1- Ai sẽ là Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 2021-25 ?
Không có nơi nào trên thế giới bầu cử theo phương thức cử tri đoàn như ở Mỹ và không có cuộc bầu cử nào tại Mỹ có quá nhiều vấn đề như cuộc bầu cử tổng thống vừa qua.
Đến nay cả hai bên đều tuyên bố thắng cử và tràn ngập thông tin trái ngược nhau, ngày 7/11/2020, Tổng thống Trump tuyên bố nhiều vụ kiện đang diễn ra và “các lá phiếu hợp lệ mới quyết định ai sẽ là Tổng thống, chứ không phải các hãng tin”.
Như vậy chuyện gì sẽ xảy ra và ai sẽ là Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 2021-25 ?
Đảng Cộng Hòa thắng cử ?
Mặc dù đảng Dân Chủ đã chi hằng trăm triệu Mỹ kim để quyết dành thêm ghế tại Thượng viện nhưng làn sóng xanh đã không xảy ra.
Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện và thượng nghị sĩ Lindsey Graham chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện đều tái đắc cử và đảng Cộng Hòa theo ước tính vẫn giữ được Thượng Viện.
Nếu được như thế trong vòng 2 năm tới ngay cả ông Biden chính thức thắng cử đảng Cộng Hòa sẽ ngăn chặn mọi thay đổi do đảng Dân Chủ đưa ra.
Ở Hạ Viện, đảng Dân Chủ vẫn giữ đa số nhưng mất từ 5 đến 12 ghế, cách tả Dân Chủ Xã Hội đang vận động để truất phế bà Nancy Pelosi khỏi vai trò chủ tịch Hạ viện đưa người của họ lên.
Nếu trong vòng 2 năm tới đảng Dân Chủ không giữ được ổn định Hạ Viện có thể sẽ mất vào tay đảng Cộng Hòa.
Dựa trên kết quả sơ khởi này, không kể ai thắng cử tổng thống, rõ ràng cử tri Mỹ muốn duy trì tam quyền phân lập, muốn hành pháp và lập pháp kiểm soát lẫn nhau và giải quyết những tranh chấp chính trị ai là người thắng cử tổng thống lần này.
Ông Trump thắng Florida và Texas
Trái ngược với các cuộc thăm dò cử tri của báo chí và chi tiêu cho việc tranh cử, tại Florida riêng tỉ phú Michael Bloomberg đã chi hằng trăm triệu Mỹ Kim, nhưng ông Trump đã thắng cử một cách khá vẻ vang tại hai tiểu bang Florida và Texas.
Trước ngày bầu cử bà Harris Kamala ứng cử viên phó tổng thống đã dành khá nhiều nỗ lực để vận động tại hai tiểu bang này.
Vì ở đây có đông cử tri gốc Nam Mỹ và Phi Châu đảng Dân Chủ tin rằng nhờ yếu tố “sắc tộc” của bà Harris Kamala cử tri gốc Nam Mỹ và Phi Châu sẽ bầu cho bà.
Nhưng kết quả đã trái ngược ý muốn của đảng Dân Chủ, số cử tri gốc Nam Mỹ và Phi Châu bầu cho ông Trump theo ước tính đã cao hơn các cuộc bầu cử trước rất nhiều và ngược lại càng ngày càng ít người bầu cho đảng Dân Chủ.
Ở Mỹ các tiểu bang giữ quyền tổ chức bầu cử nên Florida, Texas và cũng như hầu hết các tiểu bang có thống đốc thuộc đảng Cộng Hòa, mặc dù cũng có nhiều cử tri bỏ phiếu qua thư nhưng kết quả bầu cử đã công bố ngay trong đêm bầu cử 3/11/2020.
Ông Trump tuyên bố thắng cử…
Dựa theo kết quả bầu cử sơ khởi tại các tiểu bang do đảng Cộng Hòa cầm quyền và kết quả cử tri bỏ phiếu trong ngày tại các tiểu bang do đảng Dân Chủ cầm quyền, vào rạng sáng 4/11/2020, ông Trump đã dẫn trước khá xa nên ông mở họp báo và tuyên bố thắng cử.
Nhưng chỉ vài giờ sau hai tiểu bang Michigan và Wisconsin là hai tiểu bang có thống đốc thuộc đảng Dân Chủ các phiếu bầu qua thư được tính chung vào kết quả đã đảo ngược.
Tờ New York Times nhanh chóng đưa tin tại đơn vị Shiawassee, Michigan, con số bầu cho ông Biden đột nhiên tăng thêm 153,710 phiếu hơn cả số cư dân trong vùng cả chục lần.
Giới chức bầu cử tại Michigan nhanh chóng đính chính con số đúng là 15,371 và đổ lỗi do đánh máy sai thêm vào một số 0 ở số cuối.
Tổng thống Trump ngay sau đó mở cuộc họp báo tuyên bố là có gian lận bầu cử tại các tiểu bang Michigan, Wisconsin, Georgia và Pennsylvania, đảng Cộng Hòa bắt đầu khởi kiện và cho biết có thể dẫn đến tranh tụng tại Tối Cao Pháp Viện.
Ban vận động tranh cử của ông Trump đưa ra một tuyên bố cho biết ông Trump "sẽ không bao giờ từ bỏ chiến đấu vì bạn và đất nước của chúng ta."
Theo bản tuyên bố tất cả các lá phiếu hợp pháp phải được đếm và tất cả các lá phiếu bất hợp pháp không được tính vào, ông Trump sẽ theo đuổi quá trình này thông qua mọi khía cạnh của luật pháp.
Từ đó các thông tin tràn ngập về kẻ thắng người thua, nhưng ngay cả nếu không có khởi kiện và tranh tụng, do cách thức bầu cử ở Mỹ kết quả thắng thua là quyết định của đa số cử tri đoàn, nghĩa là còn cả tháng nữa mới có kết quả chính thức.
Thượng viện điều tra…
Thượng viện đã từ chối công nhận liên danh Biden Harris thắng cử, ngày 7/11/2020, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham cho biết Ủy ban Tư pháp Thượng viện sẽ điều tra “tất cả các cáo buộc đáng tin cậy về việc bỏ phiếu không đúng và hành vi sai trái” trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.
Ông Lindsey Graham cho biết “Kết quả bầu cử không thể do hệ thống truyền thông quyết định, mà là số phiếu bầu chính xác quyết định.”
Tiểu bang tổ chức bầu cử…
Ở Mỹ theo Hiến Pháp luật bầu cử do tiểu bang soạn và thi hành, bởi vậy mỗi tiểu bang luật mỗi khác ngay cả việc định nghĩa cử tri là ai.
Theo đảng Cộng Hòa tại một số địa phương cánh tả Dân Chủ Xã Hội nắm quyền bất luận ai đang sống ở đó dù là công dân Mỹ hay sống bất hợp pháp đều có thể đi bầu, và họ cho rằng đó là một lý do đảng Dân Chủ liên tục đòi mỗi lá phiếu đều phải được tính bất kể họ là ai.
Lý do khác là tại tiểu bang do đảng Dân Chủ nắm gần đây còn đổi luật các phiếu gửi bằng thư có dấu bưu điện của Ngày bầu cử (3/11/2020) có thể được nhận đến hết ngày 6/11/2020 ở Pennsylvania và ngày 12/11/2020 ở Bắc Carolina, thay vì chỉ nhận phiếu qua bưu điện vào ngày bầu cử như thông lệ và ở các tiểu bang khác.
Đảng Cộng hòa đã kiện lên tòa án tiểu bang và sau đó kháng cáo lên Tối cao pháp viện nhưng không thành công nên đảng Cộng hòa vẫn tiếp tục kiện.
Vì thế ông Trump mới kêu gọi ngừng đếm phiếu tại tiểu bang Pennsylvania và các tiểu bang do đảng Dân Chủ nắm quyền hành pháp.
Tất cả những gì đã, đang và sẽ xảy ra đều đã nằm trong tính toán của cả hai đảng Dân Chủ và đảng Cộng Hòa, bởi vậy mỗi bên đều có một lực lượng luật sư lên đến hằng ngàn người đang ngày đêm làm việc.
Hiện có 5 tiểu bang bao gồm Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Bắc Carolina và Nevada đã và đang xảy ra kiện tụng từ việc ngừng đếm phiếu, đếm phiếu lại, đến việc gian lận và vi phạm Hiến Pháp.
Liệu Tối Cao Pháp Viện có phân xử không ?
Tối Cao Pháp Viện chỉ phân xử khi có liên quan đến Hiến Pháp, nên đến nay chưa biết vì lý do gì ông Trump thông báo muốn kiện nên không thể đoán trước kết quả kiện tụng.
Từ thời lập quốc các tổ phụ nước Mỹ không ai bầu cử qua bưu điện, muốn đi bầu có khi họ phải đi cả ngày đến thị trấn gần nhất để bầu, biết đâu chừng bà Amy Coney Barrett theo triết lý nguyên thủy làm đúng với bản Hiến Pháp và thời đại những nhà lập quốc Mỹ phán rằng bầu cử qua thư là bất hợp hiến và được bốn thẩm phán bảo thủ ủng hộ.
Việc kiện tụng thường kéo dài nhiều tháng và lần này có quá nhiều kiện tụng, mà thời gian chính thức thông báo kết quả bầu cử còn chỉ 1 tháng, nên không chắc có thời gian kiện tụng sẽ lên đến Tối Cao Pháp Viện và ngay cả có thể xử được ở các tòa án tiểu bang.
Cử tri đoàn…
Bầu cử Mỹ là bầu cử gián tiếp nên theo Luật Liên bang các tiểu bang phải hoàn tất kiểm phiếu và phải chính thức bổ nhiệm cử tri đoàn trước ngày 8/12/2020.
Để đến ngày 14/12/2020, cử tri đoàn từ các tiểu bang sẽ gặp nhau tại thủ đô Washington chính thức bầu kín một vị Tổng thống và một vị Phó Tổng Thống.
Theo Luật Liên bang năm 1845, nếu kết quả bầu cử không rõ ràng các chính trị gia tiểu bang có quyền tự quyết định ai thắng cử và bổ nhiệm cử tri đoàn để kịp thời lên thủ đô bầu cử.
Tại các tiểu bang đang tranh chấp gồm Wisconsin, Michigan, Pennsylvania và Bắc Carolina các Quốc Hội cả Thượng viện lẫn Hạ viện đều do đảng Cộng Hòa nắm giữ.
Kết quả sẽ nghiêng về phía liên danh Trump – Pence, Quốc Hội các tiểu bang nói trên sẽ bổ nhiệm cử tri đoàn đảng Cộng Hòa lên thủ đô bầu phiếu.
Cũng tại các tiểu bang này các Thống Đốc lại thuộc đảng Dân Chủ đã tuyên bố liên danh Biden – Harris thắng cử và đòi bổ nhiệm cử tri đoàn đảng Dân Chủ lên thủ đô bầu phiếu.
Quốc Hội Liên Bang
Ngày 2/1/2021, các tân thượng nghị và dân biểu Quốc Hội Liên Bang vừa thắng cử sẽ tuyên thệ nhậm chức, ngay sau đó ngày 5/1/2021, lưỡng viện Quốc hội họp mở các phiếu cử tri đoàn của tất cả các tiểu bang và chính thức tuyên bố ai thắng cử.
Nhưng Thượng viện khi đó nếu đã thuộc về đảng Cộng Hòa còn Hạ Viện lại do đảng Dân Chủ nắm nên không bên nào đồng ý với bên nào về kết quả do các tiểu bang bầu chọn.
Các Thượng nghị sĩ đảng Cộng Hòa vừa trải qua một trận chiến kinh hoàng do đảng Dân Chủ đã chi hằng trăm triệu Mỹ kim với quyết tâm hạ gục, uy tín và sinh mạng chính trị của họ đã gắn chặt với ông Trump nên quyết định cuối cùng sẽ thuộc về ông Trump.
Khẩn cấp chống bạo loạn cấp quốc gia ?
Rất có thể ông Trump sẽ không đợi đến ngày 20/1/2021, nhiệm kỳ của ông Trump chính thức kết thúc, theo Đạo luật Tiếp nhiệm Tổng thống 1947, chức tổng thống sẽ được tạm quyền trao cho Chủ tịch Hạ viện thuộc đảng Dân Chủ là bà Nancy Pelosi để có thể tổ chức bầu cử lại.
Khi Quốc Hội Liên Bang thất bại tuyên bố ai chiến thắng tình hình căng thẳng khắp nơi, nhất là tại các tiểu bang do đảng Dân Chủ nắm giữ, ông Trump có toàn quyền tuyên bố ban hành lệnh khẩn cấp chống bạo loạn cấp quốc gia.
Tiếp theo ông Trump tuyên bố hủy bỏ kết quả cuộc bầu cử 3/11/2020, tạm thời tiếp tục giữ vai trò Tổng thống Mỹ và Hành pháp Liên Bang tước quyền các tiểu bang đứng ra tổ chức bầu cử tổng thống.
Quân Đội chính quy mặc dầu do ông Trump làm Tổng Tư Lệnh đã thấy trước trò chơi chính trị nên từ tháng 9/2020 đã chính thức tuyên bố việc bảo vệ trị an không phải là vai trò của Quân Đội.
Quân đội sẽ tiếp tục giữ vai trò bảo vệ lãnh thổ và đại dương, sẵn sàng chiến đấu khi ngoại bang lợi dụng tình trạng gây thiệt hại quyền lợi nước Mỹ.
Tổng thống Trump sẽ sử dụng Lực lượng Vệ binh Quốc Gia và một số lực lượng nội an khác như lực lượng đặc trách biên giới, lực lượng bảo vệ các cơ quan chính phủ để bảo vệ trị an.
Các lực lượng cảnh sát mặc dù thuộc thành phố nhưng trong những tháng ngày qua đã gắn bó với ông Trump nên sẽ cùng với các lực lượng quân sự liên bang và tiểu bang giữ gìn trật tự công cộng.
Sẽ có một số bạo loạn xảy ra nhưng do đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp chống bạo loạn quốc gia nên ông Trump có toàn quyền gởi lực lượng đến giúp giữ trị an cho cuộc bầu cử tổng thống.
Trong tình trạng khẩn cấp chống bạo loạn ông Trump có quyền ký sắc lệnh tạm giam bất cứ ai không tuân theo luật khẩn cấp quốc gia.
Ông Trump gần đây tuyên bố “với ông thắng thì dễ nhưng thua thì thật khó” và như chúng ta đã biết ông sẵn sàng làm bất cứ việc gì mà ít người dám nghĩ tới, nhất là khi ông tin rằng đã bị đối xử bất công khi ông “chiến đấu vì bạn và đất nước của chúng ta".
Trò chơi chính trị đã được thấy trước…
Ngày 23/10/2020 tạp chí The Economist đăng bài bình luận về sự chính trực trong bầu cử Mỹ do giáo sư Luật học Đại học Amherst ông Lawrence Douglas viết về một kịch bản xảy ra từ ngày bầu cử Mỹ 3/11/2020.
Tờ Luật Khoa Tạp Chí đã dịch bài bình luận dưới nhan đề “Nếu ông Trump không chịu chấp nhận kết quả bầu cử thì sao?”, ông Lawrence Douglas đã nhận ra trò chơi chính trị nên thấy trước những chuyện đã và đang xảy ra.
Bạn đọc muốn tìm hiểu về luật pháp và về lịch sử Mỹ để thấy đây không phải là lần đầu tiên các chính trị gia chơi trò chơi dân chủ kiểu Mỹ xin vào trang Luật Khoa để xem bản dịch bài bình luận (
Nếu ông Trump không chịu chấp nhận kết quả bầu cử thì sao?).
Lịch sử chính trị Mỹ thường xuyên phân cực nhưng mọi tranh chấp chính trị đều được công khai để người dân Mỹ có quyền đánh giá đúng sai và quyền chọn lựa một lãnh tụ xứng đáng nhất để lèo lái nước Mỹ qua những cơn biến động.
Có thể ông Trump và ông Biden hai quân tướng trên bàn cờ chính trị biết rõ nước cờ của nhau sẽ tìm ra một giải pháp để kết thúc cuộc chơi nhanh chóng và ít tốn kém hơn để cả hai bên cùng thắng và người Mỹ sẽ là người chiến thắng, rất mong và rất mong…
2- Dân chủ nước Mỹ nhìn từ Úc châu.
Bản Tuyên Ngôn Độc Lập, bản Hiến Pháp Hoa Kỳ và các bản Hiến Pháp của 50 tiểu bang đều không nhắc đến từ ngữ dân chủ (democracy), như vậy tam quyền phân lập có bao hàm ý nghĩa của dân chủ hay không ?
Dân chủ định nghĩa theo Hiến Pháp
Muốn hiểu được ý nghĩa của tam quyền phân lập tại Mỹ, chúng ta cần quay lại thời lập quốc, vào năm 1776, 13 cựu thuộc địa Anh Quốc đồng ý thành lập một hình thức liên bang cùng soạn bản Tuyên Ngôn Độc Lập.
Sau đó đến năm 1781, những nhà lập quốc lại cùng nhau soạn bản Dự Thảo Hiến Pháp, theo đó các chính quyền tiểu bang giữ lại chủ quyền lãnh thổ, chính quyền trung ương lo việc ngoại giao và quân sự, mọi quyết định ở trung ương cần ít nhất 9 tiểu bang đồng ý.
Năm 1783, chính quyền trung ương chính thức ký Hòa ước với Anh Quốc, các nhà lập quốc nhận ra rằng để có thể tồn tại vững vàng chính quyền trung ương cần được quyền in tiền, quyền thu thuế, quyền hòa giải và quyền phân xử tranh chấp giữa các tiểu bang.
Nên vào năm 1787 đại biểu từ 12 tiểu bang đã gặp nhau tại Philadelphia để thảo luận về một bản Hiến Pháp xây dựng một thể chế cộng hòa liên bang.
Vì mỗi tiểu bang có dân số, có điều kiện văn hóa, địa lý, kinh tế, tôn giáo và sắc tộc khác nhau, nên thay vì chọn phổ thông đầu phiếu các nhà lập quốc mới nghĩ đến cách bầu tổng thống theo cử tri đoàn, rồi tổng thống đề cử thẩm phán và thượng viện thảo luận thông qua việc đề cử.
Bằng phương cách dân chủ gián tiếp độc đáo này các tiểu bang có đông dân không thể dùng lá phiếu cử tri để lấn áp quyền lực và quyền lợi của các tiểu bang nhỏ có dân số ít.
Các tiểu bang chịu trách nhiệm về y tế, giáo dục, an ninh trật tự, an sinh xã hội, điều hành các cuộc bầu cử và hầu hết những vấn đề trực tiếp liên quan đến đời sống của người dân.
Trong khi chính quyền liên bang chỉ nắm quyền về ngoại giao, quốc phòng, tiền tệ và quyền hòa giải, phân xử tranh chấp giữa các tiểu bang và giữa liên bang với các tiểu bang.
Bảo thủ chống cấp tiến
Từ đó đến nay vẫn có 2 luồng tư tưởng chính trị:
Tư tưởng bảo thủ cho rằng các chính phủ tiểu bang gần với dân hơn chính phủ liên bang nên phục vụ người dân tốt hơn vì thế cần giữ nguyên mô hình dân chủ gián tiếp như bản Hiến Pháp đã viết ra.
Tư tưởng cấp tiến lại cho rằng thế giới đã thay đổi rất nhiều những điều ghi trong Hiến Pháp cần được mở rộng hay thay thế, chính quyền trung ương cũng cần được mở rộng quyền lực.
Các tiểu bang cũng có hành pháp, lập pháp và tư pháp riêng và nhiều tiểu bang từ thống đốc, dân biểu, nghị sĩ và thẩm phán đều thông qua bầu phiếu trực tiếp.
Đã có một số đề nghị tu chính Hiến Pháp: tổng thống và các thẩm phán liên bang phải thông qua phổ thông đầu phiếu.
Nhưng muốn tu chính cần 2/3 dân biểu ở Hạ Viện đồng ý, rồi cần 2/3 nghị sĩ ở Thượng Viện đồng ý và rồi lại cần 3/4 các tiểu bang đồng thuận.
Cách thức khác là 50 tiểu bang ngồi lại để soạn ra cách thức bầu cử mới nói cách khác một hiến pháp mới.
Trên thực tế việc bất đồng quan điểm, khuynh hướng, niềm tin và nhất là lợi ích giữa các tiểu bang càng ngày càng đa dạng, mở rộng và phức tạp hơn, nên việc tu chính hay một hiến pháp mới sẽ khó có thể xảy ra.
Từ một liên bang thân hữu lỏng lẻo chỉ trong vòng 100 năm Hoa Kỳ đã trở thành một cường quốc số một trên thế giới và giữ vững vị thế này đến nay mới thấy được viễn kiến của các nhà lập quốc Hoa Kỳ.
Đảng Dân Chủ Cộng Hòa
Bản Hiến Pháp quy định luật hoạt động chính trị chung cho các đảng chính trị từ liên bang xuống đến tiểu bang và xuống tận địa phương, biết về lịch sử thành lập đảng chính trị sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nền dân chủ tại Mỹ.
Đảng Dân chủ Cộng hòa được thành lập vào năm 1791 nhằm cạnh tranh với đảng Liên bang gồm những nhà quý tộc Anh và những nhà tư sản muốn tạo ra một ngân hàng liên bang và đề cao sức mạnh của chính quyền liên bang.
Đảng Dân chủ Cộng hòa chủ trương chính quyền liên bang phải hoạt động trong vòng Hiến pháp theo đúng nghĩa đã được viết ra để bảo vệ các tiểu bang, đảng này được giới công nhân và nông dân nhiệt tình ủng hộ khiến đảng Liên bang liên tục thất cử và đến năm 1812 ngừng sinh hoạt.
Không còn cạnh tranh chính trị, nội bộ đảng Dân chủ Cộng hòa bắt đầu chia làm 2 cánh: một cánh ủng hộ và một cánh chống lại tình trạng nô lệ.
Một số tiểu bang miền Bắc đã hủy bỏ chế độ nô lệ trước khi Hoa Kỳ được thành lập vào năm 1776, muốn phát triển về kỹ nghệ, nên giới tư bản và công nhân đã chống lại tình trạng nô lệ và nhiệt tình ủng hộ đảng Cộng Hòa.
Cánh miền Nam đa số là nông dân cần nô lệ phục vụ nông trại, đồng thời muốn mở rộng đất đai về phía Nam và phía Tây nên ủng hộ đảng Dân chủ.
Trong cuộc bầu cử năm 1860 đảng Cộng hòa nhờ tập trung vào đề tài giải phóng nô lệ mà mang lại chiến thắng cho Tổng thống Abraham Lincoln, nhưng đồng thời cũng dẫn đến nội chiến Bắc Nam.
Trong gần 1 thế kỷ, đảng Cộng Hòa được xem là đảng cấp tiến, chính phủ không xen vào chuyện cá nhân hay gia đình, cởi mở di dân, chi tiêu rộng rãi, mở rộng kỹ nghệ, bảo vệ thị trường nội địa và xây dựng chính quyền trung ương mạnh.
Đảng Dân Chủ được coi là bảo thủ cho rằng chính phủ trung ương không được phép đưa ra các đạo luật can thiệp vào tôn giáo hay đạo đức, thuế thấp và không được xen vào chuyện của các chính phủ tiểu bang.
Người da đen mặc dầu đã được tham gia bầu cử ở liên bang cũng như ở tiểu bang, nhưng đảng Dân Chủ vẫn thuộc người da trắng và vẫn không để người da đen tham gia các cuộc bầu cử sơ bộ.
Đảng Dân Chủ đổi chiều…
Sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1930, Tổng thống Franklin Roosevelt (1933-45) thắng cử đã đưa ra Đối Sách Mới (New Deal) và chuyển đảng Dân Chủ thành một đảng với khuynh hướng cấp tiến cải tổ xã hội, chăm lo cho tầng lớp lao động và xây dựng hệ thống an sinh xã hội.
Người da đen bắt đầu được quyền tham gia các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân Chủ nên cũng bắt đầu chuyển sang sinh hoạt với đảng Dân Chủ.
Đến thời Tổng thống John Kennedy và Tổng thống Lyndon Johnson thực hiện kế hoạch chống lại nghèo đói bất công và ban hành Đạo Luật về Dân Quyền chống kỳ thị chủng tộc nên đa số cử tri da đen chuyển sang bầu cho đảng Dân Chủ.
Chính sách cởi mở di trú của đảng Dân Chủ có từ thời Tổng Thống Lyndon Johnson cũng giúp đảng Dân Chủ có được số cử tri ngày càng tăng từ các di dân, nhất là từ di dân gốc Á châu và Nam Mỹ.
Sang đến thời Tổng thống Bill Clinton chính sách tân tự do, mở cửa thị trường gây nạn thất nghiệp trong khu vực công nghiệp, ảnh hưởng trầm trọng đến đời sống của người lao động và nhất là người lao động Mỹ da đen.
Kết quả cuộc thăm dò cử tri vào tháng 7/2016 do hãng Rasmussen thực hiện chỉ 13% cử tri cho rằng cuộc sống của thanh niên người Mỹ da đen đã tốt hơn kể từ cuộc bầu cử của Tổng thống Obama vào tháng 11/2008.
Trong khi đó có tới 41% tin rằng đời sống trở nên tồi tệ hơn và 39% tin rằng cuộc sống của thanh niên da đen không có gì thay đổi.
Sự thất bại của Chính phủ Obama đã giúp Tổng thống Trump thắng cử, người lao động da trắng đã bỏ phiếu cho ông, trong khi cử tri da đen đã không đi bầu.
Đầu tháng 6/2019 hãng Rasmussen thực hiện khảo sát khác cho thấy 33% cử tri cho rằng cuộc sống của những người Mỹ da đen trẻ tuổi đã trở nên tốt hơn kể từ ngày ông Trump thắng cử, 20% cao hơn 8 năm cầm quyền của Tổng thống Obama.
Chừng 36% cử tri cho rằng tình trạng trở nên tồi tệ hơn, và 22% đánh giá cuộc sống của những người trẻ tuổi da đen không có gì thay đổi.
Trong khoảng thời gian tiến hành cuộc khảo sát, tháng 6/2019, nhờ những chính sách kinh tế của Chính phủ Trump con số thất nghiệp đã xuống thật thấp, nhiều người lao động và người Mỹ da đen đã có được công ăn việc làm.
Theo kết quả gần nhất ứng cử viên trẻ người Mỹ da đen ông John James sẽ thắng cử thượng viện tiểu bang Michigan.
Bầu cử 2020
Ông Trump tiếp tục tranh cử với chủ trương nước Mỹ trên hết được ông ngắn gọn giải thích như sau:
Một người có lo được cho mình, thì mới lo được cho gia đình, mới đóng góp được cho cộng đồng, cho đất nước và cho thế giới, nên trách nhiệm ưu tiên hàng đầu của chính phủ là phải lo cho dân Mỹ có công ăn việc làm.
Nước Mỹ có giàu, có mạnh, có ổn định thì mới có khả năng đóng góp cho thế giới và nếu ông thắng cử ông sẽ tiếp tục chính sách như nhiệm kỳ trước: nước Mỹ trên hết.
Ngược lại các chính sách của ông Biden quay trở lại với thời chính phủ Obama, một mặt tăng thuế, tăng sự can thiệp chính phủ liên bang vào tiểu bang và trở lại chính sách ngoại giao theo khuynh hướng tân tự do toàn cầu hóa.
Cuộc tranh luận bầu cử Tổng thống lần thứ hai ông Biden đã tỏ ra gần gũi hơn với cánh tả dân chủ xã hội, với “Bidencare” một bước tiến tới hệ thống y tế miễn phí cho toàn dân, mức lương tối thiểu $15/1giờ, giáo dục đại học miễn phí và bảo vệ môi trường loại bỏ kỹ nghệ khai thác dầu khí từ mỏ dầu và các mỏ đá phiến.
Chiến dịch tranh cử
Quyết định ai là tổng thống Mỹ trong 4 năm sắp tới tùy thuộc vào lá phiếu của cử tri ở một số tiểu bang ở phía Đông nên cả ông Trump lẫn ông Biden đều dành mọi nỗ lực cho các tiểu bang này.
Quỹ tranh cử của ông Biden nhiều hơn của ông Trump vài trăm triệu Mỹ Kim, đa số là các khoản tiền lớn do các nhà tư bản tài phiệt đóng góp, nhờ thế ông Biden có nhiều tiền để quảng cáo tranh cử, tập trung vào những tiêu cực của ông Trump và đề cao ông Biden là người thay thế.
Ông Trump có ít tiền hơn, nhưng đa số đến từ các đóng góp nhỏ, chiến dịch tranh cử cũng khác với hằng ngàn thiện nguyện viên gõ cửa từng nhà đến từng tổ chức vận động cho ông, đồng thời ông bay từ tiểu bang này sang tiểu bang khác liên tục tiếp xúc với hằng chục ngàn người tiếp đón ông.
Cánh tả dân chủ xã hội không nhận đóng góp từ giới tư bản tài phiệt, mà nhận từ hằng triệu cá nhân đóng những khoản tiền nhỏ, họ cũng gõ cửa từng nhà, đến từng tổ chức, mở các diễn đàn thu hút giới trẻ vào tranh luận và nhất là vận động bầu cử bằng cách công khai minh bạch đường lối chính sách dân chủ xã hội.
Kết quả cuộc bầu cử cho thấy ông Trump đã chuyển đảng Cộng Hòa từ một đảng bảo thủ thành một đảng biết lo cho thành phần lao động, cả người da trắng lẫn người da đen và biết quan tâm đến nguyện vọng các cộng đồng sắc tộc như Việt Nam hay người gốc Nam Mỹ, nhờ đó ông đã thắng cử ở tiểu bang Florida và các tiểu bang Đông Nam nước Mỹ.
Ngược lại, phong trào dân chủ xã hội cũng chuyển đảng Dân Chủ từ các chính sách tân tự do xa rời quần chúng Mỹ, để ngày càng gần hơn với chính sách xã hội chủ nghĩa, xây dựng một nhà nước tập trung quyền lực vào trung ương.Nguyễn Quang Duy
Melbourne, Úc Đại Lợi
8/11/2020
