Nên hạn chế các loại thực phẩm sau nếu muốn gan hoạt động tốt:
3 loại thực phẩm không lành mạnh hàng đầu gây gánh nặng cho gan.
1. Thực phẩm chiên mang về
Sự kết hợp giữa carbohydrate giàu tinh bột, protein và thường được nấu bằng dầu thực vật là gánh nặng tồi tệ nhất cho gan. Những loại thực phẩm này rất phổ biến ở các cửa hàng bán đồ ăn mang về và nhà hàng.
Ngay cả những lựa chọn có vẻ lành mạnh hơn như “gà hoặc cá giòn không chứa gluten” ăn kèm với khoai lang chiên cũng sẽ góp phần làm tăng lượng độc tố trong khẩu phần ăn nếu được ăn thường xuyên. Các loại dầu thực vật giá rẻ được dùng ở hầu hết các quán ăn bên ngoài (EOH) đều là những loại dầu đã được tinh chế khiến các liên kết hóa học của chúng không ổn định và tạo ra loại mỡ có hại.
Các quy trình nấu ăn ở nhiệt độ cao với các loại dầu như vậy tạo ra nhiều chất gây ô nhiễm có hại hơn. Các chất độc này, được gọi là các sản phẩm cuối glycation nâng cao (AGE), acrylamide và amin dị vòng, có liên quan đến việc tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường.
Lượng thực phẩm chiên mà cơ thể có thể hấp thụ được là khác nhau, mặc dù một nghiên cứu được công bố năm 2023 trên International Journal of Preventive Medicine (Tập san Y học Dự phòng Quốc tế) đã phát hiện ra rằng, đối với những người (người tham gia nghiên cứu) tiêu thụ từ 20% lượng thức ăn trong khẩu phần ăn là đồ ăn nhanh sẽ có lượng mỡ tích tụ trong gan rất cao.
Vị trí tích tụ của mỡ trong cơ thể một phần là do di truyền. Một nghiên cứu lớn trên 27.000 người được công bố vào tháng 1, đã xem xét mối quan hệ giữa lượng thức ăn nạp vào và tình trạng béo phì ở bụng. Những người ăn nhiều thực phẩm chiên rán EOH nhất có nguy cơ bị mỡ bụng cao nhất, ngay cả khi khuynh hướng béo phì di truyền của họ thấp.
2. Đường lỏng
Đồ uống có đường là nguồn tiêu thụ đường lớn nhất tại Hoa Kỳ, bao gồm nhiều loại nước ép, soda, đồ uống có cà phê, mocktail, đồ uống có cồn và đồ uống tăng lực.
Việc dễ dàng tiếp cận các loại đồ uống này là không hề lành mạnh đối với sức khỏe. Một nghiên cứu gần đây với quy mô lớn đã liên kết việc tiêu thụ thường xuyên đồ uống có đường với nguy cơ mắc ung thư gan hoặc tử vong do bệnh gan mạn tính tăng 85%.
Các chất tạo ngọt phổ biến có trong các loại đồ uống này bao gồm:
Xi-rô ngô
Xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao
Dextrose, fructose, sucrose, glucose hoặc maltose
Đường nâu hoặc đường thô
Mật ong hoa quả
Mật ong, xi-rô cây phong hoặc mật mía
Nước mía hoặc xi-rô mạch nha
Một phân tích tổng hợp năm 2018 được công bố trên BMJ (Tập san y khoa bình duyệt truy cập mở một phần của Anh) phát hiện ra rằng, việc tiêu thụ quá nhiều đường tự nhiên, đặc biệt là fructose từ đồ uống có đường, có tác động có hại đến việc kiểm soát đường huyết, đây là tiền thân của các bệnh viêm mạn tính.
Một đánh giá khác năm 2018 cho rằng cả sucralose và fructose đều làm giảm độ nhạy insulin và làm tăng mỡ trong gan, gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Những tình trạng này cuối cùng có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, tiểu đường, béo phì và các bệnh tim mạch chuyển hóa khác.
3. Nước sốt dầu hạt và sốt mayonnaise
Thực phẩm siêu chế biến là các công thức sản xuất công nghiệp từ các thành phần rẻ tiền từ các loại cây trồng năng suất cao như dầu hạt tinh chế, đường, tinh bột và protein cô lập. Thực phẩm siêu chế biến có giá trị dinh dưỡng thấp và ít chất xơ. Kể từ những năm 1980, lượng tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến đã tăng nhanh trên toàn thế giới.
Trong khi axit béo không bão hòa đa (PUFA) từ dầu thực vật từng được coi là an toàn, thì bằng chứng mới lại cho thấy điều ngược lại.
Tác động của dầu thực vật hoặc PUFA đối với sức khỏe phụ thuộc vào cấu trúc hóa học, cách chiết xuất dầu từ hạt/ thực vật và mức độ tinh chế cần thiết.
Dầu hạt tinh chế chứa hàm lượng cao axit béo không ổn định có thể phân hủy thành độc tố khi đun nóng và tinh chế. Khẩu phần ăn giàu PUFA có thể dẫn đến căng thẳng oxy hóa, làm căng thẳng quá trình trao đổi chất của cơ thể.
Hầu hết các loại nước sốt và nước chấm thương mại đều chứa nhiều dầu PUFA không lành mạnh – ví dụ, phổ biến là dầu hướng dương, dầu cải, dầu ngô và dầu đậu nành, thường được dán nhãn đơn giản là ‘dầu thực vật’ hoặc ‘dầu hydro hóa’.
Nghiên cứu cho thấy rằng, các loại dầu hạt tinh chế này làm thay đổi chức năng gan, tăng nhu cầu đường của cơ thể và thúc đẩy cảm giác thèm ăn tinh bột và đường tinh chế. Dẫn đến chức năng cắt giảm các nguồn calo dư thừa này của cơ thể bị suy yếu và nhiều người trong chúng ta nghĩ rằng đó là do chúng ta thiếu ý chí.
Ngược lại, dầu ô liu, dầu bơ, dầu dừa, dầu cọ và các loại dầu béo lành mạnh khác chủ yếu chứa axit béo bão hòa và không bão hòa đơn, ổn định hơn.
Bạn không cần phải nghĩ rằng phải tự làm mọi thứ ở nhà. Một số loại nước sốt và nước chấm thương mại lành mạnh hơn, được làm bằng dầu bơ hoặc dầu ô liu, có sẵn trong các cửa hàng. Chỉ cần nghiên cứu một chút về thực phẩm lành mạnh là bạn sẽ tìm ra được loại nước sốt hummus với giá cả phải chăng được làm bằng dầu ô liu.
Một cách dễ làm khác giúp cho sức khỏe gan là nên bắt đầu chọn các bữa ăn hoặc đồ ăn nhẹ được chế biến bằng phương pháp nấu ăn lành mạnh hơn như hấp, xào hoặc nướng.
Khánh Ngọc – The Epoch Times/trithucvn
