Dịch từ “10 Conditions Doctors Often Miss- Rachel Nania, AARP- July 27, 2023”
Một nghiên cứu vào tháng 1 năm 2022 được công bố trên JAMA Network Open cho thấy ung thư đại trực tràng (colorectal cancer), ung thư phổi (lung cancer) và ung thư vú ( breast cancer) là ba chẩn đoán thường bị bỏ lỡ nhiều nhất tại các phòng khám ngoại chẩn và các trung tâm y tế học thuật.
Việc kết hợp các dữ liệu--- thu thập từ các báo cáo về sự cố an toàn bệnh nhân, các khiếu nại sơ suất, các cuộc bàn thảo về bệnh tật và tử vong (tức là các buổi họp xem xét các trường hợp tử vong và biến chứng của bệnh nhân) và các phản hồi của nhóm tập trung (focus group)-- đã giúp phát hiện 836 lỗi chẩn đoán đã được sử dụng để xác định 10 lỗi bỏ lỡ hoặc trì hoãn chẩn đoán phổ biến nhất và đã giúp khám phá những điều sai sót trong quá trình trị liệu . Phát hiện trên đã làm nổi bật những gì mà các chuyên gia cho là một vấn đề an toàn then chốt trong việc chăm sóc y tế hiện đại.
Bác sĩ Gordon Schiff-- đồng tác giả nghiên cứu và là phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Thực hành An toàn Bệnh nhân thuộc Brigham and Women’s Center, đồng thời là phó giáo sư y khoa tại Trường Y Harvard ở Boston-- cho biết: “Các chẩn đoán bị bỏ lỡ là phổ biến và chúng thường bị bỏ qua”
Trên thực tế, nghiên cứu cho thấy khoảng 12 triệu người Mỹ trưởng thành bị chẩn đoán sai hàng năm ở các cơ sở y tế ngoại chẩn. Đó là khoảng 5% bệnh nhân, mặc dù một số chuyên gia cho rằng tỷ lệ này có thể cao hơn. Và một nghiên cứu ,mới được công bố trên tạp chí y khoa BMJ, ước tính là có khoảng 795.000 người Mỹ bị tàn tật hoặc tử vong mỗi năm do chẩn đoán sai.
10 chẩn đoán thường bị bỏ lỡ (missed) hoặc bị trì hoãn (delayed)nhiều nhất
Dựa vào 836 trường hợp có liên quan nói ở trên ---cung cấp bởi các báo cáo về sự cố an toàn bệnh nhân, các khiếu nại sơ suất, các cuộc bàn thảo về bệnh tật và tử vong (tức là các buổi họp xem xét các trường hợp tử vong và biến chứng của bệnh nhân) và các phản hồi của nhóm tập trung-- JAMA Network Open đã liệt kê dưới đây 10 chẩn đoán thường bị bỏ lỡ hoặc bị trì hoãn nhiều nhất
Ung thư đại trực tràng (colorectal cancer)
Ung thư phổi (lung cancer)
Ung thư vú (beast cancer)
Nhồi máu cơ tim (heart attack)
Ung thư tuyến tiền liệt (prostate cancer)
Đột quỵ (stroke)
Nhiễm trùng huyết (sepsis)
Ung thư bàng quang (bladder cancer)
Thuyên tắc phổi (pulmonary embolism)
Xuất huyết não (brain hemorrhage)
Các phát hiện mới nhất này đươc hỗ trợ bởi các nghiên cứu trước đây. Tuy nhiên, một số tình trạng bệnh lý khác có thể được thêm vào. Đó là viêm phổi (pneumonia), suy tim (heart failure), suy thận (kidney failure) và nhiễm trùng đường tiết niệu (urinary tract infections). Các bệnh này nằm trong số những bệnh thường bị bỏ lỡ bởi các cơ sở chăm sóc ban đầu, theo như một nghiên cứu được công bố trên JAMA Internal Medicine. Ngoài ra một báo cáo khác, được công bố trên cùng tạp chí này, cho biết gãy xương ( fractures), áp- xe (abscesses) và phình động mạch chủ (aortic aneurysms )cũng thường bị bỏ lỡ.
Tại sao lỗi chẩn đoán xảy ra?
Có nhiếu lý do dẫn tới chẩn đoán sai. Đôi khi, đó là do sự hiểu lầm giữa bệnh nhân và bác sĩ : bệnh nhân có thể không mô tả chính xác các triệu chứng của họ hoặc bác sĩ bỏ sót điều gì đó quan trọng trong câu chuyện của bệnh nhân. Cũng có khi là do một yêu cầu trắc nghiệm sai lầm hoặc một kết quả trắc nghiệm được đọc không chính xác. Ngoài ra các dữ liệu trong hồ sơ y tế điện tử có thể không được sắp xếp có tổ chức và đôi khi các kết quả trắc nghiệm nghiệm không được theo dõi.
Bác sĩ Hardeep Singh, , giáo sư y khoa tại Đại học Y khoa Baylor và là giám đốc Chính sách Y tế, Chất lượng và Tin học (HPQI) tại Trung tâm Y khoa Michael E. DeBakey ở Houston -- cho biết: “Có thể là vì có quá nhiều những lý do như trên” thậm chí nhiều lý do khác nhau .
Bác sĩ Schiff còn nhấn mạnh thêm là “Bạn cũng không thể bỏ qua thực tế là có rất nhiều điều không chắc chắn trong chẩn đoán. Có cả hàng ngàn bệnh được biết đến nhưng số triệu chứng lại không nhiều như vậy”
Bác sĩ David Newman-Toker --, giáo sư thần kinh học, nhãn khoa , tai mũi họng và là giám đốc của Armstrong Institute Center for Diagnostic Excellence thuộc Johns Hopkins University School of Medicine---cho biết: “Khi bạn đến gặp bác sĩ chăm sóc chính của mình và phàn nàn về cơn đau đầu thì vị bác sĩ đó có cả một danh sách dài các khả năng [về những gì có thể gây ra đau đầu].. Điều tương tự cũng có thể xảy ra đối với bệnh đau dạ dày hoặc đau lưng
Bác sĩ Newman-Toker cho biết thêm một cạm bẫy khác là trường hợp bệnh nhân có các triệu chứng không điển hình. “ Nếu ai đó bị đột quỵ và đến phòng cấp cứu với các triệu chứng đột quỵ cổ điển, chẳng hạn như yếu một bên cơ thể, thì chẩn đoán hiếm khi bị bỏ lỡ. Nhưng các bác sĩ bỏ lỡ khoảng 40% các ca đột quỵ có biểu hiện chóng mặt, bởi vì triêu chứng chóng mặt có thể phát sinh từ vô số nguyên nhân khác nhau mà đột quỵ là một trong số đó. (Ghi chú: bác sĩ Newman-Toker và các đồng nghiệp của ông hiện nay đã sử dụng một thiết bị điện tử đo chuyển động của mắt để xác định xem bệnh nhân bị chóng mặt có phải là do đột quỵ hay là do một nguyên nhân nào khác lành tính hơn.)
Không phải mọi chẩn đoán bị bỏ lỡ đều gây bất lợi cho sức khỏe lâu dài của bệnh nhân. Đau lưng có thể bị chẩn đoán nhầm là căng cơ khi nó thực sự là viêm xương khớp, hoặc một tình trạng bệnh về da có thể bị nhầm là một bệnh khác. Bác sĩ Newman-Toker nói: “Trái lại, có một số bệnh không diễn ra tốt đẹp như vậy. Các biến cố mạch máu (vascular events), nhiễm trùng (infections)và ung thư (cancers) có xu hướng là những căn bệnh mà nếu bị bỏ lỡ thì hậu quả đối với bệnh nhân có thể rất tàn khốc và vĩnh viễn. Nghiên cứu cho thấy ba loại bệnh này dẫn đến khoảng 75 phần trăm tất cả các tác hại nghiêm trọng do lỗi chẩn đoán”
Bệnh nhân có thể giúp ngăn ngừa chẩn đoán sai
Lỗi chẩn
đoán có thể được ngăn chặn không ? Đó là mục tiêu mà nhiều chuyên gia đang hướng
tới ,và tin hay không thì bạn với tư cách là một bệnh nhân có thể góp sức giúp tránh các lỗi lầm
1. Chuẩn bị cho các cuộc hẹn gặp bác sĩ . Trước cuộc hẹn, bạn hãy dành chút thời gian để suy nghĩ về các triệu chứng và các mối quan tâm của bạn. Bạn hãy viết xuống và mang theo những ghi chú này đưa cho bác sĩ. Theo bác sĩ Newman-Toker thì “Đây thực sự giúp rút ngắn gọn việc mô tả các triệu chứng của bạn và giúp tóm lược các triệu chứng của bạn thành một định dạng rất đơn giản [điều này giúp bác sĩ lâm sàng dể hiểu vấn đề của bạn hơnhơn ]. Hiệp hội Society to Improve Diagnosis in Medicine, một tổ chức an toàn cho bệnh nhân do bác sĩ thành lập, có một mẩu điền giúp bệnh nhân phác thảo và sắp xếp tiền sử y lý, các triệu chứng và các mối quan tâm của họ”. Theo bác sĩ Newman-Toker “nếu bác sĩ nhận được một bản tóm tắt đầy đủ ngắn gọn thì họ sẽ có thể dành nhiều thời gian hơn để suy nghĩ về vấn đề và mất ít thời gian hơn để thu thập thông tin”
2. Đặt câu hỏi. Điều quan trọng là đặt các câu hỏi nhằm tìm hiểu về kết quả chẩn đoán và lý do tại sao các tình trạng bệnh lý khác bị loại trừ. Chẳng hạn như bạn đến gặp bác sĩ vì những cơn đau đầu dữ dội và bác sĩ chẩn đoán bạn bị đau đầu chùm (clusters headache), thì bạn hãy hỏi tại sao lại như vậy và tại sao đó không phải là chứng đau nửa đầu (migraine)
Bác sĩ Newman-Toker nói “Mục đích của bạn là tìm kiếm một giải thích hợp lý cho thắc mắc của bạn, chứ không phải là một thách đố với bác sĩ
3. Theo dõi. Cuối cùng, bạn hãy theo dõi tiến trình bệnh của bạn sau khi kế hoạch điều trị được chỉ định và liên lạc với bác sĩ nếu mọi thứ không khá hơn. Bác sĩ Newman-Toker cho biết nếu các triệu chứng vẫn không hết, các bệnh nhân thường có xu hướng cho rằng nguyên nhân là do việc điều trị chứ không phải do chẩn đoán. Do đó khi gọi đến văn phòng bác sĩ họ thường yêu cầu đổi thuốc hoặc tăng liều lượng, như vậy bác sĩ sẽ không suy nghĩ lại về trường hợp bệnh ly của họ ”. Nhưng mọi sự sẽ khác nếu khi gọi cho bác sĩ họ nói, “Tôi không khá hơn. Bác sị coi dùm lại xem chẩn đoán có đúng không?”
Bác sĩ Singh , đồng tác giả của nghiên cứu JAMA 2022, cho biết thêm: “Tôi nghĩ rằng mọi người không nhận ra tầm quan trọng của tiếng nói của bệnh nhân trong quá trình chẩn đoán. “Bởi vì nó thực sự giúp chúng tôi không chỉ đưa ra chẩn đoán ban đầu… mà còn đặt câu hỏi về chẩn đoán sau này nếu mọi thứ không trở nên tốt hơn.”
Vài gợi ý khác: Bạn hãy lập một danh sách đầy đủ các thuốc đang sử dụng và mang theo mình mổi khi đi gặp bác sĩ. Ngoài ra bạn nên lưu giữ tất cả các kết quả trắc nghiệm, các giấy giới thiệu khám chuyên môn và các hổ sơ nhập viện
Khi nào cần có ý kiến thứ hai
Nếu bệnh tình của bạn không khá hơn hoặc nếu bạn nghi ngờ về chẩn đoán và muốn xác minh lại thì bạn có thể cân nhắc việc xin ý kiến thứ hai (second opinion) từ một bác sĩ khác-- có thể là một bác sĩ chuyên khoa..
Một nghiên cứu từ các nhà nghiên cứu tại Mayo Clinic cho thấy khoảng 20 phần trăm những người tìm kiếm ý kiến thứ hai nhận được chẩn đoán khác với chẩn đoán ban đầu và khoảng 66 phần trăm bệnh nhân nhận được một chẩn đoán chi tiết hơn hoặc tái xác định vấn đề
Khi hỏi ý kiến thứ hai, bạn cần đặt câu hỏi trực tiếp và đừng để bị cảm xúc chi phối . . Bác sĩ Singh thừa nhận: một số bệnh nhân cảm thấy điều này khó khăn, đặc biệt là khi họ có mối quan hệ lâu dài với bác sĩ của mình. Ông nói: “Nhưng có nhiều cách mà bạn có thể bày tỏ mối lo ngại một cách quyết đoán với bác sĩ của mình để họ hiểu mối quan tâm của bạn là gì. Chẳng hạn như bạn có thễ nói "Đây là một chẩn đoán thay đổi cuộc đời. Tôi muốn có ý kiến thứ hai để đảm bảo rằng chúng ta đang đi đúng hướng và tôi sẽ quay lại với bác sĩ sau khi tôi có thể xác nhận được điều đó.’ ”
Khi đến cuộc hẹn xin ý kiến thứ hai bạn hãy nhớ mang theo tất cả các chi tiết liên quan đến chẩn đoán trước đó , bao gồm các kết quả xét nghiệm và kế hoạch điều trị được đề xuất.
NBN tintuccaonien
