Con người khi về già, các bộ phận trong cơ thể đều lão hóa, yếu đi.
Một số điều sau đây luôn ẩn chứa những hiểm họa bất ngờ mà người cao
tuổi cần phải lưu tâm đề phòng.
Không nên tập luyện vào lúc sáng sớm
Ta vẫn có quan niệm cho rằng tập luyện vào buổi sáng là tốt vì không
khí trong lành. Điều đó không đúng. Vì từ 4-6 giờ sáng theo quy luật
của đồng hồ sinh học (biological clock) của người già thân nhiệt đang
cao, huyết áp tăng, thận thượng tuyến tố cũng cao gấp 4 lần buổi tối,
nếu vận động mạnh, chạy hoặc đi bộ nhiều gặp gió lạnh, tim dễ ngừng
đập. Đã có không ít cụ đi bộ buổi sáng sớm về ra mồ hôi, tắm xong
huyết áp tăng đột ngột, đứt mạch máu não, đột quỵ luôn. Tốt nhất là
nên tập vào chiều tối, tuy không khí không được thanh sạch như sáng
sớm nhưng an toàn hơn nhiều.
Đang ngủ không nên trở dậy vội vàng
Thần kinh người già thường chậm chạp. Lúc ngủ muốn dậy đi tiểu hoặc có
ai gọi đang ở tư thế nằm mà trở dậy ngay, đi lại luôn dễ làm huyết áp
tăng đột ngột, dễ dẫn đến đứt mạch máu não. Vì vậy, đang ngủ khi có
việc cần dậy phải từ từ theo 3 bước, mỗi bước khoảng nửa phút. Bước 1
khi tỉnh giấc hãy nhắm mắt lại nằm thêm nửa phút. Bước 2, ngồi dậy tại
giường nửa phút xoa tay, xoa chân. Bước 3, cho hai chân chạm đất hoặc
chạm nền nhà nửa phút rồi mới đứng dậy đi.
Không nên ngoái đầu một cách đột ngột
Người già mạch máu thường xơ cứng, thành mạch dày hẹp và đàn hồi kém.
Nếu đột nhiên quay ngoắt đầu về phía sau, mạch máu ở cổ bị chèn ép,
động mạch vốn đã hẹp bị chèn ép lại càng hẹp hơn cộng thêm thần kinh
giao cảm bị kích thích mạnh làm mạch máu co lại, máu lưu thông chậm
làm não thiếu máu cục bộ, thiếu ôxy nên bị choáng, hoa mắt, chóng mặt,
có người đã bị ngã. Vậy đang đứng hoặc đang đi có ai gọi từ phía sau,
chớ có quay ngoắt đầu lại ngay mà nên quay chầm chậm. Tốt nhất là xoay
cả người lại, tránh chỉ quay đầu.
Không nên đứng co một chân để mặc quần
Xương của người già thường bị xốp do thiếu calcium. Nếu không bị xốp
thì xương cũng dòn. Khi mặc quần mà đứng co chân để xỏ từng chân vào
ống quần dễ bị ngã do mất thăng bằng hoặc do vướng vào quần. Người cao
tuổi đã ngã thì dễ gãy xương, dập xương. Khi mặc quần tốt nhất là nên
ngồi trên ghế hoặc trên giường. Trong nhà tắm nếu không có chỗ ngồi
thì phải dựa mông vào một bên tường để giữ thăng bằng cho khỏi ngã.
Nhiều người bị ngã gãy xương ống chân, dập xương chậu vì đứng co chân
mặc quần.
Không nên quá ngửa cổ về phía sau
Có lần một ông già đã về hưu cạnh nhà tôi, sức khỏe tốt, khi ăn tối
xong ngồi nghỉ trên ghế tựa, có lẽ do mỏi cổ nên ông đã ngửa cổ về
phía sau hơi quá nên bị xỉu luôn. Khi con cháu biết thì nửa người bên
phải của ông đã bị liệt, nước mũi nước dãi chảy ròng ròng và không nói
được nữa, phải đưa ngay vào bệnh viện. Trường hợp này là do gần mạch
máu nơi cổ có nhiều đốt xương, bình thường giữa các đốt có chất nhờn
bôi trơn nhưng về già chất bôi trơn kém đi, các đốt xương trở nên sắc
cạnh. Khi ngửa cổ ra phía sau quá giới hạn cho phép, phần xương sắc
cạnh đó làm tổn thương đến mạch máu, hạn chế lượng máu đưa lên não gây
ra thiếu máu não làm ngất xỉu. Vì vậy, người già khi ngồi ghế tựa
không nên ngửa cổ quá mức về phía sau.
Không nên thắt dây lưng quá chặt
Vùng bụng quanh dây lưng là nơi gần dạ dày, ruột non, ruột già, trực
tràng và hậu môn. Dây lưng mà thắt chặt quá sẽ chèn ép các mạch máu
bụng, cản trở máu lưu thông, đoạn trực tràng gần hậu môn có thể dễ bị
lòi ra ngoài khi đi đại tiện mà ta thường gọi là lòi dom. Dây lưng
thắt chặt, dạ dày, ruột non luôn ở trạng thái chịu sức ép ảnh hưởng
xấu đến tiêu hóa. Vì vậy, không nên thắt chặt dây lưng và tốt nhất là
dùng dây đeo quần qua vai, tiếng Pháp gọi là Bretel. Bình thường ở nhà
chỉ nên mặc quần lưng thun rộng rãi, không nên mặc quần Tây cứ phải
thắt dây lưng làm bụng luôn bị gò bó.
Khi đi đại tiện không nên rặn quá mức
Táo bón là hiện tượng thường gặp ở người già. Tâm lý khi đi đại tiện
không ai muốn ở lâu trong nhà vệ sinh nên thường muốn rặn mạnh để đi
cho nhanh nhưng nếu rặn quá sức, mặt mũi đỏ gay rất nguy hiểm. Các
khảo nghiệm về y học đã cho biết khi rặn mạnh dễ giãn tĩnh-mạch ở hậu
môn gây chảy máu nhưng điều quan trọng hơn là huyết áp sẽ tăng có thể
dẫn tới tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim. Để đỡ phải rặn khi
đi ngoài, người già cần ăn nhiều rau quả, chuối, khoai, uống nhiều
nước để chống táo bón.
Không nên nói nhanh, nói nhiều
Một số nhà khoa học Mỹ phát hiện khi ta nói chuyện bình thường dù chỉ
là chuyện vui nhẹ nhàng, các tế bào trong cơ thể vẫn chịu tác động và
ảnh hưởng tới huyết áp. Thử nghiệm khoa học với 100 người, mỗi người
đọc 2 trang tài liệu với tốc độ nhanh chậm khác nhau. Kết quả cho thấy
người đọc tốc độ vừa phải thì huyết áp, nhịp tim bình thường. Người
đọc nhanh quá, đọc liến thoắng thì lập tức huyết áp tăng, nhịp tim
tăng nhưng khi đọc thong thả trở lại, huyết áp, nhịp tim lại giảm
xuống. Qua đó ta thấy người già nên nói ít, nói chậm thì có lợi cho
sức khỏe. Những cụ nào bị bệnh tim mạch, bị huyết áp càng phải nói
chậm, nói ít.
Không nên xúc động
Đối với người già mạch máu đã lão hóa nếu xúc động mạnh, quá giận dữ
hoặc quá vui dễ bị nhồi máu cơ tim và đứt mạch máu não. Do đó, người
già không nên xúc động tránh mọi sự tức giận, buồn phiền mà cần sống
thanh thản, hòa nhã, vui vẻ, bỏ qua hết mọi chuyện, ảnh hưởng đến tâm
lý, sức khỏe.
Có một câu nói rất hay: "Đừng để chết vì thiếu hiểu biết". Vì thật ra
đã có rất nhiều người chết vì thiếu hiểu biết kể cả những người còn
trẻ. Qua sự hiểu biết ít ỏi của bản thân, qua kinh nghiệm cuộc sống và
qua tham khảo các tài liệu y học mới nhất, mong rằng với bài viết ngắn
này sẽ giúp các bậc cao niên sống lâu, sống khỏe, sống vui tăng thêm
nhiều tuổi thọ
