Dịch từ “What your eyes reveal about your health-David Cox-October 4, 2021”
Hai năm trước, Fiona Buckmaster – chuyên gia về thị lực tại Đại học Edinburgh -- trong khi tiến hành kiểm tra mắt định kỳ cho một sinh viên 19 tuổi đã phát hiện một vết sưng đáng ngờ ở phía sau mắt.
Bác sĩ Buckmaster cho biết “Dây thần kinh thị giác của cô ấy - kết nối trực tiếp giữa mắt và não - đã bị sưng lên, điều này theo tôi thì não có vấn đề. Tôi đã gởi thẳng cô ấy tới bệnh viện để kiểm tra thần kinh, và người ta đã phát hiện ra rằng cô ấy bị u não.”
Đây chỉ là một thí dụ về cách mà mắt có thể cung cấp một cửa sổ để giúp phát hiện một số dấu hiệu sớm nhất của những bệnh mãn tính, từ ung thư đến huyết áp cao. Thậm chí, một nghiên cứu mới đây của các chuyên gia thuộc Viện Shiley Eye Institute tại UC San Diego Health còn phát hiện ra rằng sự phân tích hình ảnh chi tiết của mắt cung cấp bởi phép chụp cắt lớp đặc biệt gọi là OCT (non-invasive optical coherence tomography) có thể tiết lộ những bất thường có thể dẫn tới các dấu hiệu cảnh báo sớm về tim mạch.
OCT
Giáo sư nhãn khoa Rupert Bourne ,tại Viện Vision and Eye Research Institute thuộc Đại học Anglia Ruskin, cho biết: “Thông qua mắt, bạn có thể hình dung các mạch máu của cơ thể, điều mà bạn không thể làm được thông qua bất kỳ kết cấu nào khác. Nhờ vậy, bạn có thể trực tiếp nhìn thấy những tổn thương mà nhiều bệnh lý gây ra cho mạch máu, chẳng hạn như cao huyết áp hoặc tiểu đường, và bạn cũng có thể nghiên cứu các lĩnh vực này bằng cách sử dụng những công nghệ chụp hình ảnh tinh xảo (clever imaging technologies)
Giáo sư Bourne nói rằng một dấu hiệu phổ biến của bệnh cao huyết áp là các mạch máu của mắt mất hình dạng bình thường. Chúng ta sẽ thấy những thay đổi xảy ra tại chỗ mà chúng bị chèn ép ở các giao điểm giữa động mạch nhỏ và tĩnh mạch nhỏ.
Tương tự như vậy, một trong những dấu hiệu thông thưởng của bệnh mắt do tiểu đường – khi mà bệnh này không được kiểm soát đầy đủ bằng thuốc hoặc insulin - là chỗ mà máu rò rĩ từ các mạch máu vào võng mạc(retina) tức là vào lớp mô ở phía sau mắt có chức năng chuyển hình ảnh đến não.
Các dấu hiệu sớm của bệnh viêm khớp dạng thấp cũng có thể được phát hiện thông qua việc quan sát tình trạng viêm của lớp ngoài mỏng màu trắng của mắt.
Phần lớn các điều trên đã được thực hiện thông qua công nghệ chụp hình ảnh tiên tiến như OCT, cho phép các bác sĩ chuyên khoa quan sát những thay đổi của lưu lượng máu ở các lớp khác nhau của mắt. Giáo sư Bourne nói: “Nếu bạn chụp hình ảnh mắt trên cơ sở tuần tự, thì bạn sẽ có thể nhận thấy điều gì xảy ra cho mắt theo thời gian. Như thế bạncó thể biết mọi thứ đang xấu đi chậm hay nhanh và do đó có thể quyết định thời điểm bạn cần phải can thiệp.”
Một số công trình trên vẫn còn đang ở giai đoạn nghiên cứu. Các chuyên gia về thị lực nói rằng cần phải thu thập thêm dữ liệu ở cấp độ dân số trước khi họ có thể tự tin vào dự đoán chính xác vể các dấu hiệu ban đầu của bệnh tim hoặc đột quỵ từ một loạt các lần quét mắt (eye scan). Nhờ vào một số sáng kiến nghiên cứu đang được tiến hành một ngày nào đó điều trên đây sẽ có thể trở thành khả thi. .
Tại Đại học Edinburgh, bác sĩ Buckmaster và một số nhà khoa học khác đang tiến hành một dự án có tên là SCONe nhằm mục đích sử dụng hàng triệu hình ảnh võng mạc đã được các chuyên viên đo thị lực trên khắp Scotland thu thập hàng năm nhằm phát triển một phương pháp dự đoán lâm sàng bệnh thoái hóa điểm vàng do tuổi tác (age-related macular degeneration -AMD).
Bằng cách chuyển tải thư viện hình ảnh khổng lồ trên đây –thiết lập từ năm 2006-- vào các mô hình máy học (machine learning models), họ hy vọng sẽ xác định được chính xác những thay đổi có thể tái tạo (reproducible changes) trong cấu trúc võng mạc đại diện cho những dấu hiệu sớm nhất của AMD.
Nếu điều này thành công, thì nhóm nghiên cứu hy vọng sẽ kết hợp bộ dữ liệu (dataset) của họ với các hồ sơ sức khỏe điện tử ẩn danh từ những bệnh nhân đó. Trong trường hợp các bênh nhân này được quét hình ảnh mắt từ các cuộc kiểm tra hàng năm trong hơn một thập kỷ trở về trước, họ có thể xác định được các dấu hiệu ban đầu của một loạt những bệnh mãn tính.
Nhà nghiên cứu cấp cao Tom MacGillivray của dự án SCONe cho biết: “Nếu dự án vể bệnh thoái hóa điểm vàng nói trên thành công, thì chúng tôi có thể xem xét tới bệnh tim mạch và tới sức khỏe não bộ đang suy thoái, nhờ đó tới đột quỵ và suy thoái nhận thức”. “Chúng tôi đang bắt đầu với một trong những vấn đề lớn về bệnh mắt của những người cao tuổi , nếu thành công, thì chúng tôi sẽ xem xét những vấn đề khác
Bác sĩ Bourne dự đoán rằng trong tương lai, các dự án như trên ngày càng trở nên phức tạp với sự kết hợp các dữ liệu về hình ảnh mắt với tất cả các kho dữ liệu lớn khác từ kết quả xét nghiệm máu đến toàn bộ lịch sử sức khỏe của bệnh nhân. Điều này có thể dẫn đến những mô hình mới mà thậm chí có thể liên kết những thay đổi trong mắt với sự khởi đầu của các bênh thần kinh phức tạp như bệnh Parkinson và chứng sa sút trí tuệ. Có những nghiên cứu đã chỉ ra rằng mắt của những người bị Parkinson thường bị run chuyển (ocular tremors) trong giai đoạn đầu, trước khi các triệu chứng khác được ghi nhận. Điều này có thể được phát hiện thông qua các loại công nghệ theo dõi mắt được sử dụng trong các cuộc kiểm tra mắt tiêu chuẩn.
Bác sĩ Bourne nói: “Tôi nghĩ rằng ngày càng có nhiều người quan tâm đến việc đươc biết sự việc sớm hơn qua loại công nghệ này, trước khi nó biểu hiện thành bệnh tật. “Chẳng hạn như, chúng tôi đã có thể phát hiện bằng chứng về những thứ như cholesterol cao và huyết áp cao trong mắt có thể khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh tim mạch ,và một khi công nghệ này phát triển, chúng tôi sẽ có thể phát hiện đươc nhiều điều hơn nữa.
NBNtintuccaonien.
