Sa sút trí tuệ là một căn bệnh phức tạp với những nguyên nhân phức tạp đòi hỏi một phương pháp điều trị đa diện và mang tính cá nhân hóa cao.
Một mô hình điều trị mới có tên gọi là ReCODE cho bệnh mất trí nhớ và các hình thức khác của chứng sa sút trí tuệ. Các chiến lược điều trị cốt lõi của chương trình dựa trên chế độ ăn uống, lối sống, chất bổ sung, thảo mộc và thuốc — thường theo thứ tự đó. Đây là một cách tiếp cận toàn diện, nhiều khía cạnh đối với sức khỏe thần kinh của bạn nói riêng và sức khỏe tổng thể của bạn nói chung.
Trong nhiều thập kỷ, y học thông thường đã cung cấp rất ít thông tin về việc điều trị cho những bệnh nhân có triệu chứng sa sút trí tuệ hoặc suy giảm nhận thức. Bệnh Alzheimer hiện là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ ba ở Bắc Mỹ, sau bệnh tim và ung thư. Nhưng điều trị là có thể.
Người ta ước tính rằng chứng sa sút trí tuệ sẽ ảnh hưởng đến khoảng 50% thế hệ tiếp theo – là những người có độ tuổi từ 40 đến 60 đang đọc bài báo này ngay bây giờ. Hầu hết những cao niên ngày nay cảm thấy hoàn toàn bất lực khi chứng kiến sự suy giảm khả năng nhận thức của mình. Một số thậm chí còn chấp nhận đây là một phần bình thường của quá trình lão hóa.
Nhưng chứng sa sút trí nhớ không phải là một phần bình thường của quá trình lão hóa và không nên được chấp nhận như vậy.
Và trong khi tất cả chúng ta đã gặp những người sống sót sau điều trị ung thư, nhưng chưa ai từng gặp một người sống sót sau bệnh Alzheimer — cho đến bây giờ.
Chương trình ReCODE (Reversal of COgnitive DEcline, tạm dịch: Đảo ngược sa sút nhận thức) được phát triển trong thập kỷ qua bởi Tiến sĩ Dale Bredesen, giám đốc nghiên cứu về bệnh thoái hóa thần kinh tại UCLA và là tác giả của “Sự kết thúc của bệnh Alzheimer: Chương trình đầu tiên để ngăn ngừa và đảo ngược sự suy giảm nhận thức”.
Chương trình điều trị này dựa trên việc giải quyết hàng chục cơ chế gây ra sự biểu hiện của bệnh Alzheimer và hoàn toàn phù hợp với các nguyên tắc chức năng của y học và hoàn toàn thích hợp để điều trị.
Vậy chương trình ReCODE chính xác là gì? Trích lời Ts Bredesen: “Hãy tưởng tượng bạn có 36 cái lỗ trên mái nhà — bởi vì ban đầu chúng tôi đã xác định được 36 cơ chế khác nhau có liên quan — nếu bạn chỉ vá một lỗ, điều đó sẽ không giúp ích được gì nhiều cho bạn. Bạn muốn vá tất cả các lỗ. Bây giờ, các loại thuốc thông thường chỉ vá một lỗ… [nhưng bạn cũng cần phải] vá 35 lỗ kia”.
Chương trình ReCODE là một phương pháp dùng y học chức năng đầy đủ để giải quyết tất cả các rối loạn chức năng sinh lý và sự mất cân bằng cuối cùng gây ra bệnh Alzheimer ở bệnh nhân.
Khả năng thực hiện các hoạt động khác nhau của não cần có sự kết nối giữa các tế bào não (còn được gọi là tế bào thần kinh). Bạn có khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh trong não và mỗi tế bào thần kinh có khoảng 10,000 kết nối, được gọi là khớp thần kinh. Vậy có tổng cộng hơn 100 triệu tỷ khớp thần kinh trên mỗi bộ não.
Khi bộ não của bạn ở trạng thái khỏe mạnh, một số lượng lớn các kết nối này sẽ duy trì sự cân bằng giữa việc nuôi dưỡng các kết nối mới và cắt bỏ các kết nối cũ không còn cần thiết. Hãy nhìn vấn đề này từ góc độ nguyên nhân gốc rễ, bệnh Alzheimer bắt đầu với sự mất cân bằng giữa hoạt động synaptoblastic (xây dựng hoặc nuôi dưỡng các kết nối synap giữa các neuron) và hoạt động synaptoclastic (phá hủy hoặc cắt bỏ các kết nối synap giữa các neuron). Đó là tất cả về việc khôi phục sự cân bằng cho não.
Bệnh nhân Alzheimer mất đi sự cân bằng này. Hoạt động xây dựng tiếp hợp của chúng (synaptoblastic) quá thấp và hoạt động cắt bỏ tiếp hợp (synaptoclastic) quá cao. Đưa động lực tiếp hợp này trở lại trạng thái cân bằng là mục tiêu cuối cùng của phương pháp ReCODE.
Nhiều bệnh nhân thắc mắc về sự khác biệt giữa bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ và suy giảm nhận thức là gì. Suy giảm nhận thức là một thuật ngữ chung biểu thị bất kỳ sự mất chức năng nhận thức nào mà chứng sa sút trí tuệ là một phần.
Sa sút trí tuệ là một hội chứng được sử dụng để mô tả các triệu chứng ảnh hưởng đến trí nhớ, giao tiếp và thực hiện các hoạt động hàng ngày mà bệnh Alzheimer là một phần.
Bệnh Alzheimer là loại chứng sa sút trí tuệ phổ biến nhất, liên quan đến sự lắng đọng của các mảng bám beta-amyloid trong não và được đặc trưng bởi sự suy giảm dần dần về trí nhớ, ngôn ngữ và suy nghĩ. Vì thuật ngữ Alzheimer được công chúng sử dụng để biểu thị bất kỳ dạng sa sút trí nhớ nào, nên đó là thuật ngữ tôi sử dụng.
Một trong những bước đầu tiên của chương trình ReCODE trong việc khôi phục sự cân bằng này là xác định các triệu chứng phụ của bệnh Alzheimer mà bệnh nhân mắc phải:
Loại 1: Viêm hoặc ‘Nóng’
Đây là những bệnh nhân có các triệu chứng viêm là chủ yếu. Họ có một bộ não theo nghĩa bóng là “bốc cháy” và sự cân bằng không thể được phục hồi cho đến khi tình trạng viêm được kiểm soát. Đã có nhiều điểm tương đồng được quan sát thấy giữa người lớn mắc loại bệnh Alzheimer và trẻ em mắc chứng tự kỷ — với một số trùng lặp về các phương thức điều trị thành công cho cả hai.
Loại 1.5: Glycotoxic hoặc ‘Đường’
Đây là một dạng phụ hỗn hợp giữa viêm và teo. Điều này thường liên quan đến bệnh tiểu đường và kháng insulin và là dạng bệnh Alzheimer phổ biến nhất mà chúng ta thường gặp và điều trị.
Loại 2: Teo hoặc ‘Lạnh’
Đây là những bệnh nhân mà bệnh là do thiếu các chất dinh dưỡng cần thiết, kích thích tố hoặc các yếu tố tăng trưởng khác. Việc loại bỏ bất kỳ yếu tố nào trong số này (chẳng hạn như testosterone, estrogen, vitamin D, hoặc một số axit béo thiết yếu) sẽ làm thay đổi bất lợi sự cân bằng của khớp thần kinh.
Loại 3: Độc hại hoặc ‘xấu xa’
Đây là những bệnh nhân từng tiếp xúc với các chất độc khác nhau từ kim loại nặng đến chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy đến các bệnh về độc tố sinh học như nhiễm độc nấm mốc hoặc Hội chứng phản ứng viêm mãn tính. Điều trị thành công cho những bệnh nhân này là điều tối quan trọng trong việc xác định và loại bỏ tiếp xúc với chất độc.
Loại 4: Mạch máu hoặc ‘xanh xao’
Đây là những bệnh nhân mà bệnh Alzheimer của họ là do tuần hoàn não kém. Những bệnh nhân này cũng sẽ thường xuyên có các vấn đề về mạch máu khác, chẳng hạn như bệnh mạch vành hoặc bệnh mạch máu ngoại vi.
Loại 5: Chấn thương hoặc ‘choáng váng’
Đây là những bệnh nhân mà nguyên nhân bệnh là do chấn thương sọ não. Đó có thể là một chấn thương lớn, nhưng phổ biến hơn là kết quả của nhiều chấn thương đầu nhẹ, tái phát, chẳng hạn như những chấn thương gặp ở các cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp.
Những triệu chứng phụ này không loại trừ lẫn nhau và việc loại trừ một triệu chứng phụ không có nghĩa là sẽ tự nhiên loại trừ một triệu chứng phụ khác. Hầu hết bệnh nhân sẽ có một loại phụ chủ yếu dẫn đến bệnh của họ và sau đó có các mức độ khác nhau của các loại phụ khác là yếu tố góp phần vào chứng sa sút trí nhớ của họ. Một chương trình ReCODE thành công sẽ giải quyết tất cả các vấn đề của bệnh nhân một cách hợp lý.
Một câu hỏi thường gặp là, “Tôi sẽ được cung cấp những gì hoặc tôi cần làm gì để chương trình ReCODE hữu dụng với tôi?”
Câu trả lời là khác nhau đối với mỗi cá nhân
Đối với một bệnh nhân, phương pháp điều trị cơ bản có thể là tuân theo chế độ ăn uống có đường huyết thấp vượt xa mong đợi của bác sĩ chăm sóc chính hoặc bác sĩ nội tiết của bệnh nhân.
Đối với một người khác, có thể là điều chỉnh lượng oxy hằng đêm của họ về mức cân bằng do chứng ngưng thở khi ngủ không được điều trị của họ trong cả thập kỷ qua.
Đối với một bệnh nhân khác có thể chỉ là giải độc cho họ khỏi lượng chì mà họ đã tích tụ từ thời trẻ do hít thở khói khí pha chì.
Một bệnh nhân khác có thể chỉ cần yêu cầu cân bằng nội tiết tố, và một người khác có thể chỉ cần kiểm soát chứng viêm do bệnh tự miễn của họ, v.v …
Câu hỏi đó không thể được trả lời cho đến khi từng bệnh nhân đã được kiểm định qua y học chức năng hoàn chỉnh.
Các chiến lược điều trị cốt lõi của chương trình dựa trên chế độ ăn uống, lối sống, chất bổ sung, thảo mộc và thuốc — thường theo thứ tự đó. Chương trình này không có phép màu nào cả, và nếu phép màu là những gì bạn đang tìm kiếm, thì bạn nên tìm ở nơi khác. Đây là một cách tiếp cận toàn diện, nhiều khía cạnh đối với sức khỏe thần kinh của bạn nói riêng và sức khỏe tổng thể của bạn nói chung.
Armen Nikogosian _ Thiên Vân/ baomai
Bác sĩ Armen Nikogosian thực hành y học chức năng và tích hợp tại Y học chức năng Tây Nam ở Henderson, Nevada. Ông được chứng nhận về y học nội khoa và là thành viên của Viện Y học Chức năng và Học viện Y khoa về Nhu cầu Đặc biệt về Nhi khoa. Kinh nghiệm là việc của ông tập trung vào việc điều trị các bệnh lý phức tạp, đặc biệt chú trọng đến chứng rối loạn tự kỷ ở trẻ em cũng như các vấn đề mãn tính về đường ruột và bệnh lý tự miễn ở người lớn.
