Thứ Sáu, 19 tháng 1, 2024

Ngưới cao tuổi tập đi bộ: lợi bất cập hại


Trong chúng ta, nhiu người thường nhm ln vn đ phòng bnh vi cha bnh. Phòng bnh là các phương pháp được áp dng cho nhng người khe mnh hoc có yếu t nguy cơ ca mt bnh nào đó. Còn cha bnh là nhng phương pháp được áp dng đ cha khi các căn bnh đã th hin ra.

Ði b được xem là mt phương pháp phòng bnh hơn là cha bnh. Nó tin li vì bt c ai cũng có th luyn tp được, không cn trang b dng c gì ngoài mt đôi giày, không cn th lc cường tráng cũng như năng khiếu. Vì thế, đi bộ được nhng người cao tui rưa chung.

NGƯỜI CAO TUI CÓ NÊN TP ÐI B?

Ging như mi môn th thao khác, đi b giúp tăng cường sc khe cho cơ th. Nó thích hp cho nhng bnh nhân tim mch vì không cn tn nhiu sc lc, đng tác đơn gin, có th t điu chnh cường đ và thi gian luyn tp. Tuy nhiên, không phi ai tp đi b cũng cho kết qu tt. Có nhiu người càng đi li càng b đau nhiu hơn, đc bit là nhng bnh nhân đau khp.
Vi nhng khp gi bình thường, khi dui gi, lc ép lên khp chè đùi gn bng 0. Khi đi b, lc ép này bng 1/2 trng lượng cơ th tc vào khong 25-40kg. Người càng béo thì ti trng này càng ln và lc càng tăng khi thi gian đi càng dài. Ðiu này gii thích nguyên nhân vì sao mt s người cm thy đau gi sau khi tp đi b. Cơn đau này không gim đi mà ngày mt tăng dn, t l thun vi thi gian đi b, trng lượng cơ th và mt dc, đ gp ghnh ca đường tp.
Trên thc tế, nhiu bnh nhân đau khp dù thy đau cũng c gng tiếp tc tp đi bộ. Vì vy, có th dn đến hu qu là khp ngày càng tn thương nhiu hơn. Mà đau chính là du hiu báo đng ca cơ th, khi đó cn phi giúp cơ quan b bnh được ngh ngơi đ hi phc trở li. Khp xương cũng vy, khi đau nhc là do b viêm khp, s ngh ngơi lúc này rt cn thiết và cũng là phương pháp giúp gim đau. Nếu c đi b trong khi viêm khp gi, chc chn bnh nhân sẽ b đau hơn.
Ða s người cao tui ai cũng b thoái hóa khp gi (osteoarthritis). Thc cht ca bnh là tình trng lão hóa ca khp gi qua nhiu năm, các lp sn khp b hư hng, trc xương cong vào trong. Càng đi nhiu s càng làm khp hư thêm. Lý do là khi đi đng s to mt sc đè ép lên các mt sn khp đã b thoái hóa. Lp sn đó có tác dng hp thu lc đè ép. Nay tác dng này gim đi hoc không còn nên s to nhng sang chn trên hai đu xương, gây ra hin tượng viêm khp. T đó dn đến cơn đau khp khi bnh nhân đng hay đi. Vì thế, vi nhng bnh nhân này, người ta khuyến cáo phi hn chế đi li. Khi đi b, cn phi có nng hay gy nâng đ đ giúp gim ti trng lên b mt khp hư.
Vi nhng lý do trên, các chuyên gia v xương khp đã đánh giá đi b không phi là môn th thao tt đi vi người cao tui.

TP LUYN MÔN GÌ THÍCH HP CHO NGƯỜI CAO TUI?

Nhng người cao tui không có triu chng đau gi vn có th tp đi b nhưng cn lưu ý đến cường đ và thi gian tp luyn sao cho phù hp vi cơ th. Khi có triu chng đau nhc, cn gim bt mc đ tp luyn hay ngh ngơi mt thi gian ri mi tp li. Có nhiu người tp đi b t thi còn trẻ không có vn đ gì nhưng mt ngày nào đó, khi tui đã cao, bng thy có vn đ  đu gi. Ðó là vì h không biết gim bt s vn đng cho phù hp vi tui tác. Ch cn đi ít li, chm hơn mt chút sẽ giúp cơ th d chu ngay.
Người cao tui rt cn có s vn đng nhưng phi phù hp vi th trng. Nguyên tc vn đng ở người cao tui là nh nhàng, chm và liên tc. Ti sao phi như vy? Vì cơ th người cao tui như mt cái máy cũ k, quá trình lão hóa khiến các h thng cơ bp, dây chng không còn tính đàn hi tt na. Nhng c đng va nhanh va mnh có th làm tn thương các cơ bp và dây chng vn dĩ đã chai cng, tính giãn n đã yếu nhiu. S c đng chm và nh s giúp co giãn t t các dây chng và cơ bp. Nếu luyn tp liên tc và đu đn, nó s giúp ci thin rt nhiu s do dai ca các khp xương.
Vi người cao tui, đi xe đp tt hơn đi b. Tt nht là tp võ dưỡng sinh. Ðc đim ca các đng tác trong bài quyn được thc hin tht chm rãi, phong thái nh nhàng, đt ý nghĩ và hơi thở đi theo đng tác ca tay chân. Nguyên lý này hoàn toàn phù hp vi th cht ca người cao tui. Thc tế cho thy nhiu người tp đã cm thy cơ th ngày càng khe hơn, ít bnh tt đau m vt. Tuy nhiên cn lưu ý môn võ dưỡng sinh hin nay đã b người ta ci biến rt nhiu. Mi người thêm tht mt chút khiến nó không còn gi được cái thn khí nguyên thy ca người xưa. Ví dụ, người ta cho các c ông, c bà tp nhng bài tp khi đng ca các môn th dc th thao phương Tây như xoay gi, cúi gp người, b lưng, thm chí chy nhy ti ch. Nhng đng tác này rt hi cho các khp, đc bit là ct sng tht lưng và khp gi. Chúng ch thích hp cho thanh niên luyn tp các môn thể thao mnh m ch không phù hp vi cơ th người cao tui.

BNH NHÂN TIM MCH CÓ NÊN TP ÐI B?

Vi nhng bnh nhân tr tui, h thng khp xương gân cơ còn tt thì đi b là môn vn đng hàng đu được chn la đ luyn tp, có th giúp nâng cao sc chu đng và sc làm vic ca tim. Tuy nhiên, s vn đng quá mc cũng s làm xu thêm tình trng suy tim và bnh thiếu máu cơ tim. Ðã có nhng bnh nhân t vong trong khi đi b do c gng tp quá sc. Thi gian đi b và quãng đường đi cn được theo dõi và giám sát bi bác sĩ.
Vi người cao tui b bnh tim mch thì sao? S dĩ bác sĩ khuyên nhng bnh nhân tim mch nên đi b vì đây là mt môn vn đng nh nhàng, không tn nhiu sc. Ai tp cũng được vì nó đơn gin, không cn sân tp và trang thiết b kèm theo. Nhưng mt khi đã có vn đ xương khp, ti sao bn không chn la nhng môn khác tt hơn như tp võ dưỡng sinh, th dc tay không, đp xe đp, bơi li? Khi tp đi b, cn cân nhc cường đ theo tui tác. Thi gian tp và quãng đường đi cn phi gim dn theo thi gian (là điu căn bn khác vi khi còn tr). Ði tp vào bui sáng cn gi m và mang giày thích hp vi bàn chân. Khi có triu chng đau gi hay đau lưng thì lp tc phi ngh ngơi hoc gim ngay thi gian đi.

(thanhpphogio)