Một số loại thuốc thông thường có thể gây tổn thương cho thận khi dùng với liều lượng lớn hoặc trong thời gian dài. Chúng có thể bao gồm thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và thuốc kháng sinh.
Ngay cả khi không có bệnh thận từ trước, bạn hãy nói chuyện với bác sĩ về các loại thuốc bạn đang dùng và về các tác dụng phụ của những thuốc này. Bạn nên luôn dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Dưới đây là 6 loại thuốc phổ biến có thể gây hại cho thận của bạn.
1. Thuốc giảm đau (Pain medications)
Một số thuốc giảm đau không kê toa (OTC) có thể gây hại cho thận-- đặc biệt nếu dùng lâu dài-- bao gồm Aspirin (Bayer), Ibuprofen (Advil) và Naproxen (Aleve).
Dưới đây là mức dùng tối đa hàng ngày được đề xuất (Recommended Daily Allowance =RDA) đối với các thuốc NSAID thông thường nói trên:
NSAID RDA
Aspirin 4.000 mg
Ibuprofen 1.200 mg
Naproxen 660 mg
Theo đánh giá vào năm 2021 của một số nghiên cứu, việc sử dụng NSAID lâu dài hoặc với liều lượng cao có thể gây hại cho thận. Điều này có thể xảy ra khi NSAID ngăn chặn hoạt động của các enzym quan trọng đối với chức năng của thận.
NSAID cũng có thể khiến cơ thể giữ lại muối và chất lỏng. Điều này có thể làm tăng huyết áp và dẫn đến tổn thương thận cấp tính (Acute Kidney Injury- AKI) hoặc làm mất đột ngột chức năng thận.
Nếu bạn cần dùng thuốc giảm đau trong thời gian dài, hãy nói chuyện với bác sĩ về chức năng thận của bạn. Bác sĩ có thể đề xuất những lựa chọn thay thế khả thi để giảm đau.
2. Thuốc kháng sinh (Antibiotics)
Theo nghiên cứu vào năm 2022, thuốc kháng sinh là nguyên nhân phổ biến gây ra tổn thương thận cấp tính (AKI). Một số loại kháng sinh có thể có nhiều khả năng gây hại cho thận bao gồm:
Polymyxin, chẳng hạn như colistimethate (Coly-Mycin M)
Aminoglycoside, chẳng hạn như gentamicin (Garamycin)
Vancomycin (Firvanq)
Trimethoprim và sulfamethoxazole (Bactrim)
Để giảm nguy cơ tổn thương thận do kháng sinh, bác sĩ có thể đề nghị dùng trụ sinh với liều lượng thấp hoặc dùng thuốc thay thế.
3. Thuốc kháng vi-rút (Antiviral medications)
Dưới đây là một số loại thuốc kháng vi-rút có thể gây tổn thương thận.
Tenofovir
Một đánh giá vào năm 2018 cho thấy thuốc kháng vi-rút tenofovir disoproxil (Viread) có thể gây độc cho thận và xương ở:
-những người nhiễm HIV hoặc nhiễm virus viêm gan B (HBV)
-những người khỏe mạnh dùng tenofovir disoproxil fumarate (TDF) để giảm nguy cơ nhiễm HIV
Một dạng khác của thuốc này gọi là tenofovir alafenamide (Vemlidy) có thể ít gây hại hơn cho thận. Tuy nhiên, loại thuốc này vẫn không được khuyến khích dùng cho những người bị rối loạn chức năng thận nặng.
Foscarnet
Loại thuốc Foscarnet (Foscavir) này -- được sử dụng để điều trị một số bệnh nhiễm virus ở người nhiễm HIV hoặc có hệ thống miễn dịch suy yếu---cũng có thể gây tổn thương cho thận
Foscarnet có thể khiến thận khó có thể lọc chất thải và các chất khác trong máu. Những người mắc bệnh thận mãn tính (chronic kidney disease) có thể không thể dùng được Foscarnet.
Bạn hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về bất kỳ loại thuốc kháng vi-rút nào bạn đang dùng hoặc có thể cần dùng tới , để biết vể bất kỳ tác hại nào có thể xảy ra đối với thận của bạn.
4. Thuốc ức chế ACE (ACE inhibitors)
Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE) là thuốc điều trị huyết áp. Các bác sĩ có thể kê toa thuốc này để giúp làm chậm quá trình mất chức năng thận. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thuốc này lại có thể gây hại cho thận.
Chẳng hạn như nếu bạn dùng thuốc ức chế ACE mà bị mất nước thì lưu lượng máu đến thận có thể bị giảm. Điều này có khả năng gây ra thiệt hại cho thận. Bạn cũng có nhiều khả năng gặp vấn đề về thận khi dùng thuốc ức chế ACE cùng với những loại thuốc khác gây độc cho thận hoặc gây hại cho thận.
Một số chất ức chế ACE phổ biến bao gồm:
Lisinopril (Zestril)
Benazepril (Lotensin)
Enalapril (Vasotec)
Ramipril (Altace)
Bác sĩ cẩn phải theo dõi chức năng thận của bạn nếu bạn dùng thuốc ức chế ACE.
5. Thuốc lợi tiểu (Diuretics)
Thuốc lợi tiểu thường được sử dụng để điều trị tổn thương thận cấp tính (AKI).. Thuốc này giúp tăng lượng nước tiểu, điều này giúp kiểm soát tình trạng giữ nước và muối có thể xảy ra khi thận không hoạt động bình thường. Tuy nhiên, thuốc này cũng làm giảm lượng máu vì làm giảm lượng chất lỏng trong cơ thể. Điều này có thể cản trở quá trình lọc của cơ thể và dẫn đến tổn thương thận.
Một vài thuốc lợi tiểu bao gồm:
Spironolacton (Aldactone)
Furosemide (Lasix)
Torsemide (Demadex)
6. Thuốc ức chế calcineurin (Calcineurin inhibitors)
Thuốc ức chế calcineurin (CNIs) là thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng cho nhiều mục đích, bao gồm:
-giữ cho cơ thể không đào thải nội tạng cấy ghép bao gồm cả thận
-quản lý bệnh viêm khớp dạng thấp
-điều trị các tình trạng da mãn tính, chẳng hạn như bệnh vẩy nến mảng bám(plaque psoriasis)
Trong một số trường hợp, loại thuốc này có thể gây độc cho thận và có khả năng dẫn đến bệnh thận mãn tính làm tổn thương thận vĩnh viễn.
Một số loại thuốc CNI : Tacrolimus (Prograf) và Cyclosporine (Gengraf).
Các tác dụng phụ khác có thể xảy ra của thuốc CNI bao gồm:
Tăng huyết áp
Rối loạn mỡ máu
Tiểu đường khởi phát
Run rẩy
Đau đầu
Co giật
Rối loạn đường tiêu hóa
Bất thường về trao đổi chất
Nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm , đe dọa đến tính mạng
Để kiểm soát tác động của nhiễm độc thận, bác sĩ có thể giảm liều lượng thuốc CNI hoặc có thể chuyển sang dùng một loại thuốc ức chế miễn dịch khác.
Tóm lược
Một số loại thuốc thông thường có thể gây hại cho thận nếu bạn dùng quá lâu hoặc dùng với liều lương cao. Chúng bao gồm thuốc NSAID, thuốc chống vi rút và thuốc ức chế ACE.
Cho dù bạn có bệnh thận hay không, điều quan trọng là bạn phải nói chuyện với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc nào bạn đang dùng. Họ có thể giúp bạn biết những thuốc này có thể ảnh hưởng đến thận của bạn như thế nào.
Nguồn” 6 Common Medications That May Be Damaging Your Kidneys-Susan Fishman, NCC, CRC - October 1, 2023" NBNtintuccaonien
