Tại Hoa kỳ có khoảng hơn 31 triệu
người được chẩn đoán bị bệnh cao cholesterol. Kiểm soát được bệnh này thật khó
bởi vì đối với một số người đây là bệnh di truyền. Tuy nhiên theo các chuyên
gia vẫn có những thứ bất cứ ai cũng có
thễ làm được để quản lý và giảm cholesterol
mà thậm chí không cần uống thuốc
Dưới đây là những khuyến cáo và sách
lược mới nhất mà các bác sĩ thuờng đưa ra đễ giúp các bệnh nhân bị cao
cholesterol cải thiện sức khỏe của họ
1- Cần sàng lọc bệnh ( Get screened)
Bạn cần có được bảng lipid tiêu chuẩn
(standard lipid panel) cho biết cholesterol toàn phần, cholesterol LDL (xấu),
cholesterol HDL (tốt). Nhiều bảng lipid còn chú ý tới VLDL (very low density
lipoprotein) để đo triglyceride có liên
hệ với sức đề kháng insulin (insulin resistance)
Cũng là một ý kiến hay nếu bạn có thể
yêu cầu bác sĩ cho thử luôn "non-HDL cholesterol" tức là cholesterol
toàn phần trừ đi HDL. Số đo này đặc biệt quan trọng cho những người quá mập hoặc
mập phì, có hội chứng chuyển hóa, đề kháng insulin hoặc bị tiễu đưỏng loại 2 bởi
vì rủi ro toàn phần (total risk) của họ có thể bị bỏ qua do LDL của họ bị tụt
xuống một cách giả tạo
Theo bác sĩ James A. Underberg --thuộc
Đai học Y khoa New York và là thành viên của Ũy ban Quốc gia Lipid-- thì "
nếu bạn sử dụng số đo " non-HDL cholesterol" bạn sẽ nắm đuợc rủi ro
liên đới với cholesterol"
2- Làm thử nghiêm tiên tiến( Get advanced testing)
Bác sĩ Mark Camey --chuyên gia dinh dưởng tại
Thriveology, Denver, Colorado -- cho biết "Bảng lipid tiêu chuẩn --được dùng
tại hầu hết các phòng mạch bác sĩ--đã lỗi thời vi chỉ đo trọng lượng
cholesterol chứ không đo kích cỡ và số lượng các hạt là hai chỉ số thực sự của rủi ro"
Có nhiều thử nghiệm nhắm tìm vào các chất đánh dấu viêm (inflammation markers) như
Lp-PLA2 và CRP ( C-reactive protein) có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đột quỵ
.Bác sĩ Carney cho biết " Một người có thể có bảng lipid tiêu chuẩn rất đẹp
nhưng lại có Lp-PLA2 cao nên rủi ro có sự cố tim cùa họ rất cao"
3. Biết các yếu tố rủi ro của mình (Know your risk fators)
Tuy rằng đã có những huởng dẫn về mức
cholesterol, nhưng các chuyên gia đồng ý là các yếu tố rủi ro cá nhân cũng quan
trọng. Năm 2014, Hiệp hội Lipid Quốc gia đã đưa ra những khuyến cáo mới về việc làm sao quản lý
cholesterol bẵng cách sử dụng một tiếp cận đặt trọng tâm vào bệnh nhân
(patient-centered approach). Thay vì dùng thuật toán điểm số (scoring algoritm)
hay cách tính rủi ro ( risk calculator) thì các bác sĩ bây giở sử dụng các yếu
tố rủi ro cá nhân để xác định rủi ro bị bệnh tim cũng như mức cholesterol cũa từng
cá nhân.
4- Chọn lựa kế hoạch cho đúng ( Get
on the right plan)
Nếu LDL của
bạn trên 190 mg/dL thì khả năng là bạn bị bệnh tăng lipid-huyết do thừa hưởng từ
gia đình (family combined hyperlipidemia). Đối với hầu hết những người bị rối
loạn này thì giảm lượng chất béo bão hoà trong chế đô ăn uống có thể giúp ích,
bỡi vì cholesterol dung nạp không có ảnh hưởng nhiều lên mức cholesterol trong
máu như là chất béo bão hòa. Tuy nhiên vẩn có
một số người tiêu thụ nhiều cholesterol, do đó điều quan trọng là phải
thảo luận với bác sĩ để định kế hoạch sao cho phù hợp với bạn nhất
5. Ăn theo một chế độ tốt
cho tim (Eat a heart-healthy diet)
Một chế độ ăn uống ít chất béo bão hòa
, có nhiều trái cây và rau, protein nạc và những chất béo lành mạnh như có
trong các loại hạt và hạt giống, có thễ giúp giảm cholesterol.
Bác
sĩ Camey cho biết " Nếu một ai thực sự có thìện chí và không có bị bệnh tăng
lipid-huyết do thừa hưởng của gia đình, thì gần như đảm bảo là sẽ có thễ hạ giảm các số đo cholesterol một cách
đáng kể nhờ vào chế độ dinh dưởng tích cực này
6. Làm thử nghiệm di truyền( Get genetic testing)
Gia đình bạn có tiểu sử y lý bị cao
cholesterol không có nghĩa là bệnh cao cholesterol của bạn là do di truyền.
Theo bác sỉ Camey " có thể đơn giản là trong gia đính bạn mỗi thế hệ đều có
cùng một chế độ ăn uống và cùng một nếp sống như thế hệ truớc."
Thử nghiệm di truyền tìm kiếm gen như
APOE (apolipoprotein-E) có thễ giúp xác định rủi ro bị nhổi máu cơ tim và đột
quỵ của bạn và cũng có thể tiên liệu bạn có khả năng có bị phản ứng phu với
thuốc statin hay không
7- Suy nghĩ về việc dùng thuốc statin (Think about statins).
Măc dầu các thuốc statin rất tốt cho
việc trị liệu bệnh cao cholesterol, nhưng nhiều người không chiu được thuốc này
mà và phải dùng những thuốc không phài là statin (non-statin medication)
8- Thử dùng chiết xuất của trái bergamot ( Try bergamot extract.)
Một nghiên cứu mới đây đăng trên t ạp chí quốc tế International Journal of
Cardiology Metabolic and Endocrine đã phát hiện là chiết xuất đậm đặc của trái bergamot---một loại trái cây
họ cam quít trồng tại Ý--
có thể giúp giảm mức cholesteol
9. Ăn thêm chất sơ(
Increase fiber intake)
Các
chất sơ hoà tan có trong một số trái cây và rau, cũng như trong yến mạch, đậu, củ,
đậu Hà lan và các loại hạt và hạt giống có thễ làm giảm cholesterol. Phụ nữ cần
ăn 25 gram chất sơ mỗi ngày và đàn ông 38 gram. Đàn ông và đàn bà trên 50 tuổi chỉ cần ăn ít hơn --theo
thứ tự là 30 và 21 gram/ngày. Nếu bạn ăn còn thiếu thì có thê dùng thêm chất sơ
bổ sung (fiber supplement) chứa 10 tới 25 gram chất sơ là được
10- Suy xét vể việc uống các bổ sung
(Consider supplements)
Gạo men đỏ
(red yeast rice) là một statin thiên nhiên
có thễ làm giảm cholesterol. Theo Viện Sức khỏe Quốc gia ( National Institutes of Health-NHI),
một số sản phẫm có chứa nhửng lượng lớn monocolin -K, chất này trên phượng diện hoá học giống
hệt thành phần hoạt tính trong thuốc lovastatin hạ giảm cholesterol. Cơ quan
Quàn lýThực phẩm và Dược ph ẫm (FDA) đã xác
định là các sản phẩm men đỏ (red yeast) chứa monacolin K với lượng nhiều hơn
trang thái vết, do đó các
sản phẩm này được coi
như là thuốc mới chưa được FDA chấp nhân nên không được phép bán như là chất bỗ sung (supplement) . Đễ bảo đảm an
toàn bạn nên hỏi ý kiến bác sị trước khi có lựa chọn này
Nhiều
nghiên cứu cho thấy vitamin B3 (niacin) cũng là một chất bổ sung hiệu nghiệm
trong việc giảm cholesterol. Niacin củng là chất duy nh ất giảm được Lp(a), một
lipoprotein có thễ tăng rũi ro bị bệnh tim. Một số ngươi nhạy cảm với niacin nên phài hõi ý kiến
bác sĩ trước khi uống
11. Tập thễ dục đều đặn (Get moving)
Thễ
dục đều đặn có thễ giúp tăng HDL cholesterol (tốt) và giảm cân có thể dẫn đến giảm cholesterol.
12 Ăn các sterol thực vật
( Eat plant sterols)
Các
nghiên cứu cho thấy các sterol thực vật có thễ hạ giảm cholesterol khoảng 10 phẩn
trăm, nhưng lại không chứng tỏ được là
các chất này có ảnh hưởng lên rủi ro bị bệnh tim. Sterol thực vật được thấy
trong đậu nành (soja), thế nhưng khi dùng phải chon mua loại hữu cơ, không có
GMO ( sinh vật biến đổi gen) và được biến chế tối thiểu như edamame
