Nhà sinh vật học và sử học tự nhiên người Anh David Attenborough sẽ bước sang tuổi 99 và dường như vẫn còn đang làm việc chăm chỉ, với bộ phim tài liệu Disney "Ocean" dự kiến sẽ ra mắt nay mai. Điều đó đủ khiến bạn tự hỏi bí quyết của ông là gì - và làm thế nào những người còn lại trong chúng ta có thể tối đa hóa cơ hội duy trì năng suất và sức khỏe trong những năm tháng cuối đời.
Chắc chắn là rất bất thường khi đạt đươc đến độ tuổi của Attenborough. Tuổi thọ trung bình có thể đã tăng lên trong nhiều thập kỷ, nhưng tuổi thọ trung bình ở Vương quốc Anh hiện là khoảng 79 đối với nam giới và 83 đối với nữ giới.
Chỉ có 1 trong 100 người mới có thể đạt tới độ tuổi 90 trở lên trong khi chỉ có 1 trong 5.000 người sống được đến 100 tuổi. Và nam giới ít có khả năng đạt được điều này hơn phụ nữ, với nam giới chỉ chiếm được một phần tư số người sống đến 100 tuổi ở Vương quốc Anh.
Các nhà nghiên cứu y khoa từ lâu đã quan tâm đến những người sống trăm tuổi ở cả hai giới và muốn tìm hiểu xem tuổi thọ của họ chủ yếu là do lối sống lành mạnh hay DNA của họ.
Gần đây, công chúng ngày càng quan tâm đến nghiên cứu về tuổi thọ – một phần là do những người có ảnh hưởng trực tuyến về “chống lão hóa” như doanh nhân người Mỹ Bryan Johnson. Ông này cho biết mỗi ngày ông uống đến 54 viên bổ sung và nhận máu truyền của con trai mình.
Lời khuyên từ lâu đời
Nhưng các biện pháp cực đoan như trên không được khoa học ủng hộ. Tiến sĩ Saul Newman, nhà nhân khẩu học tại University College London cho biết:
“Tốt hơn mọi người nên làm theo lời khuyên từ lâu đời của bác sĩ. "không uống rượu, không hút thuốc, hãy tập thể dục .Những điều đó có tác dụng lớn nhất và không bao giờ thay đổi".
Hai trong số những khuyến nghị trên được hỗ trợ bởi một nghiên cứu lớn—mới được công bố vào đầu năm nay --về sự đóng góp tương đối của lối sống và gen vào nguy cơ tử vong của con người,-.
Dự án nghiên cứu lớn trên có tên là UK Biobank. Dự án này đáng chú ý, vì không giống như nhiều nghiên cứu trước đây . Nghiên cứu này không đặt mục tiêu ủng hộ bất kỳ lý thuyết cụ thể nào về tuổi thọ, mà lại chú trọng vào việc phân tích sự tiếp xúc với nhiều khía cạnh khác nhau của môi trường - đôi khi được gọi là "exposome".
Kết qủa nghiên cứu này đã phát hiện ra rằng hai yếu tố lớn nhất liên quan đến tử vong sớm thực sự là hút thuốc và thiếu tập thể dục.
Theo nghiên cứu này, rượu không có mối tương quan đáng kể nào với tỷ lệ tử vong. Nhưng hầu hết các nghiên cứu khác đều cho thấy rằng uống nhiều rượu có hại cho con người, nhưng uống ít rượu lại tốt hơn là kiêng rượu – mặc dù điều đó có thể là vì một số người phải kiêng rượu do vấn đề sức khỏe
Theo dõi cân nặng của bạn
Một chế độ ăn uống lành mạnh thường được coi là một trong những điều quan trọng nhất bạn có thể làm để có một cuộc sống lâu dài và khỏe mạnh.
Lời khuyên của NHS là nên ăn nhiều trái cây và rau quả, với carbohydrate tinh bột dưới dạng bánh mì, gạo và mì ống nguyên cám hoặc nâu, và protein từ thịt nạc như thịt gà hoặc cá, trứng hoặc đậu và các loại đậu khác. Bất kỳ sản phẩm từ sữa nào thì cũng được miễn là ít chất béo.
Nhưng bằng chứng ủng hộ cách ăn uống này không mạnh mẽ như chúng ta thường nghĩ. Lý do là vì phần lớn các nghiên cứu bao gồm các nghiên cứu "quan sát” có thể bị sai sót, trong khi các thử nghiệm” ngẫu nhiên” - loại bằng chứng tốt nhất – lại đưa ra những kết quả trái chiều về các nguyên tắc chính để tránh thịt đỏ và tránh các sản phẩm từ sữa nguyên chất béo.
Nhưng trong khi các nhà khoa học vẫn còn đang tranh luận về chế độ ăn uống lành mạnh nhất, thì có một điều họ đồng ý là thừa cân nặng sẽ làm giảm tuổi thọ và sức khỏe. Vì vậy, bất kỳ chế độ ăn uống nào phù hợp nhất với bạn, mà có thể giúp bạn duy trì cân nặng khỏe mạnh, đều có triển vọng gia tăng khả năng sống lâu của bạn.
Không phải chỉ có các yếu tố vật lý
Ngoài các yếu tố vật lý, các nhà nghiên cứu ngày càng chú tâm tìm hiểu cách sức khỏe tinh thần của chúng ta có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta.
Các cơ quan như Alzheimer’s Research UK khuyên mọi người nên giảm nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ (dementia) bằng cách cố gắng duy trì sự kích thích về mặt tinh thần khi họ già đi, ví dụ như duy trì các sở thích và gặp gỡ mọi người trong xã hội.
Ít người biết rằng mọi người cũng có thể giảm nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ bằng cách kiểm tra thính giác và đeo máy trợ thính nếu cần.
Các nhà nghiên cứu ở Nhật Bản - nơi có nhiều niềm tin văn hóa hơn vào tầm quan trọng của ý thức về mục đích, được gọi là "ikigai" - đã chỉ ra rằng những người thiếu cảm giác này có nhiều khả năng tử vong vì bệnh tim hoặc vì các nguyên nhân bên ngoài trong khoảng thời gian bảy năm.
Tiến sĩ Cortnage cho biết không hiểu mọi người có nên trì hoãn việc nghỉ hưu hay không. Đối với nhiều người ,họ tìm thấy ý nghĩa trong việc tham gia các hoạt động thiện nguyện, chăm sóc con cháu hoặc thực hiện các sở thích của mình. Theo tiến sĩ Cortnage “nếu bạn nghỉ hưu và không làm gì cả, thì khả năng cao là bạn sẽ có một lối sống kém chất lượng hơn so với khi bạn có một mục đích và thử thách nào đó ở phía trước".
Những gì bạn không thể kiểm soát
Việc sống đến tuổi già cũng có thể là do DNA của bạn, vì một số biến thể gen đã được tìm thấy ở những người sống trăm tuổi mà không có ở những người khác
Ví dụ gen được gọi là ApoE có ba biến thể khác nhau, trong đó có hai biến thể phổ biến hơn ở những người sống trăm tuổi. Còn phiên bản thứ ba lại liên quan đến tuổi thọ ngắn hơn vì có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim cũng như bệnh Alzheimer.
Nhưng nhìn chung, gen dường như chỉ đóng một vai trò nhỏ trong cơ hội sống đến 100 tuổi của con người. Theo nghiên cứu của Biobank, gen chỉ đóng góp 2 phần trăm vào sự thay đổi về tuổi thọ, so với 17 phần trăm đóng góp của các yếu tố lối sống.
Trên thực tế, có tới 32 phần trăm đóng góp vào sự thay đổi này dường như là từ những tác động ngẫu nhiên, như tai nạn xe hơi. Như vậy khi nói đến cơ hội sống đến chín mươi hoặc thậm chí 100 tuổi của chúng ta thì phần lớn có thể là do may mắn.
Theo “How to live well into your nineties, according to science “ by Clare Wilson/NBN phiên dịch
