Dịch từ "11 Things People Who Live to 100 Have in Common- Joanne Chen -10/1/2023"
Sống đến 100 tuổi cần khá nhiều may mắn, đó là sự thật. Nhưng những người vượt qua cột mốc thế kỷ này cũng chia sẻ một số thói quen lành mạnh mà tất cả chúng ta đều có thể hưởng lợi từ đó. Đây là những gì chúng ta biết vể điểm chung của những người sống trăm tuổi
1.Họ có gen tốt
Một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên Tạp chí American Journal of Cardiology cho thấy nếu bạn có ít nhất cha hoặc mẹ sống đến 95 tuổi trở lên, bạn sẽ có cơ hội tốt để có được cuộc sống khỏe mạnh hơn (và có lẽ là lâu hơn).
Các nhà nghiên cứu cho biết rằng những đối tượng có ít nhất cha hoặc mẹ sống trên 95 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao huyết áp thấp hơn 29%, tỷ lệ bị đột quỵ thấp hơn 65% và tỷ lệ mắc bệnh tim mạch thấp hơn 35% so với những người có cha mẹ qua đời trước 95 tuổi. Điều này vẫn đúng ngay cả khi—và đây là điều đáng ngạc nhiên—có sự khác biệt đáng kể về tình trạng kinh tế xã hội, hoạt động thể chất, chế độ ăn uống và các thói quen sinh hoạt khác.
Bác sĩ Sofiya Milman, giám đốc nghiên cứu tuổi thọ con người tại Viện nghiên cứu lão hóa tại Đại học Y khoa Albert Einstein ở Bronx, New York, cho biết: “Họ không còn ăn ít chất béo nữa và chỉ một số ít người ăn chay”. Mặc dù chỉ có khoảng 25% tuổi thọ liên quan đến di truyền, nhưng tỷ lệ đó dường như là động lực thúc đẩy những thói quen lối sống đó (75% còn lại) có thể đưa bạn đi xa đến mức nào.
2.Nhưng gen không phải là tất cả
Tuổi thọ rất phức tạp. Bác sĩ Dilip Jeste, giáo sư nổi tiếng về tâm thần học và khoa học thần kinh, đồng thời là giám đốc Viện Lão hóa Sam và Rose Stein tại Đại học California San Diego, cho biết: “Nhiều gen có liên quan đến việc chúng ta sống được bao lâu”.
Ông Jeste cũng là thành viên của nhóm nghiên cứu cư dân ở Cilento, một vùng ở Ý, nơi mà người già sống lâu và khỏe mạnh đặc biệt. “Nói cách khác, nếu bạn có những gen gây ra một số loại ung thư gây tử vong nhất định thì các gen khác thúc đẩy tuổi thọ có thể ít ảnh hưởng hơn”.
Ông cho biết thêm “Để trúng số độc đắc trăm tuổi, một loạt gen cần phải phối hợp với nhau để có lợi cho bạn,thế nhưng có rất nhiều thứ nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta hơn là chúng ta nghĩ . Chẳng hạn như một cặp song sinh có những gen khiến chúng dễ mắc bệnh ung thư phổi. Nếu một người hút thuốc và một người không hút thuốc, người hút thuốc sẽ có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 5,4 lần so với người kia, do đó làm ảnh hưởng đáng kể đến cơ hội sống lâu của anh ta”.
3. Họ “trì hoãn” các bệnh mãn tính
Điều này là nhờ ở những gen tuổi thọ nói trên. Bác sĩ Milman cho biết: “Nhiều người trên trăm tuổi mắc các bệnh liên quan đến tuổi tác, chẳng hạn như ung thư, ở độ tuổi muộn hơn nhiều”.
Trong một nghiên cứu chung giữa Trường Cao đẳng Y khoa Albert Einstein và Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Boston, bác sĩ Milman và một nhóm các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng độ tuổi mà những người trên 100 tuổi mắc một số bệnh nhất định bị trì hoãn từ 18 đến 24 tuổi. Như vậy, việc thoát khỏi những căn bệnh hiểm nghèo trước khi bạn 100 tuổi có phải là dấu hiệu cho thấy bạn đã được hưởng thêm nhiều năm tốt đẹp không? Có lẽ là vậy. Trong một ấn bản năm 2008 của Tạp chí Journals of Gerontology, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra những người siêu thượng thọ (110 tuổi trở lên) vả đã nhận thấy rằng hầu hết đều độc lập trong các hoạt động cuộc sống hàng ngày ở tuổi 100 và chỉ có một số ít ở viện dưỡng lão hoặc các cơ sở hỗ trợ sinh hoạt khác trước khi 105 tuổi.
4. Họ luôn hoạt động thể chất
Hoạt động thể chất trong suốt cuộc đời, kể cả những năm cuối đời, không chỉ liên quan đến sức khỏe tốt mà còn cả đến tuổi thọ. Một nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia cho thấy rằng chỉ cần 2,5 giờ hoạt động vừa phải mỗi tuần có thể kéo dài tuổi thọ thêm được 3,4 năm.
Hóa ra, một số khu vực trên thế giới có tuổi thọ nổi bật là những cộng đồng gắn bó chặt chẽ ở vùng nông thôn. Đối với những người nông thôn này , công việc của họ thường về thể chất nhiều hơn là về công việc giấy tờ và có lẽ họ không dành hàng giờ mỗi ngày ngổi trên ô tô.
Một nghiên cứu về người trăm tuổi ở Okinawa theo dõi các cư dân của ngôi làng Nhật Bản, nơi tự hào là một trong những nơi có tỷ lệ sống trăm tuổi cao nhất thế giới, cho thấy rằng hoạt động thể chất thường xuyên trong hầu hết cuộc đời của những người sống trên trăm tuổi (kết hợp với các thói quen lành mạnh khác) đã cho phép họ có những động mạch trẻ một cách ấn tượng và sạch . Họ không nâng tạ hay chạy 5K; họ chỉ đơn giản coi việc tập thể dục là một phần trong lối sống của mình, cho dù đó là đi dạo hay chăm sóc vườn tược .
Và ở Villagrande, Sardinia, đàn ông sống lâu ngang với phụ nữ (điều này rất hiếm vì phụ nữ thường sống lâu hơn đàn ông), và theo các nhà nghiên cứu chính hoạt động thể chất hàng ngày của họ - hầu hết là những người chăn cừu ở vùng núi này – đã giúp họ có một tuổi thọ ấn tượng như vậy
5. Họ không ăn quá nhiều
Những nơi có nhiều cụ ông 100 tuổi có một tục lệ bất thành văn: Ăn uống có chừng mực. “Tôi no rồi” không phải là điều bạn có thể nghe thấy ở bàn ăn tại các nơi này
Bác sĩ Jeste lưu ý, họ cũng có xu hướng không ăn một mình mà thay vào đó chia sẻ bữa ăn với gia đình và bạn bè. Ví dụ, ở Okinawa, người lớn tuổi thậm chí có thể nói trước bữa ăn "Hara hachi bu", một khái niệm của Nho giáo có nghĩa là "chỉ ăn cho đến khi bụng bạn no 80%". Kết quả cuối cùng? Người cao tuổi Okinawa tiêu thụ khoảng 1.900 calo mỗi ngày trong suốt cuộc đời của họ. Người Mỹ thường tiêu thụ gấp đôi số calori đó.
Tại sao đó là một vấn đề? Có vẻ như việc ăn quá nhiều sẽ gây căng thẳng cho hệ thống trao đổi chất của chúng ta, trong khi việc hạn chế calo (miễn là chúng ta nhận được các chất dinh dưỡng cần thiết) có liên quan đến việc giảm mức độ căng thẳng oxy hóa, viêm nhiễm, độ nhạy insulin và các tình trạng khác đẩy nhanh quá trình lão hóa.
Trên thực tế, như tác giả của một bài báo chung của Viện Harvard-Salk viết, "Hiện tại, hạn chế calo vẫn là chiến lược [tức là dựa trên bằng chứng] mạnh mẽ nhất để kéo dài sức khỏe và tuổi thọ trong hầu hết các mô hình sinh học được thử nghiệm."
6. Họ ăn thực phẩm lành mạnh
Bác sĩ Jeste cho biết, chế độ ăn của những vùng có người già khỏe mạnh này khác nhau, nhưng điểm chung của họ là những gì họ không ăn. "Bạn không thấy họ ăn nhiều thực phẩm có nhiều chất béo hoặc nhiều đường."
Ví dụ, ở Sardinia, chế độ ăn chiếm ưu thế là chế độ Đ5a Trung Hài giàu vè cá, trái cây, rau và các loại dầu tốt cho sức khỏe, tất cả đều có nguồn gốc địa phương. Điều này cũng đúng ở Cilento, nơi có chế độ ăn đặc biệt giàu ô liu và hương thảo.
Trong khi các món ăn phương Tây đã xâm nhập vào Okinawa trong những năm gần đây, theo truyền thống chỉ bao gồm một ít cá và thịt lợn, cùng nhiều rau, đậu, đậu phụ, rong biển và carbohydrate phức hợp, đặc biệt là khoai lang tím và cam. Bạn hãy thêm những thực phẩm chống lão hóa khác này vào danh sách thực phẩm của bạn để có thể kéo dài tuổi thọ thêm nhiều năm .
7. Họ cảm thấy được kết nối
Ở những khu vực có mật độ người trăm tuổi cao hơn bình thường, người cao tuổi thường là một phần hòa nhập trong cộng đồng của họ. Đối với một số người, nhà thờ cung cấp sự kết nối đó.
Tại Loma Linda, California, thị trấn Blue Zone duy nhất ở Hoa kỳ(Blue Zone gồm các địa điểm trên toàn cầu nổi tiếng về tuổi thọ và sức khỏe tốt) , người cao tuổi là những người Cơ Đốc Phục Lâm. Ở Sardinia, họ có xu hướng sùng đạo Công giáo La Mã. Tôn giáo khuyến khích các tín đồ của mình dành thời gian trong tuần để đến nhà thờ, đây không chỉ là cơ hội để củng cố mối liên hệ của họ với Chúa mà còn để hòa nhập với gia đình và bạn bè. Như những phụ nữ trăm tuổi được phỏng vấn trong nghiên cứu ở Sardinia đã xác nhận thì chính mối quan hệ của họ với gia đình và Chúa đã giúp họ sống sót và hoạt động lâu dài.
Duy trì các mối quan hệ xã hội có chất lượng, cho dù với giáo dân, gia đình hay bạn bè, có liên quan đến sức khỏe tốt hơn, trong khi sự cô lập với xã hội có liên quan đến việc tăng nguy cơ viêm nhiễm ở thanh thiếu niên và tình trạng tăng huyết áp trầm trọng hơn ở tuổi già. Các nghiên cứu được công bố trên tạp chí American Heart Association and Cancer cũng đã liên kết một mạng xã hội mạnh mẽ với khả năng phục hồi bệnh tật tốt hơn, bao gồm cả ung thư vú và nhồi máu cơ tim
8. Họ cảm thấy được tôn trọng
Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà ở những khu vực có số lượng người trên trăm tuổi cao bất thường, nền văn hóa lại thực sự tôn trọng người già. Ở Sardinia, người cao tuổi là một phần của sinh hoạt xã hội hàng ngày, không bị đưa vào các nhà dưỡng lão và nhà hưu trí.
Con của một trưởng lão được phỏng vấn ở Cilento đã nói với các nhà nghiên cứu: "Chúng tôi luôn đến với cha chúng tôi. Ông ấy vẫn là điểm tựa của chúng tôi và là tấm gương cho chúng tôi về cách ông ấy nhìn nhận mọi việc."
9. Họ thích hoạt động ngoài trời
Một phần lợi thế của việc sống trong một cộng đồng nông thôn gắn bó là bạn có đất rộng, hoàn hảo để làm vườn hoặc đi dạo. Bạn có thể đi bộ đến nhà hàng xóm (hoặc thậm chí đi làm hoặc chạy việc vặt), hưởng không khí trong lành và sạch sẽ. Điểu đó thật là dễ chịu.
Và mặc dù Loma Linda, California, hầu như không phải là một ngôi làng nông thôn, nhưng nó lại là nơi sinh sống của những người Cơ Đốc Phục Lâm, những người đặc biệt khuyến khích việc ra ngoài trời trong sổ tay chính thức của họ: "…chúng ta sống thông minh theo các nguyên tắc sức khỏe về tập thể dục, hô hấp, ánh nắng, không khí trong lành , sử dụng nước, ngủ và nghỉ ngơi."
Tại sao ra ngoài trời lại hữu ích đến vậy? Bác sĩ Jeste nói: “Có nhiều yếu tố tác động. Trong khi một số người có thể tin rằng vitamin D từ ánh nắng mặt trời giúp môt phần trong việc kéo dài tuổi thọ, ông tin rằng những yếu tố khác có thể góp phần nhiều hơn . Theo ông “ khi bạn ở ngoài trời, bạn hoạt động tích cực, cho dù bạn làm vườn hay đi bộ đến hoặc đi tới đâu đó. Bạn cũng có dịp ngắm cây cối và thiên nhiên. Bạn có cơ hội tương tác với người khác hơn là cảm thấy bị cô lập. Tất cả những điều này có thể thúc đẩy cảm giác hạnh phúc." Tất cả các điều đó, sẽ đem lại cho bạn một cái nhìn tích cực về cuộc sống.
10. Họ có mục đích
Ở vùng Blue Zone, những người lớn tuổi sống ở thị trấn luôn bận rộn, cho dù điều đó có nghĩa là đi họp mặt gia đình, chăm sóc cháu chắt của họ, hoặc trong trường hợp của một ngôi làng phía bắc Okinawa, tham gia vào một nghề thủ công được ưa thích về mặt văn hóa.
Như các nhà nghiên cứu thuộc chương trình Okinawa Centenarian Study viết, "Nghề dệt basho-fu truyền thống giúp những người phụ nữ lớn tuổi ở Okinawa duy trì sự gắn kết tích cực với cuộc sống với tư cách là thành viên khỏe mạnh và hữu ích của xã hội -- một vai trò đã bị ngăn cấm về mặt văn hóa và gây ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt đạo đức lên xã hội già hóa nhanh chóng của Nhật Bản." Họ phát hiện ra rằng 78 trong số 94 phụ nữ (65 tuổi trở lên) mà họ khảo sát đã tham gia vào quá trình sản xuất nghề thủ công rất được kính trọng (và được tiếp thị) này theo một cách nào đó, cho dù đó là giặt sợi, cuộn sợi, nhuộm hay dệt. Một đối tượng 101 tuổi, vẫn tham gia vào việc lưu trữ, nói với họ: "Họ [mạng basho-fu] vẫn cần tôi. Không còn nhiều người trong chúng tôi làm việc lưu trữ nữa. Chỉ những người già như tôi mà thôi."
Bác sĩ Jeste- người đã nhận ra thái độ tương tự như trên với những người trăm tuổi ở miền Nam nước Ý-- tin rằng cảm giác có mục đích này khiến vấn đề bớt căng thẳng hơn khi những thách thức nảy sinh. Ông giải thích: “Khi họ tin rằng họ cần phải ở đây vì gia đình, con cái, đất đai hoặc mục đích nào khác thì họ sẽ ít bỏ cuộc hon”
11. Họ luôn lạc quan
Thói quen và môi trường xung quanh của những người sống trăm tuổi ở mỗi quốc gia đều khác nhau, nhưng điểm chung cụ thể của họ là tính tích cực. Khi những tình huống khó khăn nảy sinh, cho dù đó là cái chết của người thân hay bệnh tật, họ vẫn kiên cường, thích nghi và luôn lạc quan.
Sự lạc quan này được thể hiện rõ trong các nghiên cứu về người trăm tuổi trên khắp thế giới. Một nghiên cứu năm 2016 về những người sống trăm tuổi người Do Thái Ashkenazi cho thấy sự tích cực này có tác dụng kết hợp với mức độ tự nhận thức về sức khỏe cao hơn, điều này dường như đã bảo vệ những người sống trăm tuổi khỏi trầm cảm và có lẽ là cả các bệnh khác. Và khi bạn tránh được bệnh tật, bạn có cơ hội tốt hơn để có được một cuộc sống lâu dài và tốt đẹp.
NBNtintuccaonien
