Bạn có biết là những thực phẩm bạn ăn hàng ngày
có thể tượng tác với các thuốc men bạn uống và gây những phản ứng có thể dẫn
tới tàn phế vĩnh viễn thậm chí cả tử vong hay không ? Đáng sợ hơn nữa là một số
thực phẩm được cho là lành mạnh nhất thật sự cũng có thể nguy hại nhất cho tính
mạng
Vậy thì làm sao chúng ta biết được phải coi
chừng những thực phẩm và thuốc men nào?
Và làm sao chúng ta có thể bảo vệ chúng ta chống lại các tai họa vể thực
phẩm/thuốc men này?
Bưởi ( grapefruit) đứng đầu danh sách những thực phẩm gây ra rắc rối nói
trên. Nhiếu người đã biết không nên ăn bưởi khi uống thuốc loãng máu (blood
thinner) nhưng bưởi cũng còn tương tác với cả chục các thuốc khác. Giáo sư
David Bailey -- thuộc Đai học Western
Ontario, Canada
--cho biết " Không những chỉ những thuốc về tim mà còn có tối thiểu 66 loại
thuốc khác tương tác với bưởi, kể cả một số thuốc chống ung thư"
Các tương
tác giữa thực phẩm và thuốc gây ra hai vấn đề chính như sau đây:
- Thứ nhất là một số thực phẩm chặn đứng khả
năng hấp thụ thuốc của cơ thể, giảm bớt công hiệu của thuốc và trong một số
trường hợp làm thuốc trở thành vô dụng. Giáo sư Bailey giải thích như sau"
Các bệnh nhân tưởng rằng thuốc không có tác dụng trong khi chính những thực
phẩm họ ăn vào đã chặn đứng sự hấp thụ
thuốc"
- Thứ hai là có những thực phẩm gia
tăng sư hấp thu thuốc, dẫn tới tình trạng quá liều lượng (overdose). Chẳng hạn
như nước bưởi (grapefruit juice) có thễ tăng sức mạnh của một số thuốc lên tới
10 lần. Đối với các thuốc statin, nước bưởi gây rắc rối vì ức chế tác dụng của các
enzim không cho bẻ gẫy thuốc statin bên trong cơ thề
Như vậy đối với một thực phẩm
đặc biệt nào đó ăn bao nhiêu là đủ? Thât khó mà trả lời bởi vì theo giáo sư
Bailey " Cơ cấu thể chất (physical makeup) của mỗi bệnh nhân xác định
người nào sẽ có vấn đề, thế mà lại có khác
biệt lớn giữa người nọ với người kia"
Giáo sư Bailey giải thích thêm " Một người
có thể dùng một kết hợp thực phẩm/thuốc nào đó không có vấn đê gì, nhưng một
người khác lại có một phản ứng nghiêm trọng. Chúng ta không thể tiên liệu trước
bệnh nhân nào sẽ có vấn đề"
Tuổi tác, thân trọng và giới tính đều là những
biến số, cũng như hóa học cơ thể (body chemistry) của mỗi người. Vì các người
lớn tuổi có khuynh hướng uống nhiếu thuốc hơn nên họ có nhiều rủi ro bị tượng
tác thực phầm/thuốc hơn.
Các tượng tác thực phẩm/thuốc có thể xuất hiện
đôt ngột. Một bệnh nhân có thể uống một thuốc cả nhiều tháng hay nhiều năm
không có vấn đề gì, nhưng đột nhiên lại có phản ứng đe dọa tới tính mạng . Giáo
sư Bailey cho biết " Khi đưa bệnh nhân này vào cấp cứu, câu hỏi được đặt ra là
"điều gì đã xẩy ra". Trừ phi các bác sĩ và y tá hỏi bệnh nhân xem có
gỉ thay đổi trong chế độ ăn uống của họ không, còn không thì chẳng bao giờ biết
đươc là tại sao. Nhưng không có ai nghĩ tới mà hỏi bệnh nhân vế điều này
". Thật vây chỉ cần tăng số lượng một thực phẫm đặc biệt nào đó-- mà bệnh
nhân vẫn thường quen ăn cả nhiều năm không có vấn để gì-- cũng có thễ kích phát
một phản ứng"
Có bao nhiêu tương
tác thực phẩm/ thuốc xẩy ra mỗi năm? Theo giáo sư Bailey không có ai
biết được điều
này. "
Trừ phi có người quan tâm tới khả năng xẩy ra tượng tác, thì chắc không có mấy khả năng câu hỏi trên được
đặt ra". Hơn nũa, nhiều tượng tác thực phẩm/thuốc chỉ mới được phát hiện
gần đây nên các bác sĩ thường ra không biết về những phát hiện mới nhất"
Rất may là phần lớn các phản ứng không có nguy
hiểm tới tính mạng. Dù sao, hầu hết các phản ứng này có lẽ cũng không được cả
bệnh nhân lẫn bác sĩ nhận ra hoặc báo cáo
Các tương tác thực phầm/thuốc thông thường nhất bao gồm:
- Nước bưởi (grapefruit juice).
Uống nước bưởi trong vòng vài gờ sau khi uống
mội loại thuốc tim gọi là calcium channel blocker (Procardia) có thễ có những
hậu quả chết người.
Phối hợp nước bưởi với thuốc hạ giảm cholesterol
statin hay thuốc cyclosporine (một thuốc sử dụng trong cấy ghép bộ phận) có thể
gia tăng tác dụng của thuốc. Trộn lẫn nước bưởi với các thuốc kháng histamin ,
kê toa hay bán tự do, đều có thễ gây khó khăn nghiêm trọng cho tim.
Nước cam cũng có những tác dụng tượng tự, mặc
dầu thường ra ở mức độ yếu hơn
- Sữa và sữa chua (milk and yogurt)
Calcium có trong sữa và
các sản phẩm bơ sữa khác ngăn chặn sự
hấp thụ các thuốc kháng sinh (kễ cả các tetracycline) và giảm tới 80 phần trăm công
hiệu các thuốcc này.
Calcium cũng có thể can
dự vào sự hấp thụ alendronate (Fosamax) một thuốc chữa bệnh loãng xương
(osteoporosis)
- Rau bina (spinach)
Ăn một lượng lớn rau lá xanh như rau bin tức rau
dền , cải xoăn (kale), mù tạt xanh (mustard greens) sẽ cản trở tác dụng loãng
máu của thuốc warfarin vì các thực phẩm
này chứa nhiều vitamin K.
-Nước nam việt quất
(cranberry juice)
Nước nam việt quất có thể gia tăng tác dụng của
warfarin ( làm chảy máu không kiễm soát được). và của các thuốc chống trầm cảm
như Prozac.
Cả hai nước nam viêt quất và nước lựu (pomegranate) cũng có thể ảnh hưởng tới sự
chuyển hóa của thuốc statin
- Pho-mát
già tuổi (Aged cheese)
Ăn nhiều pho-mát sau khi uống các thuốc MAO
inhibitor dùng để trị trầm cảm và bệnh Parkinson có thể làm huyết áp tăng vọt
Thủ phạm là hợp
chất Tyramine, chất này không những có trong pho mát gìa tuổi mà còn có cả
trong thịt xông khói, xúc xich già tuổi, và rược vang đỏ
-Xô-cô-la
(chocolate)
Xô cô la có thể gia tăng tác dụng của các thuốc
kích thích dủng để trị bệnh ADHD như Ritalin và gia tăng công hiệu của các
thuốc này. Bệnh AHDH (Attention deficit hyperactivity
disorder ) là một bệnh rối loạn tâm thẩn thuộc loại phát triễn thần
kinh
- Thịt nướng vỉ (grilled meat)
Các hợp chất carbon tạo thành khi nướng ngăn
chăn hoạt động cùa thuốc theophylline sữ dụng để phòng ngữa và chữa trị hen
suyễn, COPD ( Chronic Obstructive Pulmonary Disease ) và các bệnh phổi khác
Thịt nướng than cũng có thễ giảm công hiệu của
các thuốc làm loãng máu như warfarin.
Caffeine trong cà phê cũng can dự vào hoạt động
của thuốc theophylline
- Chất xơ
(Fiber)
Tuy rằng chất xơ cần thiết cho một chế độ ăn
uống lành mạnh , nhưng khi uống một vài thuốc bạn không nên ăn nhiều những thực
phẫm chức nhiều chất xơ như đậu Hà lan ( peas), mì làm bằng bột mì nguyên hạt
(whole wheat pasta) và cám (bran). Thật vậy chất xơ có thể làm chậm sự hấp thụ cũa
nhiều thuốc,bao gồm thuốc metformin (trị bệnh tiểu đường), thuốc statin ( hạ giảm
cholesterol), một số thuốc kháng sinh (penicillin) và thuốc digoxin dùng để kiểm
soát nhịp tim không đều
- Rượu (Alcohol)
Dùng lẫn lộn rượu (tất cả các loại, kể cả rượu
vang) với các thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần (sedative), thuốc kháng
histamin và một số thuốc kháng sinh có thể có khả năng gây chết người. Một
nghiên cứu cho thấy là hublông (hops) trong rượu bia giảm tác dụng chống ung
thư của thuốc Tamoxifen
Warning: Drug Interactions with Common Foods Can Be Deadly-
Sylvia Booth Hubbard- Oct 4, 2016
