Đau cổ (neck pain) xảy ra khi có vấn đề hay chấn thương của một hoặc nhiều cơ cấu nối kết giúp cổ chúng ta hoạt động.
Cấu trúc của cổ
Cấu tạo của cổ phức tạp, gồm:
- Xương: cổ có 7 đốt sống cổ xếp chồng lên nhau. Đây là những đốt đầu tiên của cột xương sống cơ thể chúng ta. Đau cổ có thể xảy ra khi các đốt sống cổ này thoái biến, sụp xuống, hoặc mọc những chồi xương bất thường (bone spurs).
- Các dây chằng (ligaments): là những mô liên kết mạnh, dẻo dai, có nhiệm vụ nối các đốt sống cổ với nhau, giữ chúng nằm ở vị thế đúng của chúng. Những dây chằng này có thể bị tổn thương như trong trường hợp tai nạn xe cộ, đầu bất ngờ bị đẩy mạnh về phía trước rồi giật ngược về phía sau, hoặc ngược lại.
- Các đĩa sụn (discs): là những đĩa đệm nằm giữa các đốt sống. Khi các đĩa đệm này thay đổi hình dạng, hoặc không còn nằm tại vị trí đúng của chúng, ta có thể bị đau cổ.
- Các bắp thịt: các bắp thịt vùng đầu cổ giúp giữ đầu chúng ta thẳng và cổ chuyển động nhuần nhuyễn. Khi các bắp thịt này căng dãn bất thường, như khi chúng ta ngồi làm việc lâu trong một tư thế không cân bằng, chúng ta có thể bị đau cổ; ngay cả khi chúng ta căng thẳng về tinh thần, các bắp thịt này cũng dễ nhận những tín hiệu bất thường truyền xuống từ não bộ khiến chúng gồng cứng gây đau.
- Các dây thần kinh (nerves): một hệ thống các dây thần kinh quyện vào nhau chạy dọc theo cột sống, và từ đó chia nhánh, các nhánh này rời cột sống đến khắp các phần của cơ thể ta. Chúng ta có thể đau cổ nếu những dây thần kinh chạy dọc theo cột sống cổ bị chèn ép, đẩy ra khỏi vị trí bình thường của chúng bởi các đốt sống hoặc đĩa sụn thoái biến vì tuổi tác.
Triệu chứng
Đau cổ có thể xảy ra với bất cứ bất thường nào của các đốt sống cổ, dây chằng, đĩa sụn, bắp thịt hoặc thần kinh vùng cổ. Khi đau cổ, tùy vấn đề nhẹ hay nặng, chúng ta có một hoặc nhiều triệu chứng dưới đây:
- Cổ đau, cứng, khó xoay chuyển; vùng cổ, vai, lưng trên, hay tay thấy căng, không thoải mái.
- Nhức đầu.
- Cổ yếu đi.
- Không thể xoay cổ.
- Đau khi chúng ta xoay hoặc cúi đầu.
- Tê hoặc có cảm giác như kim châm ở vai, tay.
- Đi đứng khó khăn.
- Không kiểm soát được việc đi tiểu, đi cầu như trước.
Đau cổ thường hay xảy ra, nếu nhẹ và mau chóng bớt dần, chúng ta không cần đi khám bác sĩ. Trong những trường hợp sau, chúng ta nên đi khám bác sĩ:
- Chấn thương nặng vùng đầu, cổ.
- Đau dữ quá.
- Thấy tay hay chân tê, yếu.
- Không kiểm soát được việc đi tiểu, đi cầu như trước.
- Tự chữa ở nhà hơn 1 tuần vẫn chưa thấy bớt.
Có cần chụp phim?
Hầu hết các trường hợp đau cổ sẽ bớt dần theo thời gian, và không cần chụp phim. Một số trường hợp như đau mới xảy ra ở người trên 50 tuổi; đau kèm nóng sốt hoặc các triệu chứng bất thường khác; đau quá 6 tuần không thấy thuyên giảm, bác sĩ có thể sẽ khuyên chụp phim X-ray, CT scan, hoặc MRI scan.
Những trường hợp nghi thần kinh cổ bị chèn ép (cervical radiculopathy), chúng ta nhờ bác sĩ chuyên khoa thần kinh (neurologist) làm các trắc nghiệm đo luồng thần kinh chạy từ cổ ra, xem các thần kinh và bắp thịt có gì bất thường.
Chữa trị
Chúng ta chữa đau cổ bằng nhiều cách:
- Dùng thuốc giảm đau: như các thuốc tylenol, advil, motrin, ibuprofen, naproxen.
- Nhẹ nhàng nắn bóp (massage) các bắp thịt vùng đau.
- Đắp đá vùng đau vài lần mỗi ngày, mỗi lần chừng 5-7 phút. Hoặc thay vì dùng đá, chúng ta dùng bịch đậu để trong ngăn đá tủ lạnh, đắp vào vùng đau 20 phút, vài lần mỗi ngày.
- Thay vì dùng đá, chúng ta cũng có thể chườm vùng đau với nhiệt: đắp khăn nóng ấm vào vùng đau chừng 20 phút, vài lẫn mỗi ngày; nhưng nhớ cẩn thận đừng dùng nước nóng quá kẻo phỏng da.
- Thể dục vùng cổ: các thể dục đúng, giúp những bắp thịt vùng cổ, vai, lưng dẻo dai, mạnh hơn, sẽ khiến cái đau mau bớt hơn.
- Giảm căng thẳng: căng thẳng tinh thần khiến cái đau dễ nặng hơn, lâu thuyên giảm. Tinh thần bớt căng thẳng sẽ giúp đau cổ nhẹ đi, chóng hết. Tinh thần và thể xác chúng ta có sự tương quan, tuy hai nhưng một, tinh thần thoải mái, những cái đau thể xác cũng dễ chịu hơn.
- Tư thế cân bằng, thẳng thắn: khi làm việc, chúng ta nhớ giữ cơ thể trong tư thế cân bằng, cổ thẳng với thân mình, và tránh những hoạt động nào khiến cổ phải chuyển động nhiều quá. Lúc ngủ cũng vậy, nhớ giữ đầu và cổ cùng một trục với thân mình, nên tránh tư thế nằm sấp, đầu cổ ngoẹo một bên.
Phòng ngừa
Đau gì cũng khổ cả. Cẩn thận, chúng ta có thể ngừa đau cổ đừng xảy ra.
- Chúng ta ngồi học hành, làm việc với tư thế cân bằng, thẳng thắn, đầu giữ thẳng và vai xuôi xuống.
- Tránh không nên ngồi quá lâu trong cùng một tư thế.
- Tránh làm những công việc khiến ta phải ngửng đầu nhìn lên cao trong một thời gian dài.
- Tránh đặt sức nặng trên cổ, vai, lưng trên: phụ nữ hay đeo trên vai những túi xách to nặng (không biết chứa những gì trong đó mà trông nặng thế!), đàn ông hay để các cháu nhỏ ngồi trên cổ chơi chạy vòng vòng, ...
- Khi ngủ, chúng ta giữ cổ thẳng hàng ngay lối với thân mình, không nên nằm sấp.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức/nguoiphuongnam
Mời click vào hình ảnh dưới đây để xem cách bấm huyệt giúp giảm đau vai và cổ
