“Cao tuổi” ngày nay rất
khó phân biệt ranh giới. Ngày xưa trên 50 đã gọi là “cụ” thế mới có câu “ngũ
thập tri thiên mệnh”. Ngày nay, 60 tuổi được cho là còn trẻ. Mức độ già cỗi
thay đổi theo mỗi cá nhân tùy theo điều kiện sống, môi trường, và yếu tố di truyền,
có thể nói “cao tuổi” hay không là tùy theo mỗi người.
Chúng ta được dạy phải
ăn nhiều rau cải, nhiều trái cây, giữ cân bằng trong tất cả các loại thực phẩm
và nhất là không quên uống nước. Tuy nhiên, đối với người cao tuổi, chế độ dinh
dưỡng cần phải thay đổi. Người cao tuổi có khi cần nhiều thành phần thức ăn
hơn, thí dụ như chất vôi calcium, và cần ít số lượng calo hơn. Sự thay đổi tùy
theo mỗi cá nhân và tình trạng sức khỏe của mỗi người.
Một cách
tổng quát, người cao tuổi nên:
·
Ăn nhiều trái cây, tương đương khoảng 2,
hay 3 nắm tay trái cây đủ loại mỗi ngày. Ăn khoảng 2 hay 3 nắm tay rau tươi mỗi
ngày.
· Tiêu thụ khoảng 1,200 mg calcium mỗi ngày.
Nguồn calcium nên là từ sữa tươi hay nước cốt xương. Nghiên cứu mới cho biết
uống thuốc bổ xương không có lợi mà có thể làm tăng nguy cơ bị đau tim.
·
Ăn tối thiểu là 1 gram protein cho mỗi
kilo sức nặng. Nguồn protein từ sữa, thịt cá, trứng gà, các loại đậu… Trung
bình một con cá thu nhỏ bằng cổ tay đã có đủ 80 gram protein, hay một lát thịt
bằng ½ bàn tay có đủ 40 gram protein.
Ở đây
cũng cần nêu lên một số quan niệm nhầm lẫn về ăn uống:
1. Người trên 60 tuổi
không cần nhiều chất bổ – SAI
·
Sự thật là nhu cầu calo khi
lớn tuổi không nhiều so với thanh niên, nhưng ngược lại, người lớn tuổi cần
nhiều chất bổ hơn vì khả năng hấp thụ từ đồ ăn kém đi, thí dụ như vitamin D và
vitamin B12. Người lớn tuổi nên uống thuốc đa sinh tố multivitamin nhưng không
nên uống những loại vitamin với nồng độ cao, có thể lại là độc cho cơ thể.
2. Người lớn tuổi không
lo sợ béo phì –SAI
·
Trên cân hay béo phì là vấn
nạn cho dân Mỹ, kể cả người Việt ở Mỹ. Đừng lầm tưởng là người Việt mình nhỏ
con, không thấy béo. Thật ra có tình trạng gọi là “ốm mà béo” (skinny fat), có
nghĩa là nhỏ con, nhẹ cân nhưng tỉ lệ mỡ so với thịt bắp rất cao, nhất là kích
thước vòng bụng. Ai cũng biết, bị trên cân, càng ít hoạt động, càng dễ bị bệnh
tật kinh niên như bệnh tim mạch, tiểu đường, mất trí nhớ. Bởi vậy người cao tuổi lại càng nên bớt ngồi yên một
chỗ.
3. Người cao tuổi không
cần ăn nhiều và nên nhịn đói – SAI
·
Tôi vẫn thường khuyên thỉnh
thoảng nên nhịn đói. Tuy nhiên, người cao tuổi nên cẩn thận. Người già có thể
biếng ăn vì ăn không thấy ngon miệng, nhưng không nên viện cớ này mà bỏ bữa.
Càng thường xuyên bỏ ăn càng làm cho người cao tuổi thành thói quen biếng ăn,
và ăn không đủ dinh dưỡng. Cho dù không ăn được nhiều cũng nên ráng ăn chút
đỉnh cho mỗi bữa ăn.
4. Người cao tuổi không
cần uống nước nhiều, khi nào khát mới uống – SAI
·
Cảm nhận khát nước của người
cao tuổi thường ít bén nhạy, vì thế khi biết khát thì có thể đã cạn khô. Khát
nước còn gây ra bới các loại thuốc men đang uống, và trái thận đã suy. Vì thế, nên uống nước thường xuyên, nước trà, nước lạnh, ít
ít suốt ngày.
5. Người già không cần
ăn nhiều, uống thuốc bổ là đủ – SAI
·
Thuốc bổ không thể thay thế
cho đồ ăn. Uống thuốc bổ nhiều chỉ là thuốc độc, có hại cho lá gan, trái thận,
gây ra táo bón hay đi tiêu chảy bất thường. Bất kỳ ở lứa tuổi nào, chỉ có thức
ăn thật mới cung cấp đủ chất bổ dinh dưỡng cho cơ thể.
6. Cho dù đang có bệnh
như cao huyết áp, hay tiểu đường cũng không nên kiêng cữ
Theo ý tôi, nếu đã trên 70 tuổi thì càng không nên kiêng cữ một cách thái quá.
Điều cuối cùng là người già không
nên ăn một mình. Ăn uống phải có bạn, nên ăn chung với gia đình hay con
cháu. Ngược lại con cháu cũng không nên để cho cha mẹ mình ăn uống trong cô đơn
buồn tẻ. Khi ăn một mình, các cụ sẽ kém vui, và kém ăn đi, không tốt cho sức khoẻ.
Sự cô đơn làm cho miếng ăn thêm cay đắng.
Một số bệnh nhân của tôi ở độ tuổi 30, đã bắt đầu xưng “con” với
tôi. Hóa ra mình đã già rồi ư? Tôi than thở và được nhắc nhở: “Bộ bác sĩ không nghĩ
là bác sĩ đã già rồi sao?” Có lẽ tôi đang viết những lời khuyên cho chính mình?
BS
Hồ Ngọc Minh (bai do bạn Bá Trần giới thiệu)
