Ung thư kết tràng (colon cancer) là
nguyên nhân tử vong vì ung thư đứng hàng thứ nhì tại Hoa kỳ trong số các ung
thư ảnh hưởng tới cả nam lẫn nữ--chỉ trong năm 2015 dự trù sẽ có khoảng 93,090
ca mới xẩy ra. Sở dĩ như vậy có thể là vì nhiều người không biết các triệu
chứng của bệnh ung thư này, không biết phải đi soi ruột dò tìm bệnh thường
xuyên ra sao hoặc không biết những yếu tố làm cho họ có rủi ro cao mắc bệnh này.
Biết được các điều căn bản trên và
một số nhũng sự kiện ít được biết hơn về ung thư kết tràng có thể giúp bảo vệ
sức khỏe của bạn và của những người xung quanh
1. Nhiều người thưởng hay
bỏ qua những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư kết tràng
Khi ung thư
kết tràng được phát hiện sớm thì tỉ lệ sống sót tương đối cao. Nhưng rất tiếc
là các dấu hiệu và triệu chứng của nó thường hay bị bỏ qua.
Các tế bào bất bình thường và các
polip mới cần tới từ 10 tới 15 năm mới có thể phát triển thành ung thư kết
tràng. Như vậy chúng ta có quá đủ thời gian để nhận diện ra chúng và loại bỏ.
Trong vòng 20 năm gần đây tỉ lệ mắc bệnh ung thư kết tràng đã giảm , đây cũng
nhờ phần lớn vào kỹ thuật dò tìm bệnh tốt hơn--thế nhưng tại Hoa kỳ vẫn chỉ có khoảng
phân nửa thành niên tuổi tử 50 trở lên chịu tuân theo các khuyến cáo về sàng
lọc ung thư.
Tuy rằng Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ gợi
ý nên đi sàng lọc ung thư kết trực tràng đều đặn bắt đầu từ tuỗi 50, nhưng
những người có các yếu tô rủi ro bị ung thư cao ,như gia đình có tiểu sử mắc bệnh
này, thì cần phải thảo luận với bác sĩ gia đình và khởi sự đi sàng lọc bệnh
hàng năm sớm hơn.
Ngoài ra mỗi khi có những triệu chứng dưới đây họ cần cho bác
sĩ hay vì đó có thể là dấu hiệu của ung thư kết tràng
• Phân có máu
• Trực tràng chảy máu
• Co cứng cơ (cramping), đau , hay đầy
hơi mạn tính ở bụng (chronic abdominal bloating)
• Tiêu chảy, táo bón hay "phân hẹp"
(narrow stool) ngoài định mức của bạn và kéo dài hơn vài ngày
• Cảm thấy thôi thúc phải đi cầu,
nhưng đi cầu rồi vẫn không thấy bớt
• Sụt cân, mệt mỏi và suy yếu không giải thích
được
2. Bác sĩ của bạn có thể bỏ lỡ các dấu hiệu
Ngay cả khi
bạn nhận ra các triệu chứng của ung thư kết tràng, nhưng vẫn có rủi ro bác sĩ
chẩn đoán sai. Theo nghiên cứu vào năm 2014, cứ mỗi 20 thành niên Hoa kỳ thì lại có một người bị
chẩn đoán sai. Và mặc dầu việc chẩn đoán sai ung thư kết tràng hiếm xẩy ra--chỉ
ảnh hưởng hàng năm tới 0.007 phần trăm các thành niên tại Hoa kỳ--nhưng vì tiềm
năng gây tử vong cao nên số ít các lỗi lầm chẩn đoán này lại hết sức quan trọng
Nghiên cứu cho thấy nhiều phương pháp
chẩn đoán khác nhau thường cho những kết quả khác nhau và bác sĩ của bạn có thể
đơn giản chỉ đọc trật kết quả thử nghiệm hoặc đánh giá thấp sự nghiêm trọng của
các triệu chứng. Nếu bạn quan tâm về sự chẫn đoán, bạn có thễ xin gặp bác sĩ
khác để lấy ý kiến thứ hai
3. Đối với một vài nhóm
dân số tỉ lệ tữ vong cao hơn và kết quà tồi tệ hơn
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa kỳ phân nửa
tất cả các ca tử vong sớm (premature death) vì ung thư kết tràng có liên quan
tới các khác biệt về chủng tộc, giáo dục và địa dư. Nghiên cứu cho thấy là tỉ
lệ tử vong vì ung thư kết tràng cao nhất xẩy ra cho những bệnh nhân ung thư kết
tràng thuộc chủng tộc thiểu số, chỉ có trỉnh độ giáo dục bậc trung học hay thấp
hơn, hoặc sinh sống ở miền Nam
Nghiên cứu --công bố trên tạp chí
Journal of Clinical Oncology-- gợi ý là nếu tất cả các bệnh nhân ung thư kết
tràng đều có tĩ lệ tử vong thấp nhất cũa các bệnh nhân da trắng có trình độ
giáo dục cao nhất thì số ca tử vong sớm( premature death) trên tòan quốc sẽ
giảm được gần 8,000 mỗi năm
4. Rủi ro của ung thư kết
tràng có ràng buộc với việc tiêu thụ thịt đỏ
Nhiều
nghiên cứu đã liên hệ tỉ lệ cao mắc bệnh ung thư kết tràng với một chế độ ăn
uống giầu protein động vật và đặc biệt là thịt đỏ. Một nghiên cứu tại Châu Âu
vào năm 2005 đã theo dõi 478,000 đàn ông và phụ nữ và đã phát hiện là những
người ăn khoảng năm hay hơn ounce thịt đỏ mỗi ngày có rủi ro bị ung thư kết
tràng tăng thêm 33 phần trăm. Cũng vào năm 2005, các nhà khảo cứu tại Hoa kỳ đã
phát hiện là việc tiêu thụ thịt đỏ và thịt biến chế có liên quan với rũi ro gia
tăng bị ung thư, đặc biệt là ung thư trực kết tràng
Điều quan trọng cần ghi nhận là các
nghiên cứu trên chỉ phát hiện mối tương quan chứ không phải mối liên hệ nhân quả (correlation not causation).
Nói một cách khác, các nhà nghiên cứu không xác định được là thịt đỏ gây ung
thư kết tràng mà chỉ chứng tỏ được là chúng có liên hệ với nhau. Mặt khác, một
chế độ ăn uống nhiều rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp hạ giảm
rủi ro này .
5. Bệnh viêm ruột ( IBD)
và bệnh tiểu đường loại 2 gia tăng rủi ro
Nếu bạn bị bệnh viêm ruột
(Inflammatory bowel disese-IBD) hay bệnh tiểu đường loại 2 thì sẽ có rủi ro bị
ung thư kết tràng cao hơn
Bệnh IBD bao gồm
bệnh Crohn và bệnh viêm loét đại tràng (ulcerative colitis), hai bênh này gây
viêm mạn tính cho kết tràng. Viêm này có thể dẫn tới bệnh loạn sản (dysplasia) tức
là những tế bào bất bình thưởng mà với thời gian có thễ trở thành ung thư
Tương tự như vậy,
những người bị tiểu đường loai 2 cũng có rủi ro cao bị ung thư kết tràng. Lý do
chính là vì cả hai bệnh tiểu đường và ung thư kết tràng đều có cùng những yếu
tố rủi ro như mập phì chẳng hạn
Đối với cả hai
bệnh này, các viên chức y tế khuyến cáo các bệnh nhân nên đi sàng lọc ung thư sớm
hơn và thường xuyên hơn
Ung thư kết tràng phòng ngừa được
Nhiều yếu tố rủi ro cũa bệnh ung thư
kết tràng có thễ kiễm soát được. Từ duy trì một cân nặng lành mạnh tới ăn uống
đúng cách và coi chừng các triệu chứng bất bình thường, bạn có thể giảm rủi ro
mắc bệnh ung thư này và gia tăng cơ may có kết quả tốt nhờ chữa trị sớm nếu
chẳng may mắc bệnh. Ngay cả khi gia đình bạn có tiểu sử bi ung thư hoặc bạn có
một yếu tố rủi ro như IBD, sàng loc ung thư thường xuyên sẽ giúp tỉm ra các
polip trước khi chúng trở thành ung thư
