Chuột
rút là tình trạng co thắt cơ đột ngột, gây đau dữ dội ở một bắp thịt
thường là co cơ do lạnh hay hoạt động quá sức, làm cho bệnh nhân không
tiếp tục cử động được nữa. Vậy phải xử lý như thế nào khi bị chuột rút
để giảm đau nhanh chóng và hiệu quả?
Tuy mọi bắp thịt đều có thể bị chuột
rút, nhưng bệnh hay xảy ra ở cẳng chân, đùi, bàn tay, bàn chân và cơ
bụng. Chuột rút sẽ gây nguy hiểm nếu bạn đang bơi dưới nước, ngồi gần
bếp lửa, khi đang lái xe.
Nguyên nhân bị chuột rút
- Rối loạn chức năng thần kinh thực vật.
- Cơ thể mệt mỏi, ra nhiều mồ hôi, gây mất muối natri clorua..
- Cơ bắp phải làm việc nhiều, gây ứ đọng axit lactic trong cơ.
Chứng chuột rút (miền Nam gọi là vọp bẻ) thường xảy ra khi chúng ta vận động quá sức.
Các đối tượng dễ bị chuột rút là: vận động viên thể thao, người leo
núi, leo cầu thang nhiều tầng, phụ nữ mang thai… Lao động, tập luyện,
trèo đèo leo dốc với cường độ cao, cơ thể bị mất nước, mất muối… đều dễ
bị chuột rút.
Khi bị chuột rút đùi hoặc cẳng chân: uống nước, xoa bóp đùi, kéo đầu ngón và bàn chân hướng về đầu gối.
Bệnh thường xảy ra trong các trường hợp:
ngủ ban đêm, khi đang vận động cơ bắp trong thời gian dài liên tục,
nhất là khi mệt mỏi, đói, khát nước. Lý giải chứng chuột rút thường xảy
ra vào ban đêm khi ngủ, các nhà chuyên môn cho rằng, người nào
mà ban ngày lao động nặng nhọc bị mệt mỏi hoặc đứng lâu trên nền cứng,
do cơ bắp không hoạt động, căng thẳng thì ban đêm bị chuột rút..
Chuột rút trong khi đang vận động thường gặp ở các bắp thịt lớn như
cẳng chân và đùi. Khi đó cơ bắp bị mệt mỏi, vận động quá lâu, quá mạnh,
vận động khi thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh, cơ thể bị mất muối làm
giảm nồng độ K, Mg, Na, Ca trong máu.
Thêm nữa, tình trạng vận động nhiều còn
gây lắng đọng acid lactic trong bắp thịt, dẫn đến rối loạn dẫn truyền
tín hiệu giữa dây thần kinh và cơ bắp, nên dù bộ não muốn cơ thư giãn
sau khi cử động nhưng cơ vẫn tiếp tục co rút gây ra đau. Như vậy, những người ngồi làm việc lâu, không thay đổi tư thế cũng thường bị chứng co cứng cơ.
Thời tiết nóng bức mà vận động cơ thể sẽ ra nhiều mồ hôi gây mất nước
và mất muối cũng rất dễ bị chuột rút khi vận động mạnh và kéo dài.
Những người sử dụng một số loại thuốc
chữa bệnh như statin, prednison, thuốc lợi tiểu làm giảm kali và magne cũng dễ bị chuột rút. Bệnh nhân bị các bệnh: tiểu đường, Parkinson,
đường huyết thấp, thiếu máu, bệnh tuyến giáp, bệnh thận đang lọc máu,
rối loạn tuần hoàn, bệnh giãn tĩnh mạch chi dưới đều dễ bị chuột rút.
Thai phụ hay bị chuột rút từ tháng thứ 6 trở đi của thai kỳ do thiếu
calcium, phospho, magnesium, do sức nặng và độ lớn của tử cung chèn ép
vào các mạch máu ở chi dưới hoặc do các cơ ở chi dưới phải mang sức nặng
của cơ thể.
Chữa trị khi bị chuột rút
Đang vận động bất ngờ bị chuột rút sẽ
rất đau bắp thịt, khiến phải dừng lại ngay không cử động được nữa. Muốn
khỏi đau nhanh chóng cần thực hiện các thao tác sau đây: dừng
vận động, cố gắng thả chùng chi bị bệnh để thư giãn bắp thịt đang bị co
rút. Nhẹ nhàng xoa bóp bắp cơ, nếu có dầu nóng thì thoa dầu lên vùng da
của bắp thịt đang bị co rút rồi xoa bóp nhẹ nhàng.
Nếu chuột
rút ở cẳng chân, bạn nên nhẹ nhàng vươn duỗi cơ theo chiều đối ngược:
kéo đầu ngón chân và bàn chân lên cao hướng về đầu gối.
Khi bị chuột rút bắp đùi, cần nhờ người
khác kéo thẳng chân ra, một tay nâng cao gót chân, tay kia đồng thời ấn
đầu gối xuống.
Trường hợp chuột rút cơ xương sườn, bạn phải hít thở sâu
để thư giãn cơ hoành đồng thời xoa bóp nhẹ các bắp thịt xung quanh lồng
ngực.
Uống nước trà đường nóng, cà phê pha ngọt, nước oresol, nước cam,
nước chanh… Sau khi đã qua cơn đau, về nhà bạn có thể tắm nước nóng để
thư giãn bắp thịt. Bạn nên đi giày vừa chân, gót giày không quá cao.
Có thể dùng một số loại thuốc thuốc điều
trị chuột rút như: vitamin E, thuốc thư giãn cơ… Bình thường chuột rút
không kéo dài và không gây nguy hiểm. Nhưng nếu chuột rút xảy ra khi
đang lái xe, điều khiển máy móc, đang bơi dưới nước… thì có thể gây tai
nạn, chết đuối. Nếu thỉnh thoảng bạn mới bị chuột rút thì không đáng
ngại. Nhưng nếu bạn thường xuyên bị chuột rút, hoặc bị chuột rút gây đau
đớn, thì cần đi khám bệnh, xét nghiệm để được chẩn đoán và điều trị
đúng bệnh gây ra chuột rút.
Phương pháp phòng bệnh
Bạn hoàn toàn có thể phòng tránh chuột
rút bằng cách: uống nước đầy đủ, tốt nhất là các loại nước giàu chất
khoáng như: nước oresol, nước chanh đường muối, nước dừa… trước, trong
và sau khi luyện tập, lao động, đi bộ, leo núi. Khởi động thật tốt trước
khi vận động cơ thể, trước mỗi buổi tập. Tập thư giãn cơ bắp trước và
sau mỗi lần tập luyện. Tập vươn duỗi chân vào buổi tối trước khi đi ngủ
và buổi sáng khi thức dậy. Khi ngồi, co bàn chân về phía đầu gối càng
cao càng tốt, để máu dễ dàng lưu thông ở bắp thịt chân.
Thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng, đủ
các chất: đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất. Hạn chế dùng các
chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia. Điều trị tích cực các bệnh là
nguyên nhân gây chuột rút nói trên.
(bài do bạn Loan Phan gioi thiệu /caonienviethac)
