Có rất nhiều cuộc tranh luận xung quanh cách rửa tay.
Nước nóng hay lạnh? Xà phòng hoặc nước rửa tay? Lau tay bằng khăn giấy hay sấy khí nóng? Thủ tục để ra khỏi phòng vệ sinh là một nhiệm vụ hết sức quan trọng, nhưng cách tốt nhất là gì?
Bây giờ bạn hãy rửa tay đi! Nghe có vẻ đơn giản, nhưng không phải đâu. Mặc dù có rất nhiều bằng chứng rằng rửa tay sau khi bạn ở nhà vệ sinh ra, trước khi ăn, hoặc sau khi đi trên phương tiện giao thông công cộng có thể làm giảm lây lan bệnh, nhưng chỉ có 5% số người luôn rửa tay đúng cách.
Một nghiên cứu quan sát của hơn 3.000 người đã phát hiện ra 10% người rời nhà vệ sinh công cộng mà không hề rửa tay và thậm chí nếu rửa thì 33% không dùng xà phòng. Điều này là quan trọng vì, thật không may, chúng ta không khỏi chạm tay vào mặt mình, làm vi trùng truyền từ tay sang mũi và mồm, rồi vào trong cơ thể ta. Các nhà nghiên cứu ở Braxin và Mỹ thấy rằng chúng ta chạm vào các bề mặt ở nơi công cộng trung bình 3,3 lần một giờ và chạm vào miệng hoặc mũi khoảng 3,6 lần một giờ.
Vậy rõ ràng là chúng ta cần phải rửa tay đúng cách. Vấn đề là có rất nhiều điều phải nói về cách rửa tay.
Để tay được sạch có cần nước phải nóng không?
Trong một cuộc khảo sát của 500 người lớn ở Mỹ, 69% người tin rằng nhiệt độ nước có tác động đến hiệu quả của việc rửa tay. Đúng là nhiệt có thể giết chết vi khuẩn (đó là lý do tại sao chúng ta cần đảm bảo một số thức ăn nhất định phải rất nóng khi ăn), nhưng nước sẽ cần phải nóng bỏng thì điều này mới xảy ra trên da bạn. Thí dụ, vi trùng Salmonella, có thể sống ở nhiệt độ 55C trong hơn 10 phút. Nếu bạn rửa tay trong nước nóng đến như vậy thì bạn sẽ bị bỏng nặng trước 30 giây.
Để tìm hiểu chính xác có bao nhiêu vi khuẩn vẫn còn trên tay sau khi rửa bằng nước ở nhiệt độ từ 4,4C đến 50C, các nhà nghiên cứu ở Florida đã sử dụng một phương pháp được gọi là kỹ thuật dịch trong găng. Tay của tình nguyện viên được lau bằng nước chứa vi khuẩn hoặc thịt bò thái mỏng. Sau đó tay của họ được rửa trong nước ở nhiệt độ nhất định trước khi đeo găng tay cao su, và một dung dịch đặc biệt được đổ vào phía trong găng tay.
Sau một phút xoa bóp bằng tay qua găng tay để đảm bảo tất cả các vi khuẩn này đi vào dung dịch, nước dich trong găng được hút ra bằng ống hút để đưa đi thử nghiệm. Họ phát hiện ra rằng cho dù nước là lạnh, nóng hay trung bình không có sự khác biệt gì đáng kể mang tính thống kê về số lượng vi khuẩn còn lại trên tay tình nguyện viên.
Hầu hết các nghiên cứu cho thấy khăn giấy dùng một lần là phương pháp vệ sinh nhất
Nhưng trước khi các vòi nước nóng được gỡ bỏ ở các nhà vệ sinh công cộng, chúng ta không nên quên sự bất thường ở hành vi con người. Trong những thí nghiệm này, thời gian rửa tay được tính đếm cẩn thận, nhưng trong thực tế nếu nước là rất nóng hoặc rất lạnh thì ta có xu hướng không rửa lâu. Chỉ dơ tay vào nước là không đủ, và nước ấm vừa độ khuyến khích ta lưu bàn tay lại lâu hơn trên bồn rửa.
Nước rửa chống vi khuẩn có tốt hơn xà phòng không?
Đã có thêm rất nhiều nghiên cứu về vấn đề này. Từ năm 2007, một cuộc tổng kết các nghiên cứu tốt nhất đã kết luận rằng chất chủ yếu được phát minh trong nước rửa tay chống vi khuẩn vào thời đó, chất triclosan, không làm giảm nhiều hơn số lượng vi khuẩn còn lại trên tay sau khi rửa so với việc dùng xà phòng, cũng như không hơn gì so với xà phòng trong việc ngăn ngừa các triệu chứng nhiễm trùng.
Một đánh giá năm 2015 mới đây cũng đi đến những kết luận như vậy.
Trong khi đó một sự kết hợp các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy triclosan có thể làm tăng nguy cơ sức kháng diệt khuẩn và nó có thể ảnh hưởng đến lượng hoocmon ở động vật, dẫn đến việc cấm dùng triclosan trong nước rửa tay ở Mỹ và ở Liên minh châu Âu.
Vì vậy, ta trở lại với xà phòng và nước ở bất cứ nhiệt độ nào thích hợp.
Bạn có cần phải làm khô tay sau đó?
Các máy sấy tay kiểu cũ mất nhiều thời gian để sấy, nhưng máy sấy tia khí hiện đại nhanh hơn nhiều.
Khi bạn vội vàng, để tay bạn nhỏ giọt cho khô thì cũng được. Điều đó là tốt nếu bạn không chạm vào bất cứ thứ gì trên đường ra khỏi nhà vệ sinh. Nếu chạm vào, bạn có thể mang theo vi trùng vì chúng chuyển sang tay bạn dễ dàng hơn nếu tay ướt.
Bạn cũng bỏ lỡ những lợi ích của việc làm khô tay mà nó có thể làm giảm số lượng vi khuẩn còn lại trên tay bạn.
Máy sấy tay hoặc khăn tay?
Có rất nhiều cuộc tranh luận xung quanh vấn đề này. Hầu hết các ấn phẩm ủng hộ dùng khăn giấy được sử dụng chỉ một lần. Trước hết là nó có thể nhanh hơn việc chờ đợi để một máy sấy tay truyền thống sấy xong. Trong một nghiên cứu của New Zealand (cần phải nói rằng được tài trợ bởi công ty khăn New Zealand), người ta cần chờ 45 giây để để sấy khô tay. Hầu hết chúng ta không muốn nán lại lâu như thế ở nơi này.
Tất nhiên giờ đây thế hệ máy sấy tia khí kiểu mới làm việc nhanh hơn. Nó sấy khô cũng nhanh và hiệu quả như dùng khăn giấy. Với khăn giấy và với máy sấy chỉ cần 10 giây là tay khô như nhau.
Nhưng máy sấy này đã bị phê phán, với ý kiến cho rằng chúng mạnh đến nỗi có thể làm phân tán vi trùng ra quanh phòng. Một nghiên của đại học Westminster cho thấy các máy sấy mạnh nhất có thể làm lan truyền một vi-rút đến tới 1,5m trong phòng và một nghiên cứu sau đó tăng lên đến 3 mét. Nhưng vấn đề này chưa dứt điểm. Hầu hết các nghiên cứu này đã được tài trợ bởi ngành công nghiệp khăn giấy mà họ kiếm tiền bằng bán khăn giấy chứ không phải máy sấy điện. Rồi còn nữa, các tác giả lại cởi mở về vấn đề này và nghiên cứu được công bố trong các tạp chí được những người ngang vế (bằng vai phải lứa) đánh giá.
Bước tiếp theo là nghiên cứu thêm trong các nhà vệ sinh công cộng thực sự, hơn là trong phòng thí nghiệm.
Và còn nữa, sở thích của chúng ta cần phải được tính đến. Bất kỳ phương pháp nào khuyến khích mọi người làm khô tay, thay vì để chúng ướt, là một sự cải tiến. Làm cho nhà vệ sinh đẹp hơn có thể tạo sự khác biệt. Việc nghiên cứu quan sát thấy hơn 3.000 người ở một thị trấn đại học ở Mỹ, nhận thấy rằng nếu nhà vệ sinh là sạch sẽ và được giữ gìn cẩn thận thì người ta có nhiều khả năng sẽ dừng lại và rửa tay. Khi bồn rửa bẩn, họ chỉ muốn ra khỏi đó.
Dù bạn chọn cách nào để rửa và sấy khô tay, kết quả chính của nghiên cứu là để bạn làm việc này lâu hơn bạn nghĩ. Xoa cho bông bọt lên, vào lòng và mu bàn tay cũng như cọ sạch các kẽ ngón tay và móng tay, cổ tay, trong ít nhất từ 15 đến 30 giây. Hãy thử hát hai lần bài Happy Birthday (nhưng không to quá nếu là nhà vệ sinh công cộng).
Claudia Hammond /baomai
