Bệnh thần kinh (neuropathy) có nhiều nguyên
nhân, nhiều loại và nhiều triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng mà bạn trải
nghiệm thay đổi tùy theo nguyên nhân của bệnh thần kinh và tùy theo loại dây thần
kinh ngoại biên (cảm giác, vận động, tự quản) bị tổn thương cũng như mức độ tổn
thương của dây thần kinh này và của lớp bọc bảo vệ nó (gọi là vỏ myelin)
Các triệu chứng thông thường nhất có liên
quan tới bệnh thần kinh là đau đớn (pain), tê (numbness) hay đau nhói
(tingling)--thường xẩy ra ở cánh tay, cẳng
chân, bàn tay hay bàn chân (tuy vậy cũng có thể xuất hiện ở những nơi khác của
cơ thể). Các triệu chứng này có liên quan tới sự tổn thương của các dây thẩn
kinh cảm giác (sensory nerves) tức là những dây thần kinh có trách nhiêm gởi và
nhận các cảm giác như đau đớn (pain), nhiệt độ (temperature)hay xúc giác
(touch). Tuy các triệu chứng này có thể là nhửng triệu chứng dễ nhận thấy nhất
của bệnh thần kinh, nhưng chắc chắn chúng không phải là những triệu chứng duy
nhất
Vì bệnh thần kinh ngoại biên cũng có thể ành
hưởng tới các dây thần kinh vận động (motion nerves) và tự quản (autonomic
nerves), nên các triệu chứng có thể không chỉ đơn giản là đau đớn, tê hay đau
nhói. Các dây thần kinh vận động giúp kiểm
soát chuyển động của các cơ bắp và do đó sự tổn thương của loại dây thần kinh này
có thể ảnh hưởng tới chức năng chuyển động. Các dây thần kinh tự quản kiểm soát
các chức năng ---như là tiêu hóa, bàng quang, nhịp tim và nhiều nữa-- nên bệnh
thẩn kinh cũng có thễ ảnh hưởng lên các chức năng này
Bạn có thể rất ngạc nhiên khi thấy có một số
những vấn đề mà bạn đã trải nghiệm có liên hệ với bệnh thẩn kinh. Để có hiểu rõ
hơn tầm rộng của các triêu chứng liên quan tới bệnh thần kinh, chúng ta hãy tìm
hiểu qui mô rộng lớn của các vấn đề mà sự tổn thương của dây thần kinh có thể gây
ra cho những người mắc bệnh này
1- Đau dữ dội như dao đâm ( Sharp, stabbing pain)
Khi các dây thần kinh cảm giác hay lớp vỏ
bảo vệ nó bị tổn thương thì việc xử lý các tín hiệu cảm giác từ các dây thần
kinh ngoai biên gởi tới bị gián đoạn--thường ra dẫn đến hậu quả là gây những cảm
giác đau đớn. Một trong những cảm giác đau đớn mà nhiều ngưởi bị bệnh
thần kinh phải chịu đựng là những cơn đau dữ dội như dao đâm. Các cơn đau đớn
này đôi khi tạo cảm giác như có những chấn động điện đánh vào vùng bị đau.
Chúng cũng có thể gây cảm giác nóng bỏng ở cánh tay, cẳng chân,bàn tay hay bàn
chân
Phần cơ thể bị ảnh hưởng cũng còn thể nhạy cảm hơn với sờ nắn
(senstive to touch). Trong những trường hợp nghiêm trọng, ngay cả sờ mó nhẹ
cũng có thể gây đau dữ dội. Một vấn để thông thường của người có bàn chân
nhạy cảm như vậy là không thể ngủ được vì bộ đồ giường ( bedding) gây khó chịu thêm. Một số biện pháp giải quyết là ngủ không khăn trải giường
, dùng một khung đặc biệt để giữ cho bộ đồ gi ường không đụng vào bàn chân hoặc mang bít tất đễ cho bàn chân không chà vào khăn trải giường
2- Tê và đau nhói (Numbness & Tingling)
Một triệu chứng khác liên quan tới tổn thương các
dây thần kinh cảm giác của hệ thần kinh ngoại biên là tê và đau nhói.Tê có thể
ảnh hưỡng tới bất cứ vùng nào của cơ thể, nhưng như đã nói ở trên các vùng bị ảnh
hưởng nhiều nhất là bàn tay bàn chân bởi vỉ các dây thần kinh của chân tay dễ
bị tỗn thương nhất.
Tuy rằng những người bị những cơn
đau dữ dội có thễ chỉ mong bi tê nhưng chứng tê lại có những thử thách riêng
của nó. Những người bi tê thường có nhiểu rủi ro bị tỗn thương hơn vì những yếu
tố bên ngoài. Tê có thể ảnh hưởng tới khả năng có cảm giác đau, thế mà chính cảm giác này mới có thễ giúp ngưởi
bệnh tránh được các tổn thương nghiêm trọng hơn . Chẳng hạn như nhúng bàn tay
hay bàn chân bị tê vào bồn nước quá nóng có thễ gây phỏng trầm trọng. Các vết
đau hay giộp ở bàn chân có thể không được nhận ra và do đó dễ bị nhiễm trùng
Có nhiều yếu tố rũi ro bên ngoài cần được để ý. Những ngưởi bị
chứng tê cần phải hết sức cẩn thận trong những loại truờng họp như trên để
tránh bị tổn thương nhiều hơn. Họ cần phải quan sát mỗi ngày bàn chân đễ xem có
vết đau hay vết giộp nào không để mà chữa trị truớc khi quá trễ
3- Mất cân bằng ( Loss of
balance)
Bệnh thần
kinh có thể làm bạn mất cảm giác cân bằng, đặc biệt khi mà các triệu chứng biểu
hiện ỡ bàn chân và nhất là nếu bàn chân bạn lại bị tê nữa.
Chứng tê bàn chân hay cẳng chân có thể làm
mất cảm giác cân bằng. Các nhà khảo cứu thuộc Đại học Manchester Metropolitan
University mới đây có công bố các phát hiện của họ vể sự liên kết giữ bệnh thần
kinh ngoại biên và sự cân bằng. Họ đã quan sát thấy là các bệnh nhân bị bệnh thần
kinh có một sự tách biệt lớn hơn giữa trung tâm khối lượng cơ thế (body's
center of mass)và trung tâm áp lực (center of pressure) trong khi chuyển động
so với những người không có các triệu chứng đau thần kinh. Những bệnh nhân có sự
tách biệt nói trêncàng lớn thì càng dễ mất
cân bằng. Các nhà khảo cứu cho biết :" Đây là lần đẩu tiên chúng tôi đả chứng
tỏ đuợc có sự tổn hại rõ rệt về cân bằng
ỡ những bệnh nhân bị bệnh thần kinh ngoại biên do tiểu đưởng trong các hoat động
về dáng đi (gait activities), đi trên mặt bằng, lên và xuống cầu thang.
4.
Suy yếu cơ bắp và mất khả năng kiễm soát các chức năng vận động ( Muscle Weakness & Inability
to Control Motor Functions)
Các
dây thần kinh vận động khi bị tổn thương sẽ làm suy yếu các cơ và gây ảnh hưởng
lên khả năng kiểm soát vận động của cơ. Điều này thường hay biểu hiện ở các bàn
tay hay bàn chân. Sự suy yếu cơ và sự mất khả năng kiễm soát chuyển động của cơ
ỡ các bàn tay bàn chân có thể ảnh hưởng tới ngay cả các hoạt động cơ bản nhất.
Chẵng hạn như ngưởi bệnh sẽ gặp khó khăn--hay sẽ không thể trong những trường
hợp hợp nghiêm trọng--đứng, đi hoăc thậm chí cầm một vật trong tay
Khi mà bệnh thần kinh làm suy yếu các cơ thì
các cơ có thễ bị thoái hóa (teo cơ= muscle atrophy) và các phản xạ (reflexes) sẽ
kém đi. Những người trải nghiệm sự suy yếu cơ hoặc có những vấn để vễ kiểm soát
cơ cần bàn với bác sĩ về cách tập thễ dục sao cho ít gây stress lên cơ thể và về
những chất bỗ sung dinh dưỡng giúp duy trỉ sức mạnh cũa cơ và ngăn ngừa teo cơ
5- Co cứng và co giật cơ bắp (Muscle
Cramps or Twitching)
Một triệu chứng khác cũa bệnh thần
kinh ngoại biên của các dây thần kinh vận động là các cơ bắp bị co cứng, có thễ
làm phát sinh ra những triệu chứng từ co giật cơ bắp ỡ dưới da tới chứng co cơ gây
suy yếu (debilitating cramps). Vì các dây thần kinh thuờng ra gắn bó với bên
trong các cơ bắp nên sự co thắt và buông lơi các cơ bắp có thể giật kéo các dây
thần kinh -- điều này càng gây thêm tỗn thương cho các dây thẫn kinh này và dẫn
đển cảm giác đau kèm theo với cơn chuột rút
6- Choáng váng và đầu óc quay cuồng (Dizziness or Lightheadedness)
Bệnh thẩn kinh cũng có thễ ảnh hưởng
tới các cơ điều hòa huyết áp---làm cho các cơ này mất khả năng mở rộng hoặc co
thắt mạch máu để kiểm soát huyết áp. Những chuyễn động đột ngột--như đang ngồi
mà đứng dậy-- có thể làm sụt giảm huyết áp. Nếu không chống lại sự giảm này đủ
nhanh chóng thì người bệnh có thể bị choáng váng ( lightheaded) hoặc quay cuồng
(dizzy)
7- Bất thường trong việc ra mổ hôi (Sweating abnormalities)
Nếu bệnh thần kinh ảnh hưỏng tới
các dây thần kinh tự quản (autonomic nerves) thì việc ra mồ hồi có thể bất bình thường, chẳng hạn như một số người có
thể ra mồ hôi quá nhiều--đặc biệt là ở phần cơ thể phiá trên . Trái lại một số
những người khác lại không ra được mổ hôi dẫn tới những vần đề về điều hoà thân
nhiệt. Không ra được mồ hôi cũng còn có thể làm cho da ở bàn chân bị quá khô.
8. Các vấn đề về tiêu hóa (Digestive Problems)
Sự tổn thương dây thần kinh có
thễ làm gián đoạn chức năng tiêu hóa bình thường và làm chậm qui trình làm dạ dày
trống rỗng. Một số vần đề tiêu hóa liên quan tới bệnh thần kinh có thể bao gồm:
những cơn tiêu chảy và táo bón xen kẽ, ợ nóng, đầy hơi, và biếng ăn hoặc cảm
thấy no chỉ sau khi ăn một chút thực phẩm
Xác định nguyên nhân của bệnh thần kinh và
biết được các loại dây thẩn kinh bị ảnh hưởng có thể giúp bạn hiểu được rõ
các triệu chứng xẩy ra cho bạn. Tuy rẳng đau đớn, tê và đau nhói có thể là những
triệu chứng thông thường nhất có liên quan với bệnh thần kinh--các triêu chứng
của bệnh này có thể còn nhiều hơn thế.
Hiểu biết về các triệu chứng của bệnh và nhận ra các liên kết tiềm năng của chúng với bệnh thần
kinh có thễ giúp bạn có đuợc một sự trị liệu khả dĩ tốt nhất giúp bạn bớt đau đớn hoặc khó chịu.
8 Signs You Might
Have Neuropathy- Neuropathy Treatment Group- Jan 2016
