Dịch từ "9 ways to keep kidney healthy - Barbara Sadick-May 04, 2023"
Theo American Kidney Fund, bệnh thận là bệnh không lây nhiễm phát triển nhanh nhất ở Hoa Kỳ. Bệnh thận ảnh hưởng đến 37 triệu người Mỹ, tương đương với 15% tổng số người trưởng thành. Bệnh này thường được gọi là “bệnh dịch thầm lặng” vì các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thường chỉ xuất hiện khi thận đã bị tổn thương. Một khi thận bị suy, người bệnh cần phải chạy thận suốt đời hoặc ghép thận.
Với việc quản lý tốt và các phương pháp điều trị mới, bệnh thận hiện nay có thể được ngăn ngừa và kiểm soát. Dưới đây là 9 cách để giữ cho thận được khỏe mạnh và làm chậm sự tiến triển của căn bệnh nguy hiểm này
1. Nguy cơ mắc bệnh thận
Bệnh tiểu đường, hay lượng đường trong máu cao, là yếu tố nguy cơ số một của bệnh thận. Huyết áp cao cũng liên quan chặt chẽ với bệnh thận. Những rủi ro khác bao gồm bệnh tim, béo phì, tiền sử gia đình, tổn thương thận trong quá khứ và lão hóa. Người Mỹ gốc Phi, người Mỹ gốc Tây Ban Nha và người Mỹ bản địa có nguy cơ mắc bệnh thận cao hơn người da trắng. Khi chúng ta già đi, thận của chúng ta mất đi một số chức năng.
Các dấu hiệu cũa bệnh thận
Khi thận không hoạt động bình thường, những triệu chứng sau đây có thể xẩy ra
1. Mệt mỏi, thiếu năng lượng, khó tập trung
2. Khó ngủ
3. Da khô và ngứa
4. Cần đi tiểu thường xuyên hơn
5. Máu trong nước tiểu
6. Bọng quanh mắt
7. Sưng mắt cá chân và bàn chân
8. Thiếu thèm ăn
9. Chuột rút cơ bắp
Các dấu hiệu cảnh báo thực thể về bệnh thận rất hiếm. Hầu hết bệnh thận được phát hiện thông qua xét nghiệm máu. Tuy nhiên, nếu bạn có bọt hoặc máu dai dẳng trong nước tiểu, điều này có thể cho thấy bạn đang bị rối loạn thận. Những người bị sỏi thận có thể bị đau nhói từng đợt hoặc đau lan xuống vùng háng. Tổ chức National Kidney Foundation cho biết bệnh sỏi thận làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận.
Bác sĩ Michelle Josephson -- chuyên khoa về thận và đồng thời là giáo sư y khoa và phẫu thuật tại Trường Y Đại học Chicago--cho biết là bạn nên thảo luận với bác sĩ chính của mình về ảnh hưởng của các loại thuốc bạn đang dùng đối với thận của bạn. Một số loại thuốc miễn dịch, thuốc chống viêm không steroid, một số loại thuốc kháng sinh và các loại thuốc khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận.
2. Trao đổi với bác sĩ về cách phòng ngừa và điều trị bệnh thận
Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, tiền tiểu đường, huyết áp cao, có thành viên gia đình mắc bệnh thận hoặc các yếu tố nguy cơ khác thỉ bạn hãy yêu cầu bác sĩ kiểm tra chức năng thận của bạn bằng các xét nghiệm máu và nước tiểu. Vì bệnh thận thường diễn biến âm thầm nên các xét nghiệm trên là cách duy nhất để biết thận của bạn có bị tổn thương hay không. Kết quả xét nghiệm sẽ cho bạn biết thận của bạn hoạt động tốt xấu ra sao
Cụ thể hơn, xét nghiệm máu sẽ cho bạn biết thận lọc máu tốt đến mức nào bằng cách đo creatinine - một loại protein được tạo ra bởi cơ thường được lọc và bài tiết qua nước tiểu. Khi thận không hoạt động bình thường, mức creatinine sẽ tích tụ trong máu. Xét nghiệm nước tiểu có thể phát hiện xem có protein trong nước tiểu hay không, nếu có thì thận của bạn đã bị tổn thương .
Bác sĩ hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc chính của bạn cần làm việc với bạn để theo dõi và kiểm soát lượng đường trong máu, huyết áp và cân nặng của bạn cũng như giúp bạn thực hiện những thay đổi lối sống lành mạnh. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tổn thương, bạn có thể được giới thiệu tới bác sĩ chuyên khoa về thận
3. Kiểm soát lượng đường trong máu của bạn
Nguyên nhân số 1 gây suy thận là bệnh tiểu đường vì bệnh này có thể làm tổn thương các tế bào và mạch máu trong thận
Theo bác sĩ Susan Quaggin-- trưởng khoa thận và cao huyết áp tại Trường Y Feinberg thuộc Đại học Northwestern – thì bệnh thận là một biến chứng thường gặp của bệnh tiểu đường và mỗi năm gần một nửa số ca suy thận mới được chẩn đoán là do bệnh tiểu đường gây ra.
Xét nghiệm HbA1C đo lượng đường trong máu trung bình của bạn trong thời gian ba tháng. Điều này quan trọng vì sẽ cho biết liệu bạn có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường (diabetes)hay tiền tiểu đường (pre-diabetes) hay không , và nếu có bạn quản lý bệnh tiểu đường ra sao.
4. Kiểm soát huyết áp của bạn
Huyết áp cao hoặc tăng huyết áp thường liên quan đến bệnh thận. Theo Viện National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases thì cứ 2 người Mỹ trưởng thành lại có 1 người bị huyết áp cao.
Huyết áp đo lực đẩy của máu lên thành mạch máu khi tim bơm máu. Nếu huyết áp của bạn luôn cao, bạn nên kiểm tra chức năng thận.
Huyết áp cao là một vấn đề rất phổ biến. Bằng cách duy trì hoạt động, tránh ăn quá nhiều muối và uống thuốc theo chỉ định, bạn có thể giúp hạ huyết áp. Bác sị Josephson lưu ý điều quan trọng là bạn cần kiểm tra huyết áp thường xuyên
5. Lựa chọn thực phẩm lành mạnh để bảo vệ thận của bạn
Ăn theo một chế độ ăn uống lành mạnh rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của bạn, nhưng nếu bạn mắc bệnh thận hoặc có nguy cơ mắc bệnh này thì bạn lại cần phải đặc biệt chú ý. Thậm chí bạn có thể cần tham khảo ý kiến của một chuyên gia dinh dưỡng có kinh nghiệm về sức khỏe thận để tìm hiểu cách tránh những thực phẩm ảnh hưởng đến khả năng lọc máu và loại bỏ chất thải khỏi cơ thể của thận.
Chế độ ăn uống của bạn phải ít muối. Muối có thể làm tăng huyết áp, nhất là nếu bạn mắc bệnh hẹp mạch máu. Vì vậy bạn hãy tránh thêm muối vào thức ăn và bạn nên ăn thực phẩm tươi thay vì các sản phẩm bảo quản có chứa lượng lớn muối và đường. Bạn hãy bỏ qua các loại thịt béo và mua các mặt hàng có nhãn dán “giảm natri” hoặc “natri thấp”.
Bạn cũng cần giảm lượng đường trong chế độ ăn uống. Có mối liên hệ trực tiếp giữa quá nhiều đường và bệnh tiểu đường—bệnh này có thể gây ra bệnh thận. Uống nước thay vì cola và nước trái cây ngọt. Hãy nhớ rằng nhiều loại gia vị có hàm lượng đường và natri cao và cần được giảm thiểu.
Sau hết bạn hãy chú ý đến lượng protein tiêu thụ. Quá nhiều protein có thể làm hỏng thận vì khiến thận phải làm việc quá sức. Lượng protein tiêu thụ tốt cho sức khỏe phụ thuộc vào kích thước cơ thể và mức độ hoạt động của bạn, vì vậy bạn hãy tham khảo với bác sĩ.
6. Nếu bị bệnh thận bạn hãy hạn chế những thực phẩm dưới đây
Khoáng chất kali giữ nhiều vai trò trong cơ thể, bao gồm duy trì mức bình thường của chất lỏng bên trong các tế bào, ảnh hưởng đến huyết áp và kiểm soát sự co cơ. Tuy nhiên, đối với những người bị tổn thương thận, quá nhiều kali có thể khiến thận bị quá tải và gây tổn thương cho tim. Bạn hãy tránh xa trái cây sấy khô, khoai tây nướng, đậu lăng, chuối và sữa. Một lần nữa, bạn hãy tham khảo với bác sĩ
Người mắc bệnh thận bạn cũng cần hạn chế phốt- pho. Cùng với canxi, phốt –pho cần thiết để tạo xương chắc khỏe và giữ cho bạn khỏe mạnh, nhưng quá nhiều có thể khiến thận bị tổn thương vì phốt-pho khó đào thải. Phốt pho thường được sử dụng làm phụ gia thực phẩm hoặc chất bảo quản và có thể được tìm thấy trong đồ uống đóng chai và thực phẩm được chế biến, đóng gói sẵn và đóng hộp. Phốt-pho không bắt buộc phải được liệt kê trên nhãn dán của thực phẩm, nhưng những từ bắt đầu bằng “phos” trên nhản dán này cho biết thực phẩm có chứa “phốt pho ẩn”. Bạn nên nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng về lượng phốt-pho bao nhiêu là quá nhiều.
Bác sĩ Cindy Pynadath-- chuyên khoa thận cấy ghép tại Hệ thống Y tế Montefiore ở New York – cho biết là nếu mắc bệnh thận tiến triển, bạn nên tuân thủ chặt chẽ các khuyến nghị của bác sĩ thận và chuyên gia dinh dưỡng. “Nói chung, hãy tránh những thực phẩm giàu đường, kali và phốt-pho và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh cho tim. Ngoài ra tùy thuộc vào giai đoạn bệnh của bạn, lượng protein và lượng chất lỏng nạp vào cơ thể bạn cũng cần phải hạn chế.
7. Tập thể dục đầy đủ để giúp kiểm soát lượng đường trong máu và huyết áp
Cũng như thói quen ăn uống tốt, tập thể dục rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của bạn và có thể giữ cho thận của bạn khỏe mạnh hoặc ngăn ngừa thận bị tổn thương thêm. Vận động thể chất liên tục như đi bộ, bơi lội và đi xe đạp giúp cải thiện huyết áp và lượng đường trong máu, giảm cholesterol và giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh. Các bài tập tăng cường sức mạnh ở mức độ thấp với tạ cũng sẽ cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn.
Bạn hãy bàn thảo với bác sĩ trước khi bắt đầu kế hoạch tập thể dục, nhưng mục tiêu của bạn thường là tập thể dục ít nhất 5 ngày mổi tuần , 30 phút mỗi lần.
8. Ngừng hút thuốc
Hút thuốc có hại cho sức khỏe tổng thể của bạn. Theo một nghiên cứu vào năm 2010 được công bố trên BMC Public Health, hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận.
Nếu bạn đã có vấn đề về thận, hút thuốc sẽ khiến bệnh trở nên tồi tệ hơn. Hút thuốc làm tổn thương mạch máu, làm chậm lưu lượng máu đến thận và các cơ quan khác và gây kích ứng thận. Hút thuốc còn có thể ảnh hưởng tới tác dụng của thuốc hạ huyết áp.
9. Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ rất quan trọng đối với sức khỏe và tinh thần tổng thể. Giấc ngủ cung cấp cho bạn nhiều năng lượng hơn, khiến bạn tập trung hơn, cải thiện huyết áp và kiểm soát sự thèm ăn của bạn.
Nghiên cứu mới đã liên kết tình trạng thiếu ngủ và rối loạn giấc ngủ với sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch và suy thận. Những người ngủ ít thường có chức năng thận suy giảm nhanh hơn.
Các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra rằng chức năng thận được điều chỉnh bởi chu kỳ ngủ-thức, điều này có thể giúp điều phối khối lượng công việc của thậnNBNtintuccaonien
