Robocall. (Hình minh họa: consumerreports.org)
Những người ở Hoa Kỳ chắc không ai là không bị những cuộc gọi điện
thoại để quảng cáo, xin tiền, xin phiếu hay lừa đảo. Những cuộc gọi điện
thoại đó được gọi chung là robocall.
Đây là một tiếng Mỹ mới được đặt ra để chỉ những cuộc gọi điện thoại
tự động bằng máy tính như là một rô bô (robot) gọi, cho nên mới có từ
robocall. Mặc dù rất khó chịu nhưng bạn có thể làm gì để tránh robocall
không?
Theo thống kê thu thập được của YouMail thì trong Tháng Ba,
2019, có 5.2 tỷ robocall trên đất Mỹ. Tính trung bình mỗi người (kể cả
trẻ em) nhận được 15 cuộc điện thoại robocall. Năm thành phố nhận nhiều
robocall nhất là Atlanta, Dallas, New York, Los Angeles và Houston.
Nếu phân chia theo loại gọi thì lừa đảo chiếm 47.4%, quảng cáo 15.4%,
nhắc nhở và báo động 20%, và nhắc trả tiền 17.2%. Con số này càng ngày
càng gia tăng vì chưa có biện pháp hữu hiệu nào ngăn cản được robocall
và kẻ gian né tránh được luật pháp khá dễ dàng.
Tại sao khó ngăn chặn được robocall
Hồi xưa, khi người nào đó gọi bạn thì số điện thoại thật của người đó
sẽ hiện ra. Nếu muốn, bạn có thể phong tỏa số đó. Nếu bị kẻ nào phá
quấy hay lừa đảo bạn có thể báo cho công ty điện thoại hay Ủy Ban Truyền
Thông Liên Bang (Federal Communications Commission, viết tắt là FCC).
Kể từ năm 2003 FCC đã đưa nhiều kẻ gian dùng robocall ra tòa và đã phạt
trên $1.5 tỷ. Nhưng vấn nạn robocall càng ngày càng tệ chứ không bớt
chút nào. Tại sao như vậy?
Bây giờ nhờ kỹ thuật mới Voice over IP (gọi điện thoại qua Internet)
ai cũng có thể giấu số thật của mình và thay vào đó bằng một số khác.
Như vậy người nhận không biết là ai gọi tới. Một cách đánh lừa thông
dụng của kẻ gian là lấy số giả trong cùng vùng với người nhận. Thí dụ số
của bạn là 714-123-4567 thì kẻ gian có thể giả số gọi tới là
714-123-5678. Làm như vậy bạn sẽ tưởng là người quen gọi. Số giả tạo này
có thể thay đổi liền liền nên không thể ngăn chặn được và rất khó truy
ra được số thật.
Vấn đề rắc rối thêm vì không phải robocall nào cũng trái luật. Chính
phủ Hoa Kỳ không những muốn bảo vệ người tiêu dùng nhưng cũng muốn bảo
vệ công việc của những nhà thương mại, bảo vệ sự tự do tranh cử và
khuyến khích việc làm từ thiện. Nên robocall từ những chính trị gia hay
đảng chính trị gọi để xin ủng hộ khi ra tranh cử là hợp pháp, robocall
từ những hội từ thiện gọi xin tiền là hợp pháp, và robocall của các công
ty gọi để nhắc nhở trả tiền cũng là hợp pháp.
Có một số cơ quan hay cá nhân được quyền dùng số giả một cách hợp
pháp. Cảnh sát có quyền dùng số giả trong những cuộc điều tra. Cơ quan
bảo vệ và che chở cho người phụ nữ bị sách nhiễu có quyền dùng số giả để
bảo mật cho người phụ nữ.
Những biện pháp chống robocall
Hiện nay có nhiều biện pháp chống robocall, nhưng theo kinh nghiệm bản thân của tôi thì chưa có biện pháp nào hoàn thiện cả.
Không trả lời điện thoại từ những số lạ. Cũng không trả lời bất cứ một
câu hỏi. Đặc biệt những câu hỏi cần trả lời “yes.” (Hình minh họa:
aarp.org)
Việc đầu tiên bạn nên làm là vào mạng donotcall.gov để ghi tên vào
danh sách Do Not Call (không được gọi). Danh sách này được Ủy Ban Thương
Mại Liên Bang (Federal Trade Commission) Hoa Kỳ điều hành. Theo luật lệ
của Hoa Kỳ một khi bạn ghi số điện thoại của bạn vào danh sách Do Not
Call thì những người quảng cáo từ xa (telemarketer) không được quyền gọi
số điện thoại của bạn. Tuy nhiên việc ghi tên vào danh sách Do Not Call
chỉ ngăn ngừa được những người làm ăn lương thiện còn kẻ gian thì dĩ
nhiên là không theo luật lệ do đó chúng bất kể danh sách Do Not Call và
vẫn gọi như thường.
Có rất ít dịch vụ gạn lọc robocall cho đường dây điện thoại cố định.
Nomorobo là một dịch vụ miễn phí mà bạn có thể dùng. Bạn vào mạng của
Nomorobo và đăng ký với họ thì họ sẽ kiểm tra số gọi tới để loại bỏ
robocall trước khi chuyển cuộc gọi tới cho bạn. Tôi đã đăng ký với
Nomorobo nhưng vẫn nhận nhiều robocall, có lẽ chỉ bớt đi. Vấn đề nan
giải là kẻ gian dùng số giả và đổi liên tục nên họ không thể ngăn chặn
hết được.
Có nhiều dịch vụ gạn lọc robocall như là Nomorobo, RoboKiller,
Truecaller và YouMail cho điện thoại di động. Bạn cũng có thể dùng các
dịch vụ miễn phí của công ty điện thoại để ngăn ngừa robocall. AT&T
thì có dịch vụ AT&T Call Protect, Verizon có Verizon Call Filter,
và T-Mobile có Scam ID and Scam Block Service. Những dịch vụ này loại sơ
đẳng thì miễn phí, nếu bạn muốn tốt hơn thì phải trả thêm 3, 4 đô la
mỗi tháng.
Mẹo để giảm bớt robocall và tránh bị lừa
Không trả lời điện thoại từ những số lạ. Robocall tự động gọi rất
nhiều số bất kể số đó còn trống hay đã ngưng hoạt động. Nếu bạn trả lời
robocall thì kẻ gian biết số điện thoại này là thật, chúng sẽ làm giấu
số của bạn và bạn sẽ nhận nhiều robocall hơn. Tuy nhiên không trả lời
điện thoại số lạ nhiều khi cũng có vấn đề vì có thể bị nhỡ một cuộc gọi
quan trọng.
Nếu bạn trả lời điện thoại và người hay máy ở đầu dây bên kia yêu cầu
bạn bấm vào một nút nào đó để ngưng không nhận những cuộc gọi từ số đó
nữa thì bạn không nên nhấn nút nào hết mà chỉ nên cúp máy. Đây là một
thủ thuật nhỏ của kẻ gian để tìm nạn nhân mới. Vì người nào dễ nghe lời
thì cũng sẽ dễ bị dụ.
Cũng không trả lời bất cứ một câu hỏi. Đặc biệt những câu hỏi cần trả
lời “yes.” Vì có thể kẻ gian thâu lại tiếng nói “yes” của bạn và ghép
nó vào những câu hỏi khác, coi như bạn đã chấp thuận cho họ làm việc gì
đó.
Không bao giờ cho biết những thông tin cá nhân như số an ninh xã hội hay mật khẩu cho những người lạ.
Nếu một người lạ tự xưng là nhân viên của một cơ quan chính phủ hay
một công ty tư đòi hỏi bạn cho biết tin tức cá nhân hay đòi tiền thì nên
cúp máy ngay. Sau đó, bạn có thể tìm số điện thoại của công ty hay cơ
quan đó trên Internet rồi gọi lại.
Sở Thuế IRS bao giờ cũng gửi thư tới bạn trước vài lần rồi mới gọi.
Nhưng họ không bao giờ đòi bạn phải trả tiền liền bằng prepaid debit
card hay gift card. Cho nên kẻ nào tự xưng là nhân viên của IRS thì bạn
nên cúp máy ngay.
Những biện pháp chống robocall trong tương lai
Những cơ quan bảo vệ người tiêu dùng như Consumer Reports đang làm áp
lực với FCC và những công ty điện thoại để có những biện pháp cụ thể và
hữu hiệu chống lại robocall. Vào Tháng Giêng, 2019, Hạ Viện Hoa Kỳ vừa
đưa ra một dự luật gọi là Telephone Robocall Abuse Criminal Enforcement
and Deterrence (vấn đề lạm dụng, phạm pháp, ép buộc và ngăn trở điện
thoại robocall). Nếu trở thành luật thì FCC sẽ dễ dàng hành động chống
robocall và có thể phạt nặng kẻ phạm luật.
Cũng có nhiều ý kiến mới để chống robocall. Một ý kiến hay là chứng
thực số điện thoại người gọi. Nếu biết được đúng nguồn gốc cuộc gọi điện
thoại thì các công ty điện thoại có thể phong tỏa các cuộc điện thoại
phạm luật và người tiêu dùng cũng biết được chính xác là ai đang gọi
mình.
Một số các tổ chức về truyền thông đang phát triển một hệ thống gọi
là STIR/SHAKEN (Secure Telephony Identity Revisited/Signature-based
Handling of Asserted Information using toKENs) để phát triển ý kiến
chứng thực số điện thoại người gọi. Khi nào hệ thống này được hoàn chỉnh
và các công ty điện thoại bắt đầu áp dụng thì công chúng mới tránh được
robocall.
Hà Dương Cự
nguoi-viet.com/nguoiphuongnam
