Mọi người đều có mẹo để giữ ấm trong thời tiết lạnh cóng. Nhưng các mẹo này là điều tưởng tượng ... hay là thực tế? Chúng tôi đã điều tra về 5 lời khuyên thông thường.
1_ Không bật quạt
Bạn có thể cho rằng quạt trần chỉ dành cho mùa hè. Xét cho cùng thì tại sao phải quạt không khí khắp phòng vào mùa đông? Dễ bị gió lùa. Trong thực tế, nhiều quạt trần có chế độ quay ngược để sử dụng khi nhiệt độ thấp. Khí nóng tất nhiên là bay lên, nghĩa là hơi ấm ở trên lò sưởi bay lên trần, hơn là ở ngang tầm ngồi của bạn, nếu bạn ở phòng sinh hoạt. Với phòng có trần rất cao thì vấn đề này càng không tốt. Hãy hình dung một tòa nhà văn phòng có trần cao bằng kính lấy ánh sáng. Sự phân tầng nhiệt sẽ xảy ra, không khí ấm ở trên, khí lạnh hơn ở dưới nơi có người ngồi. Vì vậy, ý tưởng là nếu cho quạt chạy ngược chiều ở tốc độ thấp thì sự phân tầng sẽ không còn nữa. Không khí ấm từ trên trần sẽ phả xuống theo dọc tường rồi lại luân chuyển lên và là bạn thấy ấm hơn.
Nghiên cứu về điều này tập trung vào những nơi làm việc, nơi các doanh nghiệp đang cố gắng giữ ấm cho các tòa nhà rộng lớn. Trong các nhà kho, người ta ước tính rằng quạt trần có thể giảm năng lượng tiêu thụ tới 3% cho mỗi mét chiều cao trần, là con số đáng kể đối với tòa nhà cao có thể tới 10m.
Các hướng dẫn dùng quạt gợi ý cho chạy ngược chiều (theo chiều kim đồng hồ) để hút khi lên, nhưng không phải ai cũng đồng ý. Có một số nghiên cứu thú vị chưa được công bố của bà Holly Samuelson ở Đại học Harvard năm 2015.
Bà đã thử nghiệm hai loại quạt dân dụng theo chế độ quay suôi và ngược ở ba độ cao trần khác nhau. Chế độ quay ngược làm cho khí ấm xuống sát tới mặt sàn, nhưng chế độ quay suôi (dùng cho mùa hè) làm ấm ở chiều cao ngang thân người. Vì vậy, nếu bạn thích ấm chân thì vặn theo chế dộ quay ngược. Nếu bạn muốn cơ thể ấm thì sử dụng chế độ thông thường. Bà còn phát hiện quạt sẽ có hiệu quả hơn khi chạy tốc độ trung bình, hơn là tốc độ thấp, mặc dù như vậy dễ có rủi ro bị gió lùa.
Nếu phòng sinh hoạt của bạn là rộng và quạt trần là ở giữa, các nghế ở quanh tường, đủ xa để không cảm thấy gió lùa, thì nghiên cứu này khuyên nên cho quạt chạy suôi với tốc độ trung bình thì tiết kiệm được nhiều điện và bạn sẽ ấm.
KẾT LUẬN: ĐIỀU HOANG ĐƯỜNG - tùy thuộc vào đồ đạc bố trí trong phòng, quạt chạy với chế độ thấp sẽ tỏa hơi ấm khắp phòng.
2_ Rượu làm bạn ấm lên
Bất cứ khi nào bị nhiệt độ lạnh tấn công, những huyền thoại về giữ sao cho ấm lại sôi động lan truyền
Nếu bạn đã ra ngoài trời có tuyết, còn gì tốt hơn là một ly rượu cho ấm người? Người ta đã mang theo chai rượu bỏ túi khi đi núi từ thế kỷ 18 và rượu vang làm ấm lòng hiện vẫn được ưa chuộng ở nơi an dưỡng trượt tuyết, trượt xong là vào quán.
Đúng là nếu bạn uống rượu khi bạn bị rét thì bạn sẽ thấy hình như mình ấm hơn và trông có vẻ như vậy. Rượu làm máu vận chuyển lên bề mặt da, làm bạn đỏ mặt. Sờ vào mặt ta thấy nóng. Vấn đề là máu di chuyển khỏi các phần chính của cơ thể của cơ thể bạn, vì vậy trên thực tế nhiệt độ cơ thể của bạn giảm xuống.
Tin tốt là sự khó chịu bắt đầu giảm bớt và nếu bây giờ bạn vào trong nhà thì việc giảm nhẹ nhiệt độ cơ thể ban đầu sẽ không thành vấn đề.
Vấn đề là nếu bạn ở ngoài trời giá rét thì việc máu di chuyển ra bề mặt da sẽ không đủ để giữ ấm lâu cho bạn. Hoặc nếu bạn uống rất nhiều rượu rồi quay lại ngoài trời lạnh giá, bạn sẽ rủi ro. Rượu có thể làm giảm phản xạ run tự nhiên của cơ thể và làm giảm cảm giác thấy lạnh.
Kết hợp điều này với sự nhận biết sai lệch khi say rượu, thì bạn có thể hiểu vì sao người ta đôi khi rơi vào tình huống nguy hiểm. Chúng ta đều đã được thấy những câu chuyện về những người bị rơi vào rãnh băng giá khi đi từ quán rượu về nhà trong thời tiết giá lạnh. Số liệu của Mỹ cho thấy, trong một thập kỷ, 10% trường hợp tử vong do hạ thân nhiệt có liên quan đến uống rượu.
KẾT LUẬN: ĐÚNG MỘT NỬA - nó làm da bạn ấm lên nên bạn có cảm giác ấm, nhưng nhiệt độ cơ thể bạn có thể giảm xuống. Ở mức độ cao nó làm tăng khả năng bị hạ thân nhiệt.
3_ Không ngồi lò sưởi vì có thể bị trĩ
Đây là chuyện huyền thoại được lưu truyền một thời gian. Một chuyện khác là ngồi trên bề mặt giá lạnh sẽ bị bệnh trĩ. Bệnh trĩ gây ngứa, sưng tấy, nó phát triển các đệm mô lót đường ruột hậu môn. Nó xảy ra với 50% số người tại một thời điểm nào đó trong cuộc sống của họ.
Làm mát vùng này của cơ thể sẽ thấy bớt đau, nhưng không có bằng chứng rằng nhiệt độ ấm làm cho bệnh trĩ nặng thêm. Trên thực tế, một nghiên cứu của Đức cho thấy mọi người tắm ít nhất một lần một tuần (có lẽ là tắm nóng) sẽ ít rủi ro bị trĩ.
Người thường bị táo bón và rặn nhiều khi đi ngoài sẽ có nguy cơ cao bị trĩ.
KẾT LUẬN: SAI - ngồi trên lò sưởi không làm cho bạn bị trĩ. Để giảm rủi ro bệnh này ăn nhiều chất sơ như rau, ngũ cốc và các loại hạt, tránh bị thừa cân, và uống nhiều nước.
4_ Không ra ngoài trời khi tóc còn đang ướt nếu không sẽ bị cảm lạnh
Nhiệt độ ở nhiều quốc gia xuống dưới 0 độ
Tôi đoán là rất nhiều người trong chúng ta đã được ông bà mình dặn điều này. Tôi bị dặn là chắc chắn rồi. Chữ "lạnh" gợi ý cho bạn là cảm lạnh là vì ngoài trời rét. Bệnh này tất nhiên là do vi rút gây ra và, trừ khi bạn nhiễm vi rút này, bạn không thể bị cảm lạnh. Nhưng việc bị rét có làm tăng khả năng bi cảm lạnh không?
Trong nghiên cứu, nhiệt độ được hạ xuống thấp trước khi cho các tình nguyện viên tiếp xúc với vi rút, một số nghiên cứu cho thấy nhóm người này dễ bị cảm lạnh hơn, nếu không như vậy thì không thấy có sự khác biệt. Nhưng Ron Ecère của Đại học Cardiff ở Anh đã là một thử nghiệm khác thế.
Tình nguyện viên phải ngồi ngâm chân trong nước lạnh trong 20 phút, trước khi trở lại sinh hoạt bình thường. Nhóm được kiểm soát vẫn đi giày và bí tất và để chân vào một xô rỗng trong 20 phút. Năm ngày sau, gấp 2 lần số người của nhóm nước lạnh nói rằng bây giờ họ đã bị cảm lạnh. Cần phải nói rằng nghiên cứu dựa vào sự đánh giá của chính các tình nguyện viên.
Nhưng tại sao chân bị ướt hoặc có thể là tóc bị ướt lại dễ bị cảm lạnh hơn? Một đề xuất là khi bạn cảm thấy lạnh thì các động mạch ở mũi và cổ họng co lại, nghĩa là có ít bạch cầu chống nhiễm bệnh hơn tới được mũi và cổ họng để xử lý vi rút.
Những người khác lại cho rằng người ta dễ bị cảm lạnh hơn về mùa đông vì họ ở trong nhà cùng nhau và dễ truyền vi trùng cho nhau.
Khi Anice Lowen thuộc Trường Y Emory ở Hoa Kỳ nghiên cứu lý do mà virus cúm truyền dễ dàng từ con chuột lang này sang con khác, bà thấy rằng nhiệt độ ấm áp với độ ẩm thấp (điển hình của một ngôi nhà theo hệ thống sưởi trung tâm vào mùa đông) là điều kiện lý tưởng để truyền nhiễm.
KẾT LUẬN: CẦN THÊM SỐ LIỆU - việc đi ra ngoài trời lạnh mà tóc đang ướt sẽ không làm bạn cảm lạnh, nhưng có thể là nếu bạn đã có vi rút thì cơ thể bạn sẽ gặp nhiều khó khăn để chống đỡ.
5_ Luôn đội mũ vì bạn bị mất nhiệt nhiều nhất là ở đầu
Bạn có hay bị cảm lạnh khi thời tiết lạnh cóng hay không?
Rõ ràng là khi ra ngoài trời có tuyết thì bạn phải ăn mặc kín và ấm, nhưng có đúng là giữ cho đầu mình ấm là đặc biệt quan trọng không?
Nhiều tình nguyện viên khỏe mạnh đã tham gia vào rất nhiều nghiên cứu khó chịu về vấn đề này để hy vọng có được câu trả lời. Trong một nghiên cứu, Thea Pretorius của Đại học Manitoba ở Canada đã cho tình nguyện viên uống thuốc chống run khi rét. Sau đó, họ được đưa sâu xuống nước lạnh, có bình khí để thở. Họ mặc những bộ đồ khô, bí tất và găng tay, hoặc chỉ một bộ đồ bơi.
Đôi khi đầu của họ ở trên mặt nước. Những lúc khác họ đã hoàn toàn ngập trong nước.
Nếu họ bị ngập hoàn toàn trong nước nhưng mặc bộ đồ khô, sự mất nhiệt chủ yếu là ở đầu họ, nhưng họ chỉ mất bằng một nửa nhiệt lượng so với những người mặc đồ bơi và đầu của họ nằm trên mặt nước. Do họ mất nhiệt gần như trên toàn cơ thể, điều này cho thấy chúng ta mất nhiều nhiệt hơn ở cơ thể hơn là ở đầu.
Điều sau đây cũng là đúng, nếu cơ thể ta được cách nhiệt, nhưng đầu bị lạnh, thì thân nhiệt giảm nhanh hơn là ta tưởng, có thể đó là do ta không run nếu như chỉ có đầu bị lạnh và lý do ta run tất nhiên là để là ta nóng lên. Cũng có rất nhiều mạch máu ở sát với da đầu, do vậy nếu máu bị lạnh khi đi qua da đầu, thì nó làm lạnh phần còn lại của cơ thể khi nó đi qua đó.
Nhưng điều này liên quan đến tốc độ làm lạnh hơn là nhiệt độ thấp nhất mà cơ thể đạt tới. Khi nhiệt độ bên ngoài là băng giá, thì điều quan trọng với bạn là bạn bị lạnh tới mức nào. Do vậy, tốt nhất là giữ cho cơ thể và cả đầu của bạn được phủ ấm kín.
KẾT LUẬN: ĐÚNG là nên đội mũ nếu bạn muốn giữ cho mình được ấm, nhưng SAI là bạn mất nhiệt nhiều nhất là ở đầu.
Claudia Hammond/baomai
