Kết quả xét nghiệm máu của bạn có ý nghĩa gì?

 

Máu đóng nhiều vai trò để duy trì sức khỏe của bạn. Để thực hiện chức năng này, máu chứa vô số thành phần, bao gồm hồng cầu (red blood cells )vận chuyển oxy, chất dinh dưỡng và hormone; tế bào bạch cầu (white blood cells )loại bỏ chất thải và hỗ trợ hệ thống miễn dịch; huyết tương (plasma)điều chỉnh nhiệt độ; và tiểu cầu (platelets )giúp đông máu.

Trong máu cũng có nhiều phân tử được hình thành như là sản phẩm phụ của các chức năng sinh hóa thông thường. Khi mà các phân tử này cho biết các tế bào của bạn phản ứng như thế nào với bệnh tật, chấn thương hoặc căng thẳng, các nhà khoa học thường gọi chúng là dấu ấn sinh học (biological markers / biomarkers). Do đó, các dấu ấn sinh học trong mẫu máu thể hiện ảnh chụp nhanh về trạng thái sinh hóa hiện tại của cơ thể bạn và việc phân tích chúng có thể cung cấp thông tin về các khía cạnh khác nhau về sức khỏe của bạn.

Là một nhà độc chất học, tôi nghiên cứu ảnh hưởng của các thuốc và các chất gây ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe con người. Là một phần công việc của mình, tôi dựa vào nhiều dấu ấn sinh học khác nhau liên quan đến sức khỏe, nhiều dấu ấn này được đo bằng xét nghiệm máu thông thường.

Hiểu được  mục đích đo lường của những xét nghiệm máu thông thường có thể giúp bạn diễn giải kết quả xét nghiệm tốt hơn. Nếu bạn có kết quả xét nghiệm máu gần đây thì bạn hãy  vui lòng đọc tiếp bài viết này

Các mẫu máu sau khi được rút từ cơ thể bệnh nhân sẽ đươc xét nghiệm  qua một số bước xử lý

Các phạm vi tham chiếu trong xét nghiệm máu bình thường

Tùy thuộc vào phòng thí nghiệm phân tích mẫu máu, các kết quả xét nghiệm máu của bạn có thể được chia thành những xét nghiệm riêng rẽ hoặc các xét nghiệm liên quan với nhau được tập hợp thành từng nhóm gọi là  bảng (panel). Các kết quả trên những bảng này có thể cho phép chuyên gia chăm sóc sức khỏe của ban đề xuất biện pháp phòng ngừa bệnh , phát hiện các bệnh tiềm ẩn và theo dõi tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. 

Kèm theo mỗi xét nghiêm được liệt kê trong báo cáo thường có một con số biểu thị kết quả xét nghiệm cùng với một phạm vi tham chiếu (reference range or interval). Phạm vi tham chiếu này về cơ bản là giới hạn trên và dưới mà kết quả xét nghiệm của hầu hết những người khỏe mạnh dự kiến sẽ nằm trong đó

Đôi khi phạm vi tham chiếu(reference range) được gọi là phạm vi bình thường (normal range) khi mà  khoảng tham chiếu được dựa vào phân tích thống kê các xét nghiệm lấy từ một số lượng lớn bệnh nhân trong quần thể tham chiếu. Các mức bình thường của một số dấu ấn sinh học dự kiến sẽ khác nhau trong một nhóm người, tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính, sắc tộc và những đặc điểm khác của họ.

Vì vậy, các quần thể tham chiếu riêng biệt thường được tạo ra từ những người có cùng một thuộc tính cụ thể. Ví dụ: dân số tham chiếu có thể bao gồm tất cả phụ nữ hoặc tất cả trẻ em. Sau đó, giá trị xét nghiệm của một bệnh nhân có thể được so sánh một cách thích hợp với kết quả từ quần thể tham chiếu phù hợp nhất với họ.

Pham vi tham chiếu cũng khác nhau giữa các phòng thí nghiệm vì mỗi phòng thí nghiệm có thể sử dụng các phương pháp thử nghiệm hoặc quần thể tham chiếu khác nhau. Điều này có nghĩa là bạn không thể so sánh được kết quả xét nghiệm máu của mình với pham vi tham chiếu của các phòng thí nghiệm khác. Để so sánh kết quả xét nghiệm máu của bạn với phạm vi tham chiếu bình thường, bạn cần dựa vào pham vị tham chiếu được liệt kê trong báo cáo của phòng thí nghiệm của bạn.

Nếu bạn có kết quả của một xét nghiệm nhất định từ những phòng thí nghiệm khác nhau, bác sĩ lâm sàng của bạn có thể sẽ tập trung vào các xu hướng của một xét nghiệm nào đó dựa vào pham vi tham chiếu liên hệ với xét  nghiệm này chứ không dựa vào các kết quả bằng số.

Giải thích kết quả xét nghiệm máu của bạn

Có rất nhiều bảng máu (blood panels)nhằm kiểm tra các khía cạnh cụ thể về sức khỏe của bạn. Chảng hạn như các bảng xem xét các thành phần tế bào trong máu, bảng các dấu ấn sinh học của chức năng thận và gan, v.v.

Thay vì mô tả từng bảng, chúng ta hãy xem xét việc xét nghiệm máu trong một trường hợp giả định cần tới viêc sử dụng nhiều bảng (blood panels)để chẩn đoán bệnh.

Tình huống giả định này như sau: một bệnh nhân đến gặp nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của họ vì tình trạng mệt mỏi kéo dài nhiều tháng. Có nhiều yếu tố và rối loạn có thể dẫn đến mệt mỏi kéo dài hoặc mãn tính.

Dựa vào khám sức khỏe  cùng các triệu chứng khác và tiền sử bệnh, bác sĩ nghi rằng bệnh nhân có thể mắc bất kỳ tình trạng nào sau đây: thiếu máu, tuyến giáp hoạt động kém hoặc bệnh tiểu đường.

Xét nghiệm máu sẽ giúp thu hẹp hơn nữa nguyên nhân gây mệt mỏi.

1- Thiếu máu (anemia) là tình trạng liên quan đến việc giảm khả năng vận chuyển oxy của máu. Điều này xãy ra do mức hồng cầu thấp hơn bình thường hoặc do sự giảm số lượng hoặc chất lượng của huyết sắc tố (hemoglobin) - một loại protein cho phép các tế bào này vận chuyển oxy.

Bảng công thức máu toàn diện đo các thành phần khác nhau của máu để cung cấp cái nhìn tổng quan toàn diện về các tế bào tạo nên máu. Các giá trị thấp của số lượng hồng cầu hoặc RBC, của huyết sắc tố hoặc Hb, và của hematocrit hoặc HCT, sẽ xác nhận bệnh nhân đang bị thiếu máu

2-Suy giáp (Hypothyroidism) là một rối loạn trong đó tuyến giáp không sản xuất đủ các hormone tuyến giáp, bao gồm hormone kích thích tuyến giáp hay TSH—một hormon kích thích tuyến giáp tiết ra hai loại hormone khác: triiodothyronine hoặc T3, và thyroxine hoặc T4.  Bảng chức năng tuyến giáp đo mức độ của các hormone này để đánh giá sức khỏe liên quan đến tuyến giáp.

3- Bệnh tiểu đường (diabetes) là một căn bệnh xảy ra khi lượng đường trong máu quá cao. Các phân tử glucose dư thừa trong máu có thể liên kết với huyết sắc tố và tạo thành cái gọi là huyết sắc tố glycated, hay HbA1c. Xét nghiệm hemoglobin A1c đo tỷ lệ phần trăm HbA1c hiện diện so với tổng lượng hemoglobin. Điều này cung cấp lịch sử nồng độ glucose trong máu trong khoảng thời gian khoảng ba tháng trước khi xét nghiệm.

 Cung cấp thêm thông tin là bảng chuyển hóa cơ bản (Basic Metabolic Panel-BMP)  đo lượng các chất khác nhau trong máu của bạn bao gồm 

Glucose là một loại đường cung cấp năng lượng cho cơ thể và não của bạn. Liên quan đến bệnh tiểu đường, BMP đo mức đường huyết vào thời điểm xét nghiệm.

Canxilà một khoáng chất cần thiết cho hoạt động bình thường của dây thần kinh, cơ và tim.

Creatinine, sản phẩm phụ của hoạt động cơ bắp.

Nitơ urê máu, hay BUN, lượng chất thải urê mà thận giúp loại bỏ khỏi máu. 

Những điều này cho biết tình trạng trao đổi chất, sức khỏe thận và cân bằng điện giải của một người.

Với kết quả từ mỗi một trong các bảng nói trên, chuyên gia y tế sẽ đánh giá các giá trị của bệnh nhân liên quan đến pham vi tham chiếu của họ và xác định tình trạng nào họ có nhiều khả năng mắc phải nhất.

Hiểu mục đích của xét nghiệm máu và cách diễn giải  có thể giúp bệnh nhân hợp tác với các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và hiểu rõ hơn về sức khỏe của họ.

Nguồn: What Do Your Blood Test Results Mean? -Brad Reisfeld- Feb 7,2024 /NBNtintuccaonien