Như chúng ta đã biết, cơm đã nấu chín thì không thể trở lại như gạo được. Vậy những sự kiện quan trọng nào trong cuộc đời là không thể thay đổi? Đối mặt với nó, chúng ta phải suy nghĩ kỹ và thực hiện cẩn thận để tránh mắc phải những sai lầm không thể cứu vãn.
Ngày nay, người ta thường dùng từ “đã thành thì không thay đổi” để mô tả việc bị mắc kẹt trong lối mòn và không thể thích nghi.
Con người rất hay sử dụng cụm từ này, nhưng không có nhiều người hiểu được nghĩa gốc của từ “đã thành thì không thay đổi”. Kỳ thực, trong đời có hai sự kiện “không thể thay đổi” và đó là:
1. Hình phạt đã thực thi rất đáng sợ
Người xưa cho rằng, hình phạt đã thi hành thì không thể thay đổi được. Vì vậy việc thi hành án phải đặc biệt thận trọng. Tránh mắc phải những sai lầm không thể sửa chữa và gây ra tổn hại không thể vẫn hồi.
Đây chính là nghĩa gốc của thành ngữ “đã thành thì không thể thay đổi”, được bắt nguồn từ “Lễ ký – vương chế” thời Chiến Quốc: “Hình phạt không thể xá, hình phạt là nghiêm khắc, hình phạt nghiêm khắc một khi đã hoàn thành thì không thể thay đổi được, vì vậy quân tử phải làm hết tâm sức mình.”
Học giả Khổng Dĩnh Đạt của nhà Đường có câu: “Thi hành án là hình phạt của hình phạt, hình phạt đã xong là hình phạt trên thân thể”. Một khi hình phạt trên thân thể được thi hành sẽ khiến phạm nhân bị thương hoặc mất mạng.
Sau khi tiếp nhận hình phạt, hình dạng và sức khỏe con người đã thay đổi không thể trở lại như ban đầu. Vì vậy, người trí phải học cách kiềm chế hành động của mình, không vi phạm pháp luật để tránh bị trừng phạt và làm hại chính mình.
Về sau này, người ta còn mở rộng ý nghĩa “đã thành thì không thể thay đổi” để hàm ý rằng, khi một sự kiện đã hình thành thì không dễ gì thay đổi được.
2. Nhân đã gieo thì quả tất thành
Văn chương “Thái Hồ thạch ký” của Bạch Cư Dị vào thời nhà Đường có ý nghĩa gốc và nghĩa mở rộng như sau: “Đá vẫn không thay đổi trong hàng chục triệu năm, dù ở góc biển hay dưới đáy hồ”. Đại ý của câu này là: từ khi bắt đầu hỗn loạn đến nay, một số đá hình thành nằm rải rác trên mũi đất, một số rơi xuống đáy hồ, qua hàng chục triệu năm vẫn không thay đổi. Ý nói rằng, những sự kiện lớn khác xảy ra trong cuộc sống một khi đã hình thành thì không dễ thay đổi. Đó là lý nhân quả luân hồi nhiều kiếp mà Phật gia gọi là “quả báo”.
Phật dạy con người rằng, mọi phúc lành, khổ đau gặp phải trong đời đều có quan hệ nhân quả. Mọi việc con người làm, dù thiện hay ác, đều sẽ có quả báo: làm thiện là tạo nhân, phước là quả; làm ác là tạo nhân, và khổ là quả.
Quả báo ở đời này có thể không nhất thiết phải hoàn trả, cho nên không phải ai cũng có thể nhìn thấy quả báo thiện – ác trước mắt. Bởi vì nhiều người không nhìn thấy quả báo nên cho rằng không có nhân quả.
Phật gia giảng, nhân quả có liên quan đến ba kiếp: kiếp trước, kiếp hiện tại và kiếp vị lai. Sự luân hồi sẽ không ngừng từ đời này sang đời khác cho đến khi hết báo ứng. Vì thời gian luân hồi quá dài nên con người dễ lạc lối hơn.
Tuy nhiên, trong các sách cổ trên khắp thế giới những sự việc thiện báo ác báo đều được ghi lại rất nhiều.
Quả báo dù thiện hay ác cũng liên quan đến mối quan hệ nhân quả phức tạp đời này qua đời khác. Khi nhân duyên hội tụ thì đó là ngày xảy ra quả báo. Sự giao thoa của nhân duyên có thể đến nhanh chóng, tức là ngay trong đời này, hoặc có thể bị trì hoãn trong nhiều đời trước khi quả báo xảy ra.
Trong quá trình hợp lưu của nghiệp này, có thể do nghiệp xấu con người đã làm nên ảnh hưởng đến việc hình thành quả, làm giảm bớt quả tốt. Cũng có thể do con người đã tạo nghiệp tốt, ảnh hưởng đến việc hình thành quả báo, nghiệp tuy nặng mà trả quả lại nhẹ. Nếu nghiệp đã tạo thì không thể thay đổi, chắc chắn sẽ nhận quả báo. Đây gọi là “định nghiệp không thể tiêu”.
Kinh “nhân quả ba đời” có câu:
Muốn biết nhân đời trước,
Xem hưởng quả đời này.
Muốn biết quả tương lai,
Xét nhân gieo hiện tại.
Câu nói: “định nghiệp đã thành là bất biến” đã trở thành kết quả tất yếu trong cuộc sống. Dù con người tạo ra “nhân” nào thì tất sẽ nhận được “quả” tương ứng. Mỗi người đều nhận lấy quả báo trong quá trình sống của mình, nếu không phải đời này thì qua đời khác, quả báo nhất định sẽ viên mãn.
Khi hiểu được sự bất biến của định nghiệp, chúng ta có thể suy ngẫm về chính những ý nghĩ của mình với thái độ nghiêm túc nhất, có thể thận trọng trong từng lời nói và hành động. Đây là bước đầu tiên thắp sáng lên ngọn đèn trí tuệ trong mỗi người. Bởi vậy, đừng bao giờ gây ra những hối tiếc “không thể thay đổi”.
Nguồn: Epochtimes (Lý Mai)/vandieuhay
