Chữ robot nhiều người dịch là người máy, nhưng robot bao gồm nhiều loại máy. Có thứ máy trong xưởng chế tạo xe hơi chuyên hàn những bộ phận cũng gọi là robot hay có máy giống như một con chim cũng gọi là robot.
Vì vậy chữ robot nên phiên âm thành “rô bô.” Thế thì rô bô là gì, và có những áp dụng trong lãnh vực nào?
Ai đặt ra chữ rô bô?
Nhà viết kịch kiêm nhà báo và tiểu thuyết gia người Czech, ông Karelapek đã đặt ra chữ “robot” trong vở kịch “Rossum’s Universal Robots” xuất bản vào năm 1920.
Trong vở kịch rô bô giống như một con người chỉ khác là không có linh hồn và được tạo ra để làm những việc mà con người không muốn làm. Trong hồi cuối thì rô bô nổi loạn và giết hết mọi người, nhưng trước khi hạ màn thì tác giả cho hai rô bô yêu nhau, tức là có linh hồn.
Các thành phần của rô bô
Rô bô là một bộ máy có ý thức được môi trường chung quanh và có những hoạt động thích ứng với những sự việc đang xảy ra chung quanh nó. Thí dụ như rô bô hút bụi tự động Roomba khi chạm vào tường hay một chướng ngại vật thì tự tìm cách quay lại hay đi vòng qua. Ba đặc điểm của một rô bô là nhận thức, bộ óc và hành động.
– Nhận thức: Muốn làm gì thì đầu tiên phải nhận thức được môi trường chung quanh mình. Tùy theo áp dụng rô bô có thể có máy ảnh để nhìn, hệ thống định vị toàn cầu (GPS) để biết vị trí, bộ cảm biến nhiệt độ để biết nhiệt độ và nhiều bộ cảm biến khác.
– Bộ óc: Sau khi có dữ liệu của môi trường chung quanh thì rô bô phải quyết định sẽ làm gì. Với con người thì đó là công việc của bộ óc. Bộ óc của rô bô là một hay nhiều máy tính. Máy tính này thường là có khả năng lập trình (programmable) và cũng có những mệnh lệnh gài sẵn để cho rô bô biết trong tình trạng nào thì phải làm gì.
– Hành động: Rô bô phải có những bộ phận để thi hành những mệnh lệnh từ bộ óc. Thí dụ như phải có chân hay bánh xe để đi và máy phát âm để nói.
Ngoài những yếu tố cần thiết trên rô bô còn cần năng lượng để làm việc, thường đó là bình điện.
Tiến trình phát triển rô bô
Sau đây là một vài mốc thời gian trong tiến trình phát triển rô bô:
– Năm 1921, ông Karelapek đặt ra chữ rô bô.
– Năm 1961, hãng xe General Motors dùng rô bô kỹ nghệ đầu tiên.
– Năm 1986, Honda bắt đầu phát triển rô bô đi được, đó là Asimo.
– Năm 1999, công ty Intuitive Surgical tung ra thị trường da Vinci Surgical System, một hệ thống rô bô giúp bác sĩ trong công việc giải phẫu.
– Năm 2003, rô bô hút bụi Roomba bắt đầu được công ty iRobot sản xuất.
– Năm 2010, Google bắt đầu thử nghiệm xe không cần người lái ở California.
Áp dụng của rô bô
Có rất nhiều áp dụng của rô bô, từ không gian, quân sự, kỹ nghệ tới giúp việc trong nhà và đồ chơi.
– Không gian và dưới biển:
Những chỗ này con người chưa tới được nên các nhà khoa học gửi rô bô tới. Thí dụ như rô bô Mars Rover Sojourner thám hiểm Sao Hỏa và Caribou thám hiểm dưới đáy biển.
Sojourner on Mars
– Quân sự:
Rô bô dùng rất nhiều trong quân sự, với mục đích là để đi vào những chỗ nguy hiểm, để dò tìm bom hay là giám sát. Một loại rô bô quân sự thông dụng của quân đội Hoa Kỳ gọi là Packbot được dùng rất nhiều trong chiến trường. Packbot được iRobot chế tạo, đó cũng là công ty làm ra Roomba.
Packbot rất hữu ích nên đã được dùng để quan sát nhà máy nguyên tử bên Nhật sau trận động đất và sóng thần năm 2011. Nó cũng đã được sử dụng cho vấn đề an ninh trong kỳ tranh giải World Cup bên Ba Tây năm 2014.
Hệ thống da Vinci Surgical System là một rô bô y khoa đã được US Food and Drug Administration chấp thuận cho sử dụng từ năm 2000. Rô bô này giúp các bác sĩ trong các ca giải phẫu. Vì độ chính xác của máy cao hơn của người rất nhiều nên dùng rô bô vào việc giải phẫu rất tiện lợi. Có rất nhiều áp dụng của rô bô trong ngành y khoa đang được nghiên cứu và phát triển.
– Kỹ nghệ: Xe hơi là kỹ nghệ đầu tiên áp dụng rô bô trong công việc sản xuất. Vào thập niên 1960, các công ty Ford, General Motors đã dùng rô bô trong những công việc như hàn, ráp hay sơn. Rô bô trong kỹ nghệ bây giờ rất tối tân nên có thể làm nhiều công việc phức tạp. Hơn nữa rô bô làm việc chính xác hơn người, không bị chểnh mảng, không bị thương và có thể làm liên tục 24 giờ một ngày. Có người lo sợ là rô bô sẽ chiếm hết công việc và làm cho nhiều người bị thất nghiệp.
– Giúp việc nhà:
Vì những việc làm trong nhà thường nhàm chán không ai muốn làm, thí dụ như rửa chén, quét nhà hay cắt cỏ, nên nhiều người mong muốn có rô bô giúp làm những việc nhà. Cho đến bây giờ thì chỉ có rô bô hút bụi như là Roomba là thịnh hành vì làm được việc. Còn rô bô làm những việc khác như là rửa chén, nấu cơm hay cắt cỏ thì cũng có nhưng chưa được hoàn thiện.
– Giải trí: Có nhiều rô bô trong lãnh vực giải trí và trò chơi, thí dụ như rô bô R2D2 và C3PO trong các phim “Star Wars.” Có những rô bô làm ra để giúp cho những người sống đơn độc đỡ cảm thấy lẻ loi.
Người Nhật rất thích rô bô và đã chế tạo ra nhiều mẫu rô bô khác nhau. Nổi tiếng nhất có lẽ là rô bô Robi do ông Tomotaka Takahashi chế tạo ra. Ông Takahashi là nhà sáng tạo rô bô lừng danh, ông là giáo sư tại Ðại Học Tokyo và cũng là tổng giám đốc công ty RoboGarage. Robi có thể đi, đứng, hát, nhảy, chơi trò chơi, và nói chuyện với con người. Trong một cuộc phỏng vấn với Huffington Post năm 2015 ông Takahashi nói là đang nghiên cứu để tạo ra một rô bô có thể thay thế điện thoại di động.
Ngay từ đầu người ta luôn luôn sợ rô bô sẽ nổi loạn không nghe lời người tạo ra nó và sẽ thống trị thế giới. Sự lo sợ này cũng có tiền lệ đó là việc Adam và Eva không nghe lời Thượng Ðế, đấng đã tạo ra họ. Mới đây, trong một bài “robot rising” đăng trên tờ nguyệt san Scientific American vào ngày 1 Tháng Mười, 2015, tác giả, ông David Pogue, đã bàn tới việc cần có một kế hoạch để cho con người có an toàn đối với những máy móc siêu thông minh.
Chưa biết chừng nào thì rô bô sẽ thống lãnh thế giới, nhưng máy móc đã làm con người bớt động não, thí dụ như bây giờ ít ai còn nhớ số điện thoại.
Phát triển trong tương lai của rô bô
Ngành khoa học nghiên cứu về rô bô được gọi là robotics. Ngành này có liên hệ chặt chẽ với ngành khoa học khác như điện tử, thông minh nhân tạo (artificial intelligence) hay tự động hóa (automation). Những ngành này hiện nay đang được nghiên cứu và phát triển mạnh mẽ tại các đại học và các công ty lớn trên thế giới.
Với đà phát triển này thì trong vòng 5, 10 năm nữa mọi người đều không phải động đến móng tay làm việc nhà vì tất cả đều được rô bô đảm trách. Chỉ có điều nguy hiểm là rô bô có thể sẽ qua mặt con người.
Hà Dương Cự/Người Việt-
Nguồn tài liệu: www.sciencefriday.com, www.robotics.org
