Những năm trở lại đây, các nước phát triển dành một sự quan tâm đặc biệt tới những thống kê dân số của Okinawa, Nhật Bản.
Dường như, hòn đảo nhỏ xinh đẹp và bình yên này không có điểm gì quá khác biệt so với những nơi khác trên thế giới. Tuy nhiên, nó lại ẩn chứa một bí mật mà chúng ta ai cũng muốn khám phá: Okinawa được mệnh danh là “hòn đảo trăm tuổi – hòn đảo của sự trường thọ”.
Các nhà khoa học không phải mất quá nhiều thời gian để giải mã bí quyết của người dân đảo Okinawa. Ban đầu, người ta cho rằng yếu tố di truyền có thể là một nhân tố làm nên sự trường thọ. Thế nhưng, một nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng, trong số những người dân Okinawa định cư tại Braxin, người ta đếm được số người sống tới trăm tuổi ít hơn 5 lần so với số lượng này ở chính trên hòn đảo, đồng thời lượng người mắc bệnh cũng tăng lên rất nhiều. Vậy nên, các yếu tố di truyền không phải là nguyên nhân giải thích cho khả năng sống lâu và sống khỏe của người dân ở đảo.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra nguyên nhân chủ yếu có thể giải thích cho sự trường thọ nằm chủ yếu ở chế độ ăn uống.
1. “Mâm cao cỗ đầy” không phải là tiêu chí
Người Nhật tại đảo Okinawa thường ưu tiên các loại thực phẩm có hàm lượng calori thấp. Đó là rau xanh, các loại tảo, trái cây, gạo, cá, thịt trắng. Những loại thực phẩm này sẽ cung cấp một lượng rất lớn vitamin, khoáng chất, chất chống oxi hóa và chất xơ. Chúng cũng thường chứa nhiều nước và đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự cân bằng cho lượng axit và bazơ trong cơ thể.
2. Ngũ cốc cũng quý giá như rau xanh
Ở Okinawa, ngũ cốc, các loại đậu (đậu đen, đậu đỏ, đậu xanh,… ) giống với rau củ tươi, chúng hiện diện trong mỗi bữa ăn. Bên cạnh việc chứa rất nhiều vitamin, chất sơ và chất khoáng, hai dòng thực phẩm này có thể bổ sung cho cơ thể lượng đạm cần thiết mà không cần phải sử dụng nhiều thịt động vật. Thêm vào đó, ngũ cốc nguyên cám và các loại đậu sẽ khiến người dùng nhanh no và lâu bị đói. Ngoài ra, chúng cũng chứa một lượng lớn magie – vi chất có chức năng làm giảm căng thẳng.
3. Sử dụng đậu nành 2 lần một ngày
Đối với người Okinawa, các chế phẩm từ đậu nành (đậu tương) như đậu phụ và các loại đậu lên men (natto và miso), đặc biệt là miso, là thực phẩm không thể thiếu trong việc chế biến món ăn hằng ngày.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, đậu tương lên men tham gia vào quá trình giúp cơ thể chống lại các bệnh như tiểu đường, các bệnh tim mạch và một số loại ung thư.
4. Rất nhiều gia vị, thảo mộc và tảo xuất hiện trong bữa ăn
Các loại gia vị tự nhiên và thảo mộc thơm được dùng thường xuyên tại Okinawa để tạo nên nét đẹp tinh tế của món ăn. Một số loại thảo mộc có hàm lượng vitamin (C và B) rất phong phú, một số khác lại là nguồn cung cấp chất sắt tuyệt vời cho cơ thể. Tuy nhiên, một trong những nguyên nhân mà người Okinawa sử dụng các loại thảo mộc và gia vị trong ẩm thực của mình là vì chúng giúp họ không phải bổ sung muối vào những món ăn.
Trong khi đó, tảo có chứa những thành phần rất độc đáo so với các thực phẩm trên đất liền. Có loại tảo được xác định có chứa lượng iốt cao gấp 8000 lần so với động vật giáp xác (cua, ghẹ, tôm, …) và có chứa canxi nhiều hơn sữa gấp 10 lần. Tảo biển còn rất giàu Kali, một vi chất quan trọng để làm giảm huyết áp.
5. Cá là thực phẩm tất yếu, nhưng không lạm dụng
Người dân Okinawa cũng giống như các vùng khác của Nhật Bản, họ rất yêu thích cá. Cá nổi tiếng chứa nhiều lượng chất béo chưa no (omega 3 là một ví dụ), vitamin B12. Những chất này có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo cho não bộ hoạt động tốt cũng như tăng cường sức sống cho cơ thể. Ngoài ra, cá còn là một nguồn bổ sung canxi tuyệt vời, nhất là khi chúng được kết hợp với các loại rau họ cải. Nhưng thật đáng ngạc nhiên khi người Okinawa sử dụng loại thực phẩm này không quá ba lần một tuần.
6. Uống nhiều trà và nước
Người dân Okinawa ăn và uống rất nhiều nước trong cuộc sống hằng ngày, chủ yếu là nước trắng và trà xanh. Người dân của đảo sử dụng nước một cách rất kính cẩn, bởi với họ nguồn nước là một món quà vô giá, thậm chí còn mang tính linh thiêng.
7. Người dân đảo không để ý tới thịt (thịt gia súc), đường, muối và rượu
Những người dân trên đảo Okinawa tiêu thụ lượng thịt chỉ bằng 1/18 lượng thịt tiêu thụ tại châu Âu, và tiêu thụ sữa bằng 1/3. Người dân ở đây uống rất ít rượu. Họ chỉ uống một lượng rất nhỏ để chữa bệnh.
Thêm vào đó, họ sử dụng rất ít muối (ít hơn 20% so với lượng muối sử dụng trung bình ở các nước phương Tây). Cũng lưu ý rằng, trên hòn đảo này, người dân không dùng những món tráng miệng (kem, bánh ngọt,…) như ở các nước phương Tây. Chính vì vậy, người dân ở đây tiêu thụ rất ít đường và chất ngọt khác. Đó là lý do giải thích tại sao họ thường xuyên tránh được các bệnh liên quan đến sự chuyển hóa trong cơ thể.
8. Truyền thống là dinh dưỡng tốt nhất
Tuy nhiên ở Okinawa, ăn gì dường như không phải là yếu tố quan trọng nhất. Điều quyết định chính là ăn như thế nào. Chính vì vậy, ở hòn đảo xinh đẹp này, từ rất xa xưa, người dân địa phương đã giữ gìn những tập quán ăn uống một cách cẩn trọng. Những nết ăn cổ truyền ấy được lưu giữ trong các thuật ngữ được nhắc nhở hàng ngày với các thế hệ sau:
Cụ thể, có thể kể đến hara hachi bu có nghĩa là luôn ăn “hơi đói” so với cảm giác ban đầu, đồng nghĩa với “không bao giờ ăn quá cảm giác đói của mình”. Kuten gwa nhắc nhở bạn chỉ nên ăn mỗi món với số lượng nhỏ, ăn vừa đủ và chừng mực. Sự tham lam sẽ không tốt cho sức khỏe của bạn. Còn nuchi gusui gợi ý rằng nên thưởng thức đồ ăn của mình với suy nghĩ rằng những gì ăn vào sẽ có tác dụng chữa lành.
Niềm kính ngưỡng với thiên nhiên đã khiến người Okinawa có cách chế biến đồ ăn rất riêng: Họ chủ yếu ăn rất nhiều thực phẩm tươi, làm chín theo những phương thức nhẹ nhàng (luộc, hấp) để giữ đươc hương vị và các dưỡng chất của thực phẩm.
9. Các thực phẩm được yêu chuộng nhất tại hòn đảo trường thọ
Mướp đắng là loại thực phẩm đặc trưng của đảo. Món ăn phổ biến nhất được biết đến là “Goya chanpuru” (mướp đắng trộn đậu phụ và các loại rau theo mùa khác).
Khoai lang tím là một trong những thực phẩm chủ yếu của người dân Okinawa. Khoai lang tím phổ biến đến nỗi, khi người Okinawa gặp nhau, họ còn có một cách chào hỏi khác, bên cạnh cách chào hỏi thông thường. Đó là câu hỏi “nhà ông bà còn đủ khoai lang tím chứ?”.
Nghệ là loại gia vị không được biết đến nhiều trong ẩm thực Nhật Bản, nhưng ở Okinawa, nó được sử dụng rất phổ biến. Thậm chí, người dân đảo còn thêm nghệ vào trà.
Nấm kim châm và nấm hương tươi là hai loại nấm được sử dụng nhiều nhất ở Okinawa. Chúng có chứa nhiều sắt (dễ hấp thu hơn so với sắt trong rau củ). Nhưng nấm phải được nấu kĩ nếu không sẽ không đạt được tác dụng dinh dưỡng cần thiết.
Quả ginko (quả rẻ quạt) được dùng rất thường xuyên (lá của nó cũng được dùng để hãm trà). Nó rất giàu vitamin B và Kali.
