Trong khi nhiều người trong chúng ta chăm lo ăn uống sao cho lành mạnh để tránh bị nhồi
máu cơ tim (heart attack) thì chúng ta đừng nên quên là tai biến mạch máu não
tức đột ngụy (stroke) cũng không kém phần nguy hiểm. Theo Hiệp hội Đột qụy Hoa
kỷ (ASA) thì đột quỵ là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ năm tại Hoa kỳ và cứ
mỗi 40 giây lại có một người nào đó bị đột quỵ. Khi bị đột quỵ bệnh nhân có thể
hồi phục hoàn toàn, nhưng thật ra hơn hai phẩn ba những người thoát chết vì đột
quỵ đều có một loại tật nguyền nào đó do đột quy để lại
Đột quỵ: thiếu máu cục bộ (ischemic) và xuất huyết (hemorrhagic)
Các triệu chứng thông thường nhất của đột quỵ
Trước khi tìm hiểu một số những triệu chứng đột quỵ ít đươc biết tới, bạn cần nắm vững các triệu chứng cơ bản của đột quỵ qua chữ tắt F.A.S.T
F (chữ tắt của Face=mặt): Mặt của bạn có xệ xuống không? Bạn hảy nhìn vào gương xem khi cười một bên mặt có bị méo xẹo không
A (chữ tắt của ARMS=cánh tay) Bạn hãy giơ hai cánh tay lên, nếu một cánh tay bị xuội xuống thì đó là dấu hiệu của đột quỵ
S (chữ tắt của SPEECH=nói): Bạn có thấy líu lưỡi không?
T (chữ tắt của TIME-thời gian) Nếu bạn bị đột quỵ thì thởi gian chạy chữa chỉ có hạn. Bạn hãy hành động nhanh chóng và tìm ngay sự giúp đỡ y tế cấp thời vỉ một khi có các triệu chứng trên thì cơn đột quỵ có thễ sắp ập tới
Các triệu chứng ít thấy của đột quỵ
1. Nhức đầu đột ngột và dữ dội
Tất cả chúng ta ai cũng có lúc bị nhức đầu--có thể vì áp lực của công việc hoặc vì đã quá chén vào tối hôm trước. Trong khi thỉnh thoảng nhức đầu thì thường ra không sao, nhưng nếu cơn nhức đầu đến đột ngọt và hết sức đau đớn thì phải coi chừng vì đó có thễ là dấu hiệu của chảy máu trong não (chứng đau đầu này được gọi là nhức đầu sét đánh-thunderclap headache)
Nếu bạn trên 50 tuổi và nếu bạn đột nhiên bị đau đầu chưa từng thấy hoặc nếu bị nhức đầu thường xuyên hơn bình thường thì bạn phải đi gặp bác sĩ ngay vì đây có thề là dấu hiệu của đột quỵ hay của một vấn đề thần kinh khác
2. Nói khó khăn
Tùy
theo vùng não bị ảnh hưởng đột quy có thể làm cho một số bệnh nhân nói khó
khăn. Đây là một phần của chữ tắt F.A.S.T như nói ở trên, nhưng triệu chứng này
có thề xuất hiện dưới nhiều hình thức.
TheoU.S. News & World Report thì khi bị đột quỵ bệnh nhân
có thể có khó khăn khi nói những câu có nghĩa hoặc nghe không hiểu những câu
chuyện phức tạp
Triệu
chứng này thường ra chỉ ra rằng vùng não
kiểm soát ngôn ngữ không được cung cấp đủ máu cần thiết. Nếu bạn không thể theo
dõi một câu chuyên lý thú của một người bạn mặc dầu đã cố găng tập trung thì
chắc chắn đó là dấu hiệu của đột quy
3. Mất tập trung
Nếu cơn đột quỵ đang ập tới, bạn có thể đột ngột thấy tay chân hoạt động không bình thường. Điều này có thể có nghĩa là bạn đi lại khó khăn vì mất thăng bằng hoặc tay chân bạn đột nhiên bị suy yếu. Bạn cũng có thể thấy đi bị vấp ngã nhiều hơn hoặc có khó khăn khi cúi xuống nhặt vật rơi
Mặt bị méo xệch là một triêu chứng đột quỵ thường gặp ( một phẩn của chữ tắt F.A.S.T) nhưnng cảm giác mất khí lực này có thễ xẩy ra cho bất cứ chỗ nào của cơ thể. Dù là một dấu báo hiệu quan trọng hay không, đột nhiên có cảm giác cơ thể bị suy yếu là điều luôn luôn không bình thường
4. Mắt mờ
Các động mạch cảnh ỡ hai bên cổ có trách nhiêm quan trọng là cung cấp máu cho não, cổ và mặt. Theo The New York Times thì đôt quy thông thưởng hay xẩy ra ở vùng này và có thễ dẫn đến những thay đổi kỳ lạ về thị giác. Vỉ máu tới phần này của não bị giảm nên thị lực ban đêm của bạn bị giảm và bạn cảm thấy dường như có màng che trước mắt
Nếu đột qụy xẩy ra cho các động mạch chạy dọc theo ngay dưới sọ thì thị lực cũa bạn cũng thay đổi, thậm chí bạn có thễ bị mù hẳn
5. Đột ngột bị khàn tiếng
Tuy tiếng nói của bạn không chịu ảnh hưỡng trước tiên của đột quỵ nhưng nó cũng là một triệu chứng nên để ý. Sức mạnh của thanh quản của bạn có thể bị ảnh hưởng của nhiều bệnh thần kinh như bệnh Parkinson, bệnh xơ cúng rải rác (multiple sclerosis, và đột quỵ.
Dòng máu tới thân não (brain stem) bị nghẽn tắc có thể làm cho giọng nói trở thành khàn hoặc hổn hển vì các cơ thanh âm bị liệt một bên. Bệnh nhân cũng có thể mất khả năng nói khi mà phía bên não chi phối nhiều nhất bị ảnh hưởng.
6. Nấc cục
Phần đông chúng ta cho rằng nấc cục (hiccups) chỉ gây khó chịu đôi chút rối lại hết, thế nhưng có những trường hợp nấc cục có thề là dấu hiệu của đột quỵ
Chuyên
gia thần kinh Diana Greene-Chandos cho biết nấc cục do đột quỵ không giống bình
thường vì nó đau dớn, liên tục và cực kỳ nghiêm trọng. Cùng một lúc bạn thấy bị
tê liệt và mắt mờ .Nếu nấc cục xẩy ra không ngừng và có kèm theo những triệu
chứng khác thì bạn cần đi cấp cứu và cho bác sĩ cấp cứu biêt là bạn có thễ bị đột quỵ--vỉ nhiều khi ngay lúc đầu bác sĩ
không nghĩ tới đột quy khi chẩn đoán bệnh
7. Đau ở cánh tay hoặc mặt
Khi bạn bị đau cánh tay có thể bạn nghĩ tới nhồi máu cơ tim nhưng thật ra đây cũng có thể là dấu hiệu của đột quỵ. Bác sĩ Carolyn Brockington cho biết phụ nữ chắc chắn phãi để ý tới tới triệu chứng này. Điều này không có nghĩa là phụ nữ hay đau như vậy khi bị đột quỵ--mà là các phụ nữ có khuynh hướng cho cho rẳng đột quỵ chủ yếu chỉ xẩy ra cho đàn ông, người già, những người sức khỏe yếu kém nên họ có thể không để ý tới triệu chứng này
Nếu đau cơ thể phía trên có kèm theo cảm giác bị suy yếu hoặc mất khả năng chuyển động phía cụ thể đó hoặc có kèm theo bất cứ một triệu chứng nào khác thì bạn hãy lấy hẹn gặp bác sĩ
8. Ngất xỉu
Đôt quy và ngất xỉu (fainting) có thể giống nhau, nhưng thường ra không có liên quan gì với nhau. Ngất xỉu là mất ý thức ngắn ngủi vì não thiếu oxigen. Còn đột quy xẩy ra khi động mạch dẫn máu lên não bị cắt ; bởi vì điều này chỉ ãnh hưởng tới môt phẩn của não nên bệnh nhâni thường ra không ngất xỉu trước khi bị đột quy
Có một trưởng hợp mà ngất xỉu là môt dấu hiệu của đột quỵ đó là
trường hợp phần não chịu ãnh hưởng của dòng máu bị cắt là vùng não giữ cho bạn
thức tỉnh và ý thức. Nếu bạn ngất xĩu sau khi chóng mặt và thấy hơi mất phối hợp
so với bình thường thỉ đó có thể là dấu
hiệu có điều gì nghiệm trọng
9. Động kinh
Một đột quỵ nhẹ sẽ không gây động kinh (seizure) nhưng đột quỵ nặng thì có thể. Theo New York Times thì đột quy xuất huyết xẩy ra khi có chảy máu trong não. Khi mạch máu trong não bị bể , xuất huyết sẽ xẩy ra mà hậu quả có thể là não bị xưng, áp lực trong đầu tăng và các mô chung quanh bị tổn thương. Nói vắn tắt, loại đột quy này rất nguy hiểm, có thể nhanh chóng đe dọa tính mạng nên cần dược chữa trị cấp thới
Các yếu tố rủi ro bị đột
qụy
Duy trì một nếp sống lành mạnh không những giúp bạn có một thân thể
khỏe mạnh mà còn bảo vệ cả não của bạn nữa. Đáng tiếc là nếu bạn đã bị đột quy
một lần rồi, dù là nặng hay nhẹ, thỉ bạn sẽ có rủi ro cao bị đột quy lần nữa.
Cao huyết áp, cholesterol cao hoặc bênh tiểu đường cũng làm cho bạn dễ bị đột
quỵ
Bệnh tim và đột quỵ cũng có liên hệ khá mật thiết với nhau. Bệnh động mạch vành xẩy ra do sự tạo thanh mảng bên trong tim. Mảng có thể ngăn cản dòng máu không cho chảy lên não dẫn tới đột quỵ. Nếu bạn không bị bệnh tim nhưng vẫn còn hút thuốc, ăn uống không lành mạnh, và không tập thể dục thì rủi ro bị đột quy của bạn cũng sẽ tăng
