Có phải lão hóa là sự
xuống dốc không tránh khỏi, hay là còn có những lợi thế không ngờ khi ta già
đi? Tác giả David Robson cho biết thêm.
Đã bao giờ bạn lo rằng
đỉnh điểm của cuộc sống của bạn đã qua rồi không? và nó cũng chẳng buồn báo cho
bạn biết khi nó vụt qua không?
Người ta nói rằng cuộc
sống bắt đầu vào tuổi 40, hoặc nói rằng 60 là tuổi 50 mới, nhưng sự thật là như
thế nào? Tuổi phong độ nhất là bao nhiêu?
Để hiểu được điều đó, các tài liệu y học xem xét mọi thứ, từ trí nhớ đến khuynh hướng
dục tính đã thay đổi như thế nào trong suốt cuộc đời. Và chúng tôi ngạc nhiên một
cách thích thú với kết quả tìm được.
Hãy xem xét về mặt
thể lực.
Đối với những hoạt động
yêu cầu một sự bùng phát năng lượng ngắn hạn và đột ngột, thí dụ như chạy đua
100m, ném tạ, hoặc ném lao, thì tuổi để nổ phát súng tranh tài là khoảng tuổi
25 của bạn, bởi vì sau đó sức sẽ xuống nhanh. Các cầu thủ bóng đá đạt đỉnh cao
thậm chí khi còn trẻ hơn thế.
Một số môn thể thao
lại thích ứng với tuổi cao hơn.
Những vận động viên
nhiều tuổi hơn lại giỏi trong các môn cần sức “siêu bền” như môn đua xe 100 Km
hoặc 1000 Km, marathon. Ngay cả sau tuổi 30 và 40 thì độ bền bỉ cũng chỉ giảm
chậm.
Thí dụ Sunny McKee mừng
sinh nhật lần thứ 61 bằng cách tham gia thi Ba Môn Phối Hợp có tên gọi Ironman,
bao gồm đạp xe 180 Km (112 dặm) kết hợp với marathon và bơi 4 Km (2,5 dặm). Quả
thực nhiều vận động viên lại mê các môn thể thao mang tính hành hạ này đến mức
họ chơi ngay cả khi đã trên 70.
Thoạt đầu nhiều người
cho rằng khó có triển vọng.
Khi bạn qua tuổi “đầu
2” thì khả năng ghi nhớ những sự kiện mới của bạn đã qua thời hoàng kim. Thực tế
khả năng này không còn tốt ngay cả ở thời gian bạn rời ghế nhà trường.
Khả năng lưu giữ
thông tin trong bộ nhớ “tạm”, giống như một tuần rượu ở quán, còn duy trì được
một thời gian nữa nhưng rồi cũng giảm đều đặn vào tuổi 40-50.
Bạn đạt đỉnh cao của
sáng tạo khi còn trẻ
Thậm chí đáng buồn
hơn là có thể bạn đã qua điểm tột đỉnh của khả năng sáng tạo (phần lớn những
phát minh được giải Nobel được nghĩ ra khi ở tuổi khoảng 40) và chất xám, là mối
liên kết dài vô cùng tạo nên siêu lộ thông tin trong não, cũng có xu thế bắt đầu
suy thoái dần. Điều này có thể làm cho não chậm hơn cho mọi thứ.
Tuy nhiên vẫn còn một
cơ may.
Các khả năng trí óc
của ta tăng và giảm theo làn sóng
Mặc dù thực tế có thể
cần nhiều thời gian hơn để bộc lộ ra, các kỹ năng khác vẫn tiếp tục phát triển,
thí dụ như về đọc hiểu và toán tiếp tục hoàn thiện ở tuổi trung niên.
Lập luận xã hội, tức
khả năng chèo chống tìm đường qua sự phức tạp của quan hệ con người, đạt tới đỉnh
cao thậm chí mãi sau này.
Nói một cách khác,
khả năng trí óc của ta tăng và giảm theo làn sóng, khi một đỉnh sóng vừa đi qua
thì một đỉnh sóng khác sắp tới.
“Không có một tuổi
nào mà chúng ta lại giỏi về mọi thứ, hoặc về hầu hết mọi thứ,” Josh Hartshorne
nói vậy tại Đại Học Harvard. Ông là người thực hiện đa phần nghiên cứu này.
Thậm chí có thể có mặt
lợi thế của việc giảm thích thú tình dục.
30% những người khỏe
mạnh từ 65 đến 74 quan hệ tình dục một tuần một lần.
Nếu tin ở chương
trình TV khôi hài hàng tuần và các phim ảnh thì lớp người trên 20 và trên 30
đang độ ăn chơi trác táng.
Thực tế nhu cầu tình
dục cũng như hoạt động tình dục đều không giảm nhanh cho mãi tới độ tuổi từ 50
tới 60. Và ngay cả khi đó, sự giảm sút cũng còn lâu mới xảy ra nhanh.
Theo một nghiên cứu
về “tuổi hoạt động tình dục tích cực” thì đàn ông 55 tuổi còn có thể hoạt động
tình dục tương đối thường xuyên khoảng 15 năm nữa; đàn bà vào tuổi đó còn khoảng
hơn 10 năm một chút.
Sự giao hợp có thể
không hoàn toàn đều đặn và mạnh mẽ như ngày xưa, song theo nghiên cứu này thì
30% người khỏe mạnh tuổi từ 65 đến 74 vẫn còn thích quan hệ tình dục ít nhất một
tuần một lần.
Cần nói hơn nữa là
việc giảm nhu cầu tình dục có thể lại có các bù trừ khác, ngay sau khi thú tình
dục giảm sút thì sự say mê cuộc sống lại tăng lên.
Điều này như là một
nghịch lý do sự than phiền về sưc khỏe đến cùng với tuổi già, nhưng nó lại được
dịu bớt phần nào do ta cuối cùng biết được cách cân đối tình cảm trải nghiệm
qua những xáo trộn của những thập niên trước đó.
Thần dược để trẻ lâu
là gì?
Vậy chúng ta có được
cái gì từ những phát hiện đó?
Nói trắng ra, ta có
thể kết luận là ta ở đỉnh cao của tình dục ở tuổi 20-30, ở đỉnh cao của sức khỏe
ở tuổi 30-40, ở đỉnh cao của trí tuệ ở tuổi 40-60 và ở đỉnh cao của sự sung sướng
nhất ở tuổi 60-70. Thế nhưng đó chỉ là tuổi trung bình, do vậy quỹ đạo đời
riêng bạn có thể khác.
Có lẽ quan trọng hơn
là sự thừa nhận chung rằng từng tuổi được chia những phần bằng nhau về cái thịnh
và suy; tức là không có tuổi đỉnh cao của cuộc đời.
Bí quyết của việc đạt
tột đỉnh muộn? Rất tiếc là phải cố gắng
Điều lạc quan hơn là
một số cạm bẫy ít đáng ngại nhất lại không đến mức không tránh khỏi như ta tưởng.
Thể dục, đặc biệt,
không những chỉ bảo đảm sức khỏe lâu dài hơn và chống được một số bệnh của tuổi
già như tiểu đường hay ung thư, mà nó cũng tăng cường trí nhớ.
Những người khỏe mạnh
cũng hưởng thêm khoảng 5 năm hoạt động tình dục vào thời gian cuối đời. Nó thực
sự là thứ thuốc gần nhất với thuốc tiên để trẻ lâu.
Các nhà tâm lý học
thấy rằng tình trạng tinh thần có thể đóng vai trò lớn hơn ta tưởng.
Một số người cho biết
họ cảm thấy trẻ hơn tuổi, một quan điểm trẻ trung làm cho họ năng động hơn và
vì vậy sống lâu hơn. Nói khác đi, một số hạn chế có thể do tự mình đặt ra hơn
là một sản phẩm không tránh khỏi của cơ thể do lão hóa.
Không gì có thể giúp
ta đảo ngược quá trình già dần. Nhưng nếu định vị được quá trình tiến triển của
nó và chấp nhận những điểm mạnh điểm yếu thì chúng ta ít nhất cũng trải nghiệm
nó như một hành trình kỳ thú. Một đỉnh cao nữa có thể đang chờ ta đó.
