Vậy nhiễm trùng máu (sepsis) là gì và
làm sao đối phó ? Mời qúi vị đọc bài dưới đây
Chúng ta thường chỉ hay nghĩ tới các nhiễm khuẩn ( infections) như
cúm, viêm phổi hay viêm họng khi những triệu chứng như sốt cao, ho và đau họng
xẩy ra --và đôi khi chúng ta quên mất khả năng có nhửng biến chứng (
complications) khi mà nhiễm khuẫn trở nên nghiêm trọng .
Theo
một bài viết trên tạp chí Mayo Clinic
Proceedings thì điều quan trọng là chúng ta phải ý thức được điều gì sẽ xẩy
ra nếu nhiễm khuẩn trở thành nghiêm trọng. Bác
sĩ Steve Peters thuộc bệnh viện Mayo Clinic cho biết nhiễm trùng máu (sepsis) là một rủi ro biến chứng rất lớn của các
bệnh nhiểm khuẩn như bệnh cúm.
Ai cần phải đi gặp bác
sĩ ngay
Những triệu chứng thông thường của bệnh cúm như ho, sung huyết,
sốt, đau họng và đau cơ bắp không đòi hỏi bạn phải đi cấp cứu (ER), vì thông
thường các triệu chứng này sẽ tự động cải thiện trong vòng vài ba ngày
Tuy nhiên bạn cần đi gặp ngay bác sĩ nếu bạn thuộc nhóm những
người dễ bị biến chứng do cúm ( trên 65 tuổi, có bệnh mạn tính, trẻ em dưới 5
tuổi) khi có những triệu chứng nói trên. Bác sĩ Peters giải thích như sau
" Những người có rủi ro cao này cần phải gặp bác sĩ sớm bởi vì hiện nay có
phép trị liệu kháng vi rút đăc biệt cho bệnh cúm nhưng phép trị liệu này chỉ hiệu
lực nhất vào những ngày đầu tiên của căn
bệnh
Khi nào phải vào cấp cứu
Theo bác sĩ Peters những
người có các triêu chứng tiến triển (progressive symptoms) như khó thở cần phải
được chăm sóc cấp thời (urgent care).
Nếu bạn có khó khăn khi thở, da xanh xám, lẫn, ói mửa không
ngừng, sốt cao độ hay đau ngực, ho ra máu hay không thể uống
chất lỏng thì bạn hãy đi cấp cứu (ER)
Ngoài nhiễm trùng máu (sepsis) --sẽ được trình bày chi tiết dưới đây-- các biến chứng thuờng hay xẩy ra nhất thuộc đuờng
hô hấp bao gồm viêm phế quản và viêm phổi hay bệnh hen xuyễn trở thành nặng hơn.
Ngoài ra chúng cũng còn có thể có liên hệ với viêm cơ bắp, bệnh thần kinh trung
ương và bênh tim. Tất cả đều được xem như là những triệu chứng nguy cấp cần được điểu trị tức thời
Nhiễm trùng máu (sepsis) thật ra là gì?
Bác sĩ Peters cho biết
nhiểm trùng máu biểu thị các tác dụng viêm trên toàn cơ thể gây ra bởi nhiễm khuẩn như sốt và số đếm tế bào máu trắng
tăng cao. Nói rõ hơn khi chúng ta ngả bệnh vì nhiểm khuẩn thì cơ thể phóng
thích vào trong dòng máu những hóa chất để chống cự lại. Các hóa chất này gây
ra các phản ứng viêm bên trong cơ thể
Các
hóa chất được phóng thích quả thật có
giúp tấn công các vi khuẩn nhưng đôi khi hậu quả là viêm
(inflammation) lại quá mức chịu đựng của
các bộ phận cơ thể. Nếu viêm mà đủ mạnh thì cơ thể có thể bị tỗn thương gây hại
cho các bộ phận chủ yếu như phổi gan và thận và có thể đe dọa tới tính mạng
bệnh nhân
Tóm lại nhiễm trùng máu
là một biến chứng của những bệnh do nhiễm khuẫn như bệnh cúm gây ra ,
nhưng thật sự lại có những triệu chứng của riêng nó
Các triệu chứng
của nhiễm trùng máu là gì?
Các
triệu chứng cổ điển của cúm cũng có liên quan với nhiễm trùng máu vì cả
hai đều xuất hiện từ nhiễm khuẫn, thậm chí từ một vết cắt sâu trên da hay một vết thương hở
miệng. Nóí chung chúng cũng thông thường nhất ở những
người có hệ miễn nhiểm suy yếu như những người bị bệnh mạn tính hay những người
già cả
Sự khác biệt giữa nhiểm
khuẫn bình thường với nhiễm trùng máu là gì?
Đó
là tính nghìêm trọng của các triệu chứng.
Với
một nhiểm khuẩn bình thường như là do làm vườn bạn sẽ chỉ bị nhức nhối hay đau
đớn đôi chút và bị sốt nhẹ khoảng 99 hay
100 độ F và bạn vẫn có khả năng giao
thiệp, uống các chất lỏng và đi lại quanh quẩn trong nhà
Với
nhiễm trùng máu, bệnh nhân mất hết chức năng. Bệnh hầu như tiến triển từ xấu
vừa phải tới hết sự tồi tệ chỉ trong vài giờ hay trong một ngày. Bác sỉ Peters khuyên nên chú ý đặc biệt tới sốt cao độ và việc bệnh nhân không chiụ
uống chất lỏng. Ông giài thích " Sốt, mệt mỏi và đau nhức toàn thân là
thông thường. Những triệu chứng khác cần đễ ý tới là sốt cao độ, chóng mặt và
lẫn lộn, và không có khả năng kìm giử được chất lỏng". Nếu bạn thấy có những
triệu chứng trên thì cần gặp bác sĩ tức thời
Tại sao cẩn thiết phải gặp bác sỉ
Vì bệnh tình có thể biến
chuyển nhanh và xấu dần nên bạn không thể chần chờ. Điều trị nhanh chóng là cần
thiết bởi vì nhiễm trùng máu có thễ nhanh chóng trở thành nghiêm trọng. Bác sĩ
Peters giải thích như sau " Nhiễm trùng máu trở thành nghiêm trọng khi mà
có những dấu hiệu là các bộ phận trong cơ thễ bị tỗn thương nhiều hơn như khó
thở, lượng nước tiểu giảm hay suy gan". Các triệu chứng này có thễ dẩn tới
sốc
nhiểm trùng máu (septic shock)
nếu các bộ phận bắt đầu không hoạt động--khi mà cơ thễ không còn đáp ứng với các
chất lỏng và thuốc men
Nhiểm khuẩn càng trở thành
tồi tệ thì bệnh nhần càng khó phục hồi, Tại các bệnh viện, sốc nhiễm trùng máu
gây tử vong cho từ 20 tới 30 phần trăm các
ca
Nhiểm trùng máu được
đươc đánh giá và trị liệu ra sao?
Các nhân viên y tế tại phòng cấp cứu đều đưọc chuẩn bị đễ đánh giá
và trị liệu tức thời các dấu hiệu cùa nhiễm trùng máu đang tiến triển. Mẫu máu
và mẩu lấy từ các phần khác cũa cơ thễ bị nhiễm đươc đem đi cấy ngay. Bệnh nhân
được truyền cấp thời thuốc kháng sinh vào tĩnh mạch nếu thực sư có rủi ro bị
nhiễm trùng máu
Bác sỉ Peters cho biết điều quan tâm đầu tiên và chủ yếu cúa nhóm
cấp cứu là giữ được các dich chất ở lại trong cơ thể bởi vì nếu thật sự bệnh
nhân bị nhiễm trùng máu thì họ sẽ không giữ được chất lỏng trong người
Có thễ phòng chống nhiễm trùng máu và sốc nhiễm trùng máu hay
không?
Bác sĩ Peters
cho biết là khó mà phòng chống nhiễm trùng máu, nhưng nhận biết và can thiệp y
tế sớm là yếu tổ quyết định để giàm bớt các rủi ro, cùng với việc theo dõi sốt
cao độ và giữ cho bệnh nhân đủ nước trong người (hydated). Theo bác sĩ Peters
thì " phải để ý đặc biệt tới những người già cả, nhửng ngưởi có bệnh mạn
tính như bệnh tiểu đường, suy tim hay bệnh thận và những người đang uống thuốc tiêu diệt miễn nhiễm.
Nhiễm trùng máu xẩy ra nhiều hay ít tùy theo mùa , nhiều nhất vào mùa đông và đặc
biệt có liên hệ với nhiễm khuẩn đường hô hấp và viêm phổi"
Rất may là các trẻ em tượng đối ít có rủi ro bị nhiễm trùng máu so
vói người lớn.Vì vây theo bác sĩ Peters " Trẻ em bi nghi nhiễm khuẩn không
cần phải đưa đi cấp cứu (ER). Tuy nhiên phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bệnh khi
mà các triêu chứng nhiễm khuẩn phần trên hệ hô hấp nặng hơn bình thường như khó
thở, không uống chất
lỏng được hoặc ói mửa kéo dài". Phụ huynh cần trông chừng con em khi bị đau
ốm và để ý tới các triệu chứng tiến triển (progressing symptoms)
