chúng đều là những bức ảnh chụp bởi tàu không gian hay bằng những kính viễn vọng không gian. Những lời miêu tả cho các bức ảnh được lấy từ những ghi chép của các phi hành gia gửi cho NASA và được biên tập lại cho ngắn hơn.

The M2-9 butterfly planetary nebula 2,100 light-years away shows the beauty of dying stars. In the center, two stars orbit inside a gaseous disk 10 times the orbit of Pluto. The expelled envelope of the dying star breaks out from the disk creating the bipolar appearance. Much remains unknown about the physical processes that cause planetary nebulae. (Hubble Legacy Archive, NASA, ESA, Processing: Judy Schmidt)
(Ảnh: Hubble Legacy Archive, NASA, ESA, Xử lý: Judy Schmidt)

Tinh vân hành tinh hình bướm M2-9 cách chúng ta 2.100 năm ánh sáng cho thấy vẻ đẹp của một ngôi sao đang chết. Ở chính giữa, hai ngôi sao bên trong một đĩa khí ga có quỹ đạo gấp 10 lần quỹ đạo sao Diêm Vương (Pluto). Lớp vỏ vật chất xuất ra khỏi ngôi sao đang chết và phụt ra ngoài đĩa khí tạo nên hình lưỡng cực. Vẫn còn nhiều điều chưa biết về quá trình vật lý hình thành tinh vân hành tinh.

The Bubble Nebula, 7 light-years in diameter, offers evidence of violent processes at work. Above and left of the Bubble's center is a hot, O-type star, several hundred thousand times more luminous and around 45 times more massive than the sun. A fierce stellar wind and intense radiation from that star has blasted out the structure of glowing gas against denser material in a surrounding molecular cloud. The intriguing Bubble Nebula is about 7,100 light-years away. (NASA, ESA, Hubble Heritage Team/STScI/AURA)
(Ảnh: NASA, ESA, Hubble Heritage Team/STScI/AURA)

Tinh vân Bong bóng, đường kính 7 năm ánh sáng, cung cấp những chứng cứ về các quá trình dữ dội đang hoạt động. Nằm phía trên, bên trái trong lòng tinh vân Bong bóng này là một ngôi sao nóng týp O, sáng gấp vài trăm nghìn lần và nặng gấp 45 lần mặt trời. Một cơn gió dữ dội và bức xạ mãnh liệt phát xuất ra từ ngôi sao này đã thổi tung kết cấu của đám khí phát sáng, đập vào vật chất cô đặc hơn trong một đám mây phân tử bao bọc xung quanh. Tinh vân Bong bóng đầy hấp dẫn này cách chúng ta khoảng 7.100 năm ánh sáng
.
While drifting through the cosmos, a magnificent interstellar dust cloud became sculpted by stellar winds and radiation to assume a recognizable shape, that of a horse's head. The Horsehead Nebula is embedded in the vast and complex Orion Nebula. The dark molecular cloud is roughly 1,500 light years distant. The Horsehead Nebula will slowly shift its apparent shape over the next few million years and will eventually be destroyed by the high energy starlight. (NASA, ESA, and The Hubble Heritage Team/STScI/AURA)
(Ảnh: NASA, ESA, và The Hubble Heritage Team/STScI/AURA)

Trong khi trôi dạt qua vũ trụ, một đám mây bụi liên tinh cầu tráng lệ được định hình bởi các cơn gió và bức xạ từ các ngôi sao thành hình dáng đầu ngựa. Tinh vân Đầu ngựa này được bao bọc bên trong tinh vân Orion hùng vĩ và phức tạp. Đám mây phân tử màu thẫm có độ dài khoảng 1.500 năm ánh sáng. Tinh vân Đầu ngựa sẽ thay đổi hình dáng một cách chầm chậm trong vài triệu năm tới và cuối cùng sẽ bị phá hủy bởi ánh sáng cao năng lượng từ các ngôi sao.

Jupiter has aurorae. Like Earth, the magnetic field of the gas giant funnels charged particles released from the sun onto the poles. As these particles strike the atmosphere, electrons are temporarily knocked away from existing gas molecules. Electric force attracts these electrons back. As the electrons recombine to remake neutral molecules, auroral light is emitted. (NASA, ESA, Hubble)
(Ảnh: NASA, ESA, Hubble)

Sao Mộc xuất hiện cực quang. Giống như Trái đất, từ trường của những phễu khí khổng lồ đã tích điện cho các hạt phát xuất ra từ Mặt trời phía đến các cực (của sao Mộc). Khi những hạt này đi vào khí quyển, các hạt điện tử sẽ bị đẩy ra khỏi các phân tử khí một cách tạm thời. Lực điện sẽ hút các hạt điện tử này trở lại. Khi các hạt điện tử tái kết hợp để tạo thành phân tử trung hòa, ánh sáng cực quang sẽ phát ra.

Jupiter's clouds are seen in images taken by the New Horizons spacecraft on its way out to Pluto. Famous for its Great Red Spot, Jupiter is also known for its regular, equatorial cloud bands, visible through even modest sized telescopes. (NASA, Johns Hopkins U. APL, SWRI)
(Ảnh: NASA, Johns Hopkins U. APL, SWRI)

Những đám mây trên sao Mộc được nhìn thấy từ các bức ảnh chụp bởi tàu không gian New Horizons trên đường tiến tới sao Diêm Vương. Nổi tiếng với Vết Đỏ lớn (Great Red Spot), sao Mộc còn được biết đến với vành đai mây cân đối quanh xích đạo, có thể thấy được từ một kính viễn vọng bình thường nhất.
 
How big is Jupiter's moon Io? The most volcanic body in the Solar System, Io (usually pronounced "EYE-oh") is 3,600 kilometers in diameter, about the size of Earth's moon. Gliding past Jupiter at the turn of the millennium, the Cassini spacecraft captured this awe inspiring view of active Io with the largest gas giant as a backdrop, offering a stunning demonstration of the planet's relative size. (Cassini Imaging Team, SSI, JPL, ESA, NASA)
(Ảnh: Cassini Imaging Team, SSI, JPL, ESA, NASA)

Mặt trăng Io của sao Mộc lớn cỡ nào? Tinh thể sục sôi nhất Thái dương hệ, đó chính là Io với đường kính 3.600 kilômét, bằng kích thước với mặt trăng của Trái đất. Lướt qua sao Mộc vào thời điểm chuyển giao của thiên niên kỷ, tàu không gian Cassini đã chụp được góc nhìn đầy cảm hứng giữa mặt trăng Io với tinh cầu khí khổng lồ (sao Mộc) ở phía sau, mang đến một minh họa đầy ấn tượng về mối tương quan kích thước giữa hai hành tinh.

How does wind affect sand on Mars? To help find out if it differs significantly from Earth, the robotic Curiosity rover on Mars was directed to investigate the dark Namib Dune in the Bagnold Dune Field in Gale Crater. Namib is the first active sand dune investigated up close outside of planet Earth. Wind-created ripples on Earth-bound sand dunes appear similar to ripples on Mars, with one exception. The larger peaks visible on dark Namib dune, averaging about 3 meters apart, are of a type seen only underwater on Earth. They appear to arise on Mars because of the way the thin Martian wind drags dark sand particles. (NASA, JPL-Caltech, MSSS)
(Ảnh: NASA, JPL-Caltech, MSSS)

Các cơn gió đã tác động đến cát trên sao Hỏa như thế nào? Để giúp thấy được sự khác biệt rõ rệt với Trái đất, rô-bốt thăm dò Curiosity trên sao Hỏa đã đi đến đụn cát Namib thuộc cánh đồng cát Bagnold ở vùng trũng Gale để khảo sát. Namib là đụn cát biến đổi đầu tiên được khảo sát một cách chi tiết bên ngoài Trái đất. Các gợn sóng do gió tạo ra trên các đụn cát của Trái đất cũng tương tự như những gợn sóng trên sao Hỏa, chỉ có một ngoại lệ. Những chóp gợn sóng lớn có thể thấy được trên đụn cát Namib sẫm màu, trung bình cách nhau khoảng 3 mét, là loại gợn sóng chỉ có thể thấy dưới đáy biển của Trái đất. Chúng dường như xuất hiện trên sao Hỏa bởi cách thức mà những cơn gió thưa thớt của sao Hỏa đã kéo theo những hạt cát sẫm màu.

A gorgeous spiral galaxy some 100 million light-years distant, NGC 1309 lies on the banks of the River constellation (Eridanus). NGC 1309 spans about 30,000 light-years, making it about one third the size of our larger Milky Way galaxy. Bluish clusters of young stars and dust lanes are seen to trace out NGC 1309's spiral arms as they wind around an older yellowish star population at its core. (Hubble Legacy Archive, ESA, NASA; Processing: Jeff Signorelli)
(Ảnh: Hubble Legacy Archive, ESA, NASA; Xử lý: Jeff Signorelli)

Một thiên hà xoáy ốc lộng lẫy cách chúng ta khoảng 100 triệu năm ánh sáng, tên NGC 1309 nằm trong các nhánh của chòm sao Ba Giang (Eridanus). Thiên hà NGC 1309 trải dài khoảng 33.000 năm ánh sáng, bằng một phần ba kích thước của hệ Ngân hà của chúng ta. Các cụm sao trẻ màu xanh xanh và các dải bụi phác họa nên những cánh tay xoắn ốc khi chúng uốn lượn quanh quần thể sao màu vàng lớn tuổi hơn nằm ở trung tâm.

The deepest infrared image of the Orion Nebula has uncovered a bonanza of previously unknown low-mass stars and—quite possibly—free floating planets. The Orion Nebula, 1,300 light years away, is the closest major star-forming region to Earth. (ESO, VLT, HAWK-I, H. Drass et al.)
(Ảnh: ESO, VLT, HAWK-I, H. Drass và đồng sự.)

Bức ảnh hồng ngoại sâu thẳm nhất của tinh vân Orion (hay tinh vân Lạp Hộ) đã hé mở ra sự phong phú của những vì sao nhẹ ký (khối lượng nhỏ hơn một nửa của Mặt trời) chưa từng được biết tới và các hành tinh trôi nổi tự do. Tinh vân Orion cách Trái đất 1.300 năm ánh sáng, là khu vực chủ yếu định hình các vì sao nằm gần Trái đất nhất.

The dark dusty Keyhole Nebula gets its name from its unusual shape. The looping Keyhole, in this featured classic image by the Hubble Space Telescope, is a smaller region inside the larger Carina Nebula. Dramatic dark dust knots and complex features are sculpted by the winds and radiation of the Carina Nebula's many massive and energetic stars. The region lies about 7,500 light-years away. The Keyhole Nebula was created by the dying star Eta Carina, out of the frame, which is prone to violent outbursts during its final centuries. (NASA, Hubble Heritage/AURA/STScI)
(Ảnh: NASA, Hubble Heritage/AURA/STScI)

Tinh vân sẫm màu và đầy bụi Keyhole (lỗ khóa) có cái tên này từ hình dạng bất thường của nó. Giống như cái móc, Keyhole, trong bức ảnh kinh điển xuất chúng chụp bởi kính thiên văn không gian Hubble, là một khu vực nhỏ hơn nằm trong Tinh vân lớn Thuyền Đế (Carina). Các nhóm bụi sẫm màu rực rỡ và những nét đặc trưng phức tạp được tạo nên bởi các cơn gió và bức xạ từ các ngôi sao khổng lồ và đầy năng lượng của tinh vân Thuyền Đế. Khu vực này cách Trái đất 7.500 năm ánh sáng. Tinh vân Keyhole, nằm độc lập, có khuynh hướng bộc phát mạnh mẽ trong những thế kỷ cuối cùng của mình.

 Tác giả: Tara MacIsaac, Epoch Times | Dịch giả: Minh Phát
24 Tháng Chín , 2016