Chóng mặt : nguyên nhân và cách chữa trị tại nhà

Dịch từ “Home Remedies for Dizziness- Meredith Hirt -11/19/2021”

Cảm giác chóng mặt ( Feeling dizzy) là một cảm giác cực kỳ phổ biến. Mặc dù có nhiều loại chóng mặt khác nhau nhưng theo định nghĩa chung chóng mặt là cảm giác mất phương hướng, váng đầu hoặc đứng không vững. Chóng mặt ảnh hưởng đến cảm giác thăng bằng của bạn và có thể làm tăng nguy cơ té ngã. Bản thân cảm giác này có thể gây khó chịu và cũng có thể gây buồn nôn, khiến cơ thể bạn cảm thấy yếu ớt và dẫn đến ngất xỉu.

Dưới đây là tất cả mọi thứ bạn cần biết về chứng chóng mặt, bao gồm các loại và nguyên nhân chóng mặt cũng như một số biện pháp khắc phục tại nhà. Cần lưu ý là nếu bạn thường xuyên cảm thấy chóng mặt thì bạn nên tham khảo với bác sĩ của bạn

Các loại chóng mặt

Hai loại chóng mặt bao trùm là váng đầu (lightheadedness) và choáng váng (vertigo).

Váng đầu là một loại chóng mặt có thể khiến bạn cảm thấy mất phương hướng và giống như sắp ngất xỉu, nhưng không gây cảm giác  như thể mọi thứ xung quanh bạn đang chuyển động. Loại chóng mặt này  thường tự cải thiện hoặc biến mất nếu bạn ngồi hoặc nằm xuống

Mặt khác, choáng váng khiến bạn có cảm giác như mọi thứ xung quanh bạn đang chuyển động trong khi thực tế thì không. Loại chóng mặt này có nhiều khả năng ảnh hưởng đến sự cân bằng và khiến bạn bị té ngã.

 Cả hai loại chóng mặt đều có thể dẫn đến buồn nôn hoặc nôn. Cảm giác chóng mặt xảy ra ở 70% dân số Hoa Kỳ tại một thời điểm nào đó trong đời, và khoảng nửa số người này  có chia sẻ với bác sĩ của họ về cảm giác chóng mặt này.  Vấn đề chóng mặt có khả năng xảy ra nhiều hơn theo tuổi tác

Các nguyên nhân gây chóng mặt

Mặc dù chóng mặt khiến bạn mất phương hướng và có thể đáng sợ, nhưng tình trạng chóng mặt không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của một vấn đề tiềm ẩn. Chóng mặt là một cảm giác phổ biến nên thỉnh thoảng người ta thường cảm thấy váng đầu (lightheadedness)

Đánh giá nguyên nhân gây chóng mặt có thể giúp bạn xác định xem đó có phải là vấn đề nghiêm trọng hay không cũng như giúp bạn quyết định những gì bạn cần phải làm hoặc liệu bạn có cần liên hệ với bác sĩ của bạn hay không.

Dưới đây là một số nguyên nhân có thể gây chóng mặt.

Cơ thể thiếu nước

Bị mất nước – dù là do ốm đau, quá nóng hay không uống đủ nước – đều làm giảm khối lương máu cùng với huyết áp. Khi điều này xảy ra, não sẽ không nhận được đủ máu, do đó dẫn đến cảm giác váng đầu.

Uống một cốc nước có thể khiến bạn cảm thấy dễ chịu hơn ngay lập tức. Nhưng nếu bạn đã không ăn uống gì nhiều trong vài ngày trước thì có thể phải mất một thời gian mới bù dủ nước cho cơ thể.

Liên quan đến tập thể dục

Đôi khi chóng mặt là tác dụng phụ của việc tập luyện. Tập thể dục mạnh hơn hoặc nhanh hơn bình thường có thể khiến bạn cảm thấy váng đầu, đặc biệt là nếu bạn thở nhanh.

Không cho cơ thể nghỉ ngơi sau khi tập luyện về tim mạch có thể dẫn đến chóng mặt vì tim bạn không có cơ hội để đập chậm lại. Mất nước hoặc tập luyện khi bụng đói cũng có thể khiến bạn cảm thấy run rẩy hoặc chóng mặt.

Ngoài ra, cảm giác chóng mặt khi đứng dậy nhanh cũng có thể xuất phát từ việc tập luyện. Tập thể dục thường xuyên làm cho trái tim của bạn khỏe hơn và trái tim khỏe hơn sẽ có một dung tích  lớn hơn.Điều này có nghĩa là lượng máu bơm ra trong mỗi nhịp tim đập sẽ nhiều hơn  và do đó tim đập chậm lại. Mặc dù điều này tốt cho sức khỏe nhưng nhịp tim chậm đôi khi có thể dẫn đến chóng mặt khi bạn thay đổi tư thế vì điều này khiến nhịp tim tăng lên.

Lượng đường trong máu thấp

Lượng đường trong máu thấp là 1 trong 5 lý do hàng đầu khiến bạn cảm thấy chóng mặt. Uống hoặc ăn có thể giúp chống lại điều này.

Khi lượng đường trong máu của bạn thấp, mọi hệ thống trong cơ thể bạn sẽ  bớt tiêu thụ năng lượng để tiết kiệm. Ngay cả bộ não của bạn cũng cố gắng tiết kiệm năng lượng, đó là lý do khiến bạn có thể cảm thấy váng đầu hoặc bối rối.

Tác dụng phụ của thuốc

Chóng mặt có thể là tác dụng phụ của nhiều loại thuốc khác nhau, bao gồm thuốc chống động kinh, thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần. Đặc biệt, các loại thuốc hạ huyết áp cũng có thể gây ngất nếu hạ huyết áp quá nhiều.

Nếu bị chóng mặt khi đang dùng thuốc bạn hãy cho bác sĩ của bạn biết để điều chỉnh liều lượng hoặc đổi thuốc .

Sử dụng ma túy hoặc rượu

Thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn và rượu đều có thể dẫn đến chóng mặt. Thêm vào đó, sự tương tác giữa rượu và ma túy có thể là một vấn đề, đặc biệt đối với người lớn tuổi. Hãy đọc nhãn dán trên tất cả các loại thuốc kê đơn và không kê đơn để xem bạn có phải  tránh uống rượu khi dùng thuốc không.

Ngoài ra, ngộ độc rượu hoặc ma túy, cũng như việc cai các chất này (bao gồm cả nicotin), cũng có thể gây chóng mặt. Trên thực tế, việc uống rượu có thể trở thành một vấn đề nghiêm trọng, vì vậy hãy đảm bảo bạn uống rượu có chừng mực. Theo Bộ Nông Nghiệp Hoa kỳ, nam giới không nên uống nhiều hơn 2 ly trong một ngày và phụ nữ không nên uống nhiều hơn 1 ly trong một ngày.

Vấn đề về tai trong(inner ear problems)

Cảm giác cân bằng của bạn được phát triển thông qua các tín hiệu đến từ mắt, dây thần kinh cảm giác và tai trong của bạn. Tai trong của bạn có các cảm biến phát hiện trọng lực và chuyển động qua lại, cả hai đều gây cảm giác khó chịu khi bạn bị choáng váng.

Các vấn đề về tai trong có thể do nhiễm trùng, bệnh Meniere, chứng đau nửa đầu và chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV)—BPPV là nguyên nhân phổ biến nhất gây choáng váng.

Nhiễm trùng tai nhẹ và tình trạng chóng mặt đi kèm thường tự hết, nhưng nếu cơn đau tai dữ dội hoặc kéo dài thì tốt nhất bạn nên liên hệ với bác sĩ để chẩn đoán gốc rễ của vấn đề và điều trị.

Vấn đề lưu thông máu

Nếu tim không bơm đủ máu lên não, bạn có thể cảm thấy chóng mặt hoặc ngất xỉu. Điều này có thể xảy ra do tụt huyết áp giống như khi đứng lên quá nhanh hoặc do máu lưu thông kém.

Các vấn đề về tuần hoàn có thể do các tình trạng như bệnh cơ tim, cơn đau tim, rối loạn nhịp tim và cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua gây ra.

Trong khi chóng mặt do thay đổi tư thế nhanh chóng không phải là vấn đề nghiêm trọng thì trái lại chóng mặt do vấn đề tuần hoàn máu lại khác . Nếu tình trạng chóng mặt của bạn đi kèm với bất kỳ triệu chứng nào khác liên quan đến tim thì bạn hãy tìm cách điều trị tức thời.

Các tình trạng và rối loạn khác nhau

Chấn thương sọ não và chứng đau nửa đầu có thể dẫn đến cảm giác chóng mặt. Tương tự như vậy, một số rối loạn thần kinh, bao gồm bệnh Parkinson và bệnh đa xơ cứng, cũng có thể dẫn đến mất thăng bằng dần dần. Ngay cả sự lo lắng cũng có thể gây váng đầu, đặc biệt là các cơn hoảng loạn.

Cùng với những yếu tố độc lập trên, còn có những điều kiện hoặc tình huống khác góp phần làm tăng khả năng bị chóng mặt. Điều này bao gồm mang thai, tiểu đường, kinh nguyệt, thiếu máu và thậm chí cả dị ứng. Nên lưu ý là chóng mặt do di ứng có thể là dấu hiệu của phản ứng phản vệ(anaphylactic reaction ) nghiêm trọng và cần được chăm sóc y tế cấp thời

Ngộ độc thán khí cacbon monoxide

Các triệu chứng ngộ độc khí carbon monoxide thường giống các “triệu chứng của bệnh cúm”  bao gồm chóng mặt , nhức đầu, suy nhược, buồn nôn, nôn mửa, đau ngực và lú lẫn. Ngộ độc khí carbon monoxide cực kỳ nghiêm trọng và có thể gây tử vong.

Nếu bạn cho rằng mình bị chóng mặt do ngộ độc khí carbon monoxide hoặc nếu bạn ngửi thấy mùi gas trong nhà thì bạn hãy gọi nay cấp cứu và ra khỏi nhà tức thời. ngoài ra bạn có thể cần được chăm sóc y tế khẩn cấp

Các biện pháp khắc phục chóng mặt tại nhà

Có nhiều loại thuốc, liệu pháp và phương pháp điều trị bằng phẫu thuật cho tình trạng chóng mặt, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các cơn chóng mặt và nguyên nhân cơ bản.

Nếu chóng mặt không phải là triệu chứng của  vấn đề gì  nghiêm trọng thì có những biện pháp khắc phục đơn giản tại nhà . Dưới đây là một số cách khắc phục đó

Có lối sống lành mạnh

Một chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp chống chóng mặt, chẳng hạn như uống nhiều chất nước. Hạn chế sử dụng caffeine, rượu và thuốc lá vì những chất này có thể làm trầm trọng thêm các nguyên nhân và triệu chứng chóng mặt. Ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng cũng giúp ngăn ngừa chứng chóng mặt.

Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường hoặc phải vật lộn với lượng đường trong máu thấp, hãy tập trung vào việc điều chỉnh lượng đường trong máu. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng uống giấm táo ( apple cider vinegar)cũng có thể giúp điều chỉnh lượng đường trong máu.

Nếu cơn chóng mặt của bạn có vẻ như có liên quan đến các thức ăn bạn ăn, thì bạn hãy liên lạc với  bác sĩ để tìm hiểu và khắc phục vấn đề

Giữ cơ  thể đủ nước

Để tránh bị chóng mặt do tập thể dục, hãy uống đủ nước. Hydrat hóa - đặc biệt là uống nước trước khi ăn - cũng rất quan trọng ở người lớn tuổi bị hạ huyết áp sau bữa ăn, nghĩa là huyết áp giảm quá mức xảy ra sau bữa ăn.

Cơ thề thiếu nước  thường dẫn đến chóng mặt, choáng váng và thậm chí té ngã. Nghiên cứu cho biết uống nước trước khi ăn, cũng như thường xuyên ăn các bữa ăn nhỏ ít carb cũng  giúp kiểm soát các triệu chứng này.

Thực hành các thao tác tại nhà

Vì chóng mặt có thể dẫn đến mất thăng bằng nên việc tập các bài tập giữ thăng bằng như thái cực quyền hoặc yoga có thể giúp bạn cải thiện khả năng giữ thăng bằng và kiểm soát các triệu chứng, đặc biệt là choáng váng.

Nếu bạn bị choáng váng (vertigo) do chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV) gây ra  bạn có thể thực hiện các động tác  Epley hoặc Semont -Toupet—gổm những bài tập giúp dịch chuyển các tinh thể canxi ở bên tai trong của bạn trở về lại đúng vị trí của chúng.

Hầu hết các chuyên gia khuyên bạn nên thực hiện các thao tác trên dưới sự hướng dẫn của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe . Một số nhà nghiên cứu cũng khuyên bạn nên hạn chế cử động sau các thao tác trên, bao gồm giảm thiểu cử động đầu, nằm trên giường với ít nhất ba chiếc gối, không nằm nghiêng và tránh căng cứng hoặc xoay cổ.

Một lựa chọn khác là tập điều hòa nhịp thở của bạn. Chọn một vị trí để giữ ánh mắt của bạn ổn định — vì nếu để mắt đảo quanh điều này có thể dẫn đến cảm giác mất phương hướng .

Tránh tắm nước nóng và tắm vòi sen

Nếu bạn dễ bị chóng mặ thì hãy tránh ngâm mình trong nước nóng quá lâu.  Huyết áp thấp và tim làm việc quá sức có thể dẫn đến cảm giác váng đầu  và chóng mặt. Hạn chế thời gian tắm vòi sen và tắm nước nóng có thể loại bỏ nguyên nhân gây chóng mặt này.

Nhiệt độ cao khiến mạch máu giãn ra, làm giảm huyết áp. Hơn nữa, nước nóng còn khiến lượng máu mà tim bạn bơm tăng lên. Lượng máu tăng lên này khiến tim phải là việc nhiều hơn.

Dùng chiết xuất bạch quả (Ginkgo Biloba)

Ginkgo biloba là một loại thảo dược Trung Quốc được biết đến như một phương thuốc tự nhiên chữa nhiều bệnh, bao gồm cả việc giải quyết các triệu chứng choàng váng. Hầu hết các sản phẩm bạch quả đều được sản xuất với chiết xuất từ lá cây bạch quả.

Ginkgo biloba điều trị chứng choán váng bằng cách kiểm soát lưu lượng máu đến não, giúp giảm chóng mặt và các vấn đề về thăng bằng. Một nghiên cứu kết luận rằng sử dụng bạch quả để điều trị chứng choáng váng cũng có hiệu quả tương đương với betahistine, một loại thuốc được kê đơn cho các rối loạn thăng bằng như choáng váng. Betahistine là loại thuốc được kê toa nhiều nhất trên thế giới để điều trị hội chứng choáng váng (vertigo) 

Thử dùng gừng

Gừng từ lâu đã được sử dụng như một loại thuốc chống say tàu xe và buồn nôn. Mặc dù nghiên cứu chưa giải thích hoàn toàn lý do tại sao gừng có thể chống lại chứng chóng mặt, nhưng người ta cho rằng nó ngăn ngừa sự phát triển của rối loạn nhịp dạ dày và sự gia tăng tăng vasopressin trong huyết tương, dẫn đến buồn nôn liên quan đến say tàu xe.

Gừng có thể được tiêu thụ dưới nhiều hình thức khác nhau, từ trà gừng cùng các chất bổ sung cho đến nhai gừng và nhiều lựa chọn khác nữa.

 Hãy thư giãn

Nếu bạn cảm thấy chóng mặt, hãy ngồi hoặc nằm xuống ngay lập tức và uống nước càng sớm càng tốt. Tránh các hoạt động có thể khiến bạn rơi vào tình huống có thể xảy ra tai nạn hoặc té ngã.

Bạn càn tránh lái xe, đứng ở nơi cao, leo thang, đi bộ trong bóng tối hoặc đi giày cao gót—cho đến khi bạn chắc chắn rằng cảm giác chóng mặt đã qua đi.

Khi nào cần liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe

Đôi khi bị chóng mặt là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng. Hãy gọi cấp cứu hoặc đến phòng cấp cứu nếu bạn bị chóng mặt kèm theo triệu chứng sau đây

Đau ngực

Nhịp tim không đều hoặc tim lỡ nhịp

Khó thở

Yếu sức

Không thể cử động cánh tay hoặc chân

Thay đổi về tầm nhìn hoặc lời nói

Ngất xỉu hoặc mất tỉnh táo trong hơn một vài phút

Trải qua một chấn thương đầu

Bị sốt trên 101 độ F, đau đầu hoặc cổ rất cứng

Động kinh

Lời khuyên của tác giả

Thỉnh thoảng bị chóng mặt trong thời gian ngắn có thể không phải là mối lo ngại lớn. Thế nhưng các cơn chóng mặt thường xuyên tái phát, các trường hợp chóng mặt kéo dài hơn 15 phút hoặc kèm theo các triệu chứng quan trọng khác thì cần được chia sẻ với bác sĩ.

Và nếu bạn muốn thử bất kỳ biện pháp khắc phục chóng mặt tại nhà nào, thì hãy nhớ nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe trước. Họ có thể giúp bạn xác định điều gì phù hợp với bạn. Bạn cũng cần đảm bảo rằng phương pháp điều trị bạn chọn không ảnh hưởng đến bất kỳ loại thuốc nào bạn đang dùng

NBNtintuccaonen