Bạn có biết không ? cứ mỗi 30 phút thận lại lọc tất cả máu trong cơ thể bạn để loại bỏ các chất thải và dich chất dư thừa.Thế mà nhiều người trong chúng ta không tìm hiểu xem thận của chúng ta hoạt động tốt xấu ra sao. Thật vậy nghiên cứu cho thấy là cứ ba người dân Mỹ lại có một người bị bệnh thận và có khoảng 26 triệu người dân Mỹ bị bệnh thận mà không hay biết
Bệnh thận mạn tính (Chronic kidney disease-CKD) lả một bệnh gây ra do chức năng thận bị suy yếu trong một khoảng thời gian. Bệnh này được chẩn đoán khi mà suất dịch lọc cầu thận (glomerular filtration rate-GFR ) của một người ở mức thấp hơn 60 milli-lít mỗi phút trong vòng hơn ba tháng hoặc khi mà suất albumin trên creatinine (albumin-to-creatinine) trên 30milligram albumin cho mổi gram creatinine
Hầu hết mọi người không biêt mình bị bệnh CKD cho tới khi bệnh đã ở giai đoạn cuối.
Các triệu chứng của bệnh CKD có thể bao gồm:
• Cảm thấy mệt mỏi hơn và mất đi năng lượng (Feeling more tired and having less energy)
• Khó tập trung (Trouble concentrating)
• Không muốn ăn (A poor appetite)
• Khó ngủ (Trouble sleeping)
• Chuột rút cơ bắp vào đêm(Muscle cramping at night)
• Sưng bàn chân và mắt cá chân (Swollen feet and ankles)
• Sưng phù quanh mắt,nhất là vào buổi sáng (Puffiness around your eyes, especially in the morning)
• Da khô và ngứa (Dry, itchy skin)
• Đi tiểu nhiều hơn nhất là vào đêm(Needing to urinate more often, especially at night):
Bệnh CKD xẩy ra cho bất cứ ai ở bất cứ tuổi nào, nhưng có nhiều khả năng xẩy ra hơn cho một số người hay trong những trường hợp nhất định. Các yếu tố rủi ro gia tăng nguy cơ bị bệnh CKD gồm có
• Bệnh tiểu đường (Diabetes)
• Tuổi tác (Age)
• Gia đình có tiểu sử bị CKD (Family history of CKD)
• Cao huyết áp (High blood pressure)
• Là người Mỹ gốc Phi châu hay gốc Mễ, cư dân các đảo Thái Bình Dượng hoặc thổ dân Châu Mỹ (If you are African American, Hispanic American, Pacific Islander or American Indian)
Làm sao bảo vệ thận
Chúng ta có thể không kiễm soát được tất cả các yếu tố gia tăng nguy cơ bị bệnh CKD, nhưng chúng ta có thể có những biện pháp giúp giảm khả năng bệnh này xẩy ra. Thật vậy nếu chúng ta tuân thủ các thói quen dưới đây càng sớm chừng nào thì chúng ta càng có nhiều cơ may tránh khỏi bệnh CKD
1- Kiểm soát đường huyết
Kế sau tuổi tác, bệnh tiểu đường hoặc có mức đường huyết ngoài tầm kiểm soát là yếu tố rủi ro lớn nhất gây bệnh CKD. Bệnh tiểu đường cũng còn gia tăng rủi ro bị nhồi máu cơ tim, đôt quỵ, suy tim và gây tổn thượng thận nhiều hơn
Cứ ba thành niên bị tiểu đưởng thì lại có một người bị CKD. Khoảng 44 phần trăm các ca suy thận mới (tức là các ca mà bệnh nhân cần được lọc máu hoặc ghép thận để sống sót) là những ca liên quan tới các người bị tiểu đường. Một số nghiên cứu đã cho thấy là ngay cả bệnh tiền tiểu đường (prediabetes) cũng có thễ gia tăng rủi ro bị tổn thương thận vào cuối đời
Phải làm gì? Nếu bạn bị tiểu đường thì muốn giảm rủi ro bị CKD điều chủ yếu là bạn phải kiểm soát chặt chẽ đường huyết. Muốn giảm thiểu khả năng bị CKD thì tốt nhất là bạn phải giữ cho trọng lượng cơ thể được lành mạnh, hạn chế việc tiêu thụ các carbohidrat, và tập thể dục đều đặn hầu hết mổi ngày trong tuần
2- Bớt ăn muối và hạ giảm huyết áp
Cứ năm thành niên bị cao huyết áp lại có một người bị CKD. Việc tiêu thụ muối có liên quan mật thiết với sự gia tăng huyết áp. Các nghiên cứu trên con người cho thấy là tiêu thụ muối gia tăng lượng protein trong nước tiểu,một yếu tố rủi ro chính dẫn đến CKD.
Cơ thể chúng ta loại bỏ dich chất không cần tới bằng cách lọc máu của chúng ta qua thận nhờ vào thẩm lọc (osmosis) để rút nước dư thừa ra khỏi máu. Điều này đòi hỏi phải có một sư quân bình về sodium và potassium, vì có như vậy nước mới có thể được hút qua tường cản ngăn cách dòng máu với kênh thu nạp (collecting channel) bên trong thận. Ăn theo một chế độ nhiều muối làm mất sự quân bình sodium làm cho thận chỉ loại được ít nước dẫn đến cao huyết áp. Điều nay gây căng thẳng cho thận và có thể dẫn tới CKD
Phải làm gì? Kiểm soát cẫn thận lượng muối tiêu thụ sao cho không đuợc quá 2300 miligram/ngày. Hảy đọc kỹ bảng thành phần dinh dưỡng in trên bao bì thực phẩm và lưa chọn những thực phẩn nào chứa ít sodium ( không quá 200milligram sodium cho mổi phần ăn).Tránh xa các thực phẫm chế biến cao (highly processed foods) như pizza, các bữa ăn đông lạnh,các bữa ăn đóng hộp, xì dầu (soy sauce), các thịt nguội, hot dog, xúc xích salami và các thực phẩm nhiều sodium
3- Ngưng hút thuốc
Hút thuốc chẳng có lợi cho ai vì đưa các độc tố vào bên trong cơ thể. Hút thuốc đặc biệt không tốt cho thận vì làm chậm dòng máu chảy tới thận. Nghiên cứu chứng tỏ là hút thuốc làm hại thận và có thể làm cho bệnh thận tiến triển và gia tăng rủi ro bị protein-niệu ( proteinuria)tức là có nhiều protein trong nước tiểu
Phải làm gì? Đừng bao giờ hút thuốc. Đối với nhiều người, một khi đã bắt đầu hút thuốc là bị nghiện không thể bỏ được. Nếu bạn đang hút thuốc thì hãy sớm gia nhập chượng trình cai thuốc:
http://www.cancer.org/healthy/stayawayfromtobacco/guidetoquittingsmoking/index
4. Tập thể dục mỗi ngày và giảm cân dư thừa
Nghiên cứu cho thấy tập thể dục có lợi cho chức năng thận vì có thể cải thiện dịch lọc cầu thận (glomerular hyperfiltration) và cải thiện protein-niệu (proteinurea). Nhưng lợi ích tốt nhất là giúp giảm cân bởi vì thân trọng dư thừa có liên quan mật thiết với albumin trong nước tiểu. Hơn nữa, giảm cân có thể ngăn chặn sự tiến triễn của CKD bằng cách giảm protein trong nước tiểu và có thể chặn đứng sự suy thoái chức năng thận ở những người mập phì mắc bệnh thận
Phải làm gì? Tập thể dục đều đăn, với các môn tập khác nhau như đi bộ, bơi, chạy bộ, nói chung với bất cứ mộn tập nào giúp bạn duy trì một trọng lượng lành mạnh. Mỗi tuần bạn phải tập tôi thiểu 150 phút với mức độ vừa phải hoặc mạnh
5.Ăn theo chế độ DASH(DASH-like diet)
Trong khuôn khổ chượng trình nghiên cứu vể Sức khỏe các Y tá , các nhà khào cứu đả theo dõi 3,000 phụ nữ trong thời gian 11 năm và đã phát hiện là nhựng người ăn theo chế độ DASH có nhiều cơ may giảm nhanh suát dich loc cấu thận (glomerular filtration rate) được 45 phần trăm
Phài làm gì? Ăn nhiều hơn các trái cây, rau, các loại hạt và đậu, các sản phẫm ít chất béo và các ngũ cốc nguyên hạt. Bớt ăn muối, bớt uống các đồ uống có đường và bớt ăn các thịt đõ và chế biên
